|
Prof. Dr. Sinsi
|
A Dan Z Ye Otomobil Sözlüğü Teknik Bilgiler
F
F tipi motor:
Bazı supapları silindir kapağında bazıları silindir blokunda bulunan bir tip motordur
Fabrika verileri: Bir otomobilin performans, motor gücü, tüketim, lastik ebadı gibi unsurları hakkında üreticisi tarafından yürütülen testler sonucunda ortaya çıkarılan ve kataloglarında yer alan değerlerdir
Fren beygirgücü:
Motor tarafından üretilip aracı hareket ettirmek için kullanılan güçtür (Motorun volanından veya kasnağından alınan güç) Fren kampanası:
Araç tekerleklerine takılan madeni parçadır Dönen tekerlekleri frenlemek için, fren pabuçları kampana iç yüzeyine etki yaparak kampanaları yavaşlatır veya durdurur
Fren pabuçları:
Yarım daire şeklinde kavis verilmiş bir metal parçasıdır Üzerine ısıya karşı oldukça dayanıklı olan balata perçinlenmiştir Frene basıldığı zaman, bu balata kampanaya sürtünerek frenleme etkisi gösterir
Fren:
Herhangi bir hareketle cismin veya makinenin hareketini yavaşlatan veya durduran düzendir
Fren Destek Sistemi: "Break Assist System" olarak bilinen sistem, ABS'nin çalışması için gerekli azami fren basıncına, pedal üzerinde çok büyük kuvvetler uygulamaksızın ulaşılmasını sağlar ideal frenlemeyi sağlamak amacıyla son yıllarda üretilen otomobillerde standart olarak yer almaya başlayan sistem, durma mesafesinin kısalmasını da sağlıyor
G
Gasoline Direct Injection (GDI): Tıpkı dizel motorlarda olduğu gibi yakıtın, yanma odalarına yüksek basınçlı pompalar (enjektörler) aracılığıyla püskürtülmesi prensibiyle çalışan benzinli motorlardır ilk kez Mitsubishi'nin kullandığı sistem, gerek performans, gerekse de yakıt tüketimi ve daha az atık gaz konusunda büyük avantajlar sağlıyor
Gray market (Gri pazar): Günlük hayatta çok az kullanılmasına karsın, genel olarak yakından tanıdığımız bir terimdir Daha çok ithalat yapan galericiler için kullanılan terim, resmi ithalatçıların bilgisi dışında, aracın, bireysel olarak herhangi bir ülkeden ithal edilerek satılması anlamına geliyor Bu araçlar, markanın resmi ithalatçıları ve üreticileri tarafından garanti kapsamına alınmazlar Araçlar, genel olarak satın alındığı ülkenin özelliklerine göre üretildiğinden, arıza çıkarabilirler
Gaz kelebeği:
Karbüratör karışım boğazının alt tarafında bulunan yuvarlak bir disktir Ekseni etrafında dönerek silindirlere giden karışım miktarını artırır veya eksiltir
Gaz pedalı:
Ayakla hareket ettirilen karbüratör gaz kelebeğine bağlanmış bir pedaldır
Gaz türbünü:
Bir tür içten yanmalı motordur Yanma sonucu meydana gelen yanmış basıncı, türbün kanatlarına etki ederek türbün milini döndürür
Genişletici:
Piston içine yerleştirilir Piston etek çapını biraz büyüterek, eski pistonların silindirlere daha az boşlukla alıştırılmasını sağlar
Genleşme tapası:
Dışarı doğru hafif bir bombeli tapadır Yerine çakıldığı zaman düzeltip, genleşerek gerekli sıklıkta oturur Ayrıca segman yuvalarına yerleştirilen bazı yaylı halkalar segmanların silindir yüzeyine yaptığı basıncı artırır
Geri tepme:
Emme supabı kapanmadan hemen önce, karışımın erken tutuşması sonucu alevin emme manifoldu yoluyla karbüratörden geri çıkmasıdır
Grup dişlileri mili:
Vites kutusunda dişliler ile beraber kamalı milin aksi yönde dönen bir mildir
Güç stroku:
Pistonun üst ölü noktadan alt ölü noktaya yaptığı strok Güç strokunda hava-yakıt karışımı yanarak pistonu aşağıya doğru iter ve motor güç üretir
Güç:
Yapılan işin zamana oranı, işin yapılma hızı, birim zamanda yapılan iştir
Güçlü dirkesiyon:
Şoförün direksiyonu daha kolay çevirebilmesi için hidrolik olarak çalışan yardımcı düzenli direksiyondur
H
Hacimsel verim:
Gerçek çalışma şartlarında silindirlere giren karışım ağırlığının, normal şartlarda girmesi gereken karışımın ağırlığına oranıdır
Hararet: Bir aracın çalışması sırasında motor içinde açığa çıkan sıcaklık ve bu sıcaklığın dengede tutulması veya düşürülmesi için kullanılan suyun radyatör içindeki derecesidir
Hava soğutmalı motor: Aracın motorunda oluşan sıcaklığın, hava ile soğutulduğu motorlara verilen genel isimdir Daha çok arkadan motorlu araçlarda kullanılan bu tür motorlarda soğutma, suyun değil havanın dolaşımıyla sağlanır
Helezon yay:
Yaylanabilen, çelik telden yapılmış yaydır
Hidrolik fren:
Fren pedalına basıldığı zaman fren pabuçlarını, fren kampanalarını hareket ettirmek için hidrolik basınç kullanan fren sistemidir
Honlama:
Zımpara taşının silindir veya burç içinde döndürülerek talaş kaldırma işlemidir
I
Isıtma bujisi: Kızdırma bujisi olarak da adlandırılan bu sistem, dizel araçların soğukken kolay çalıştırıl Isı kontrol klapesi:
Motorun egzoz manifoldunda ısıyla çalışan termostatik bir supaptır Motorun sıcaklığına göre emme manifoldunu ısıtır abilmesi için kullanılan bir düzenektir
i
İBG:
İç güç
İç güç:
Motorun silindirleri içinde meydana gelen güçtür
içten yanmalı motorlar: Benzinli ya da dizel motorlar gibi, yakıtın güç oluşturmak amacıyla içeride yanması prensibine dayanan motor türüdür Dıştan yanmalı motorlarda ise, yakıt, motor için gerekli gücü sağlamak amacıyla motor bloğunun dışında bir bölmede yanma gerçekleştirir Örneğin eski lokomotiflerde kullanılan buharlı motorlarda gücü sağlayacak olan buhar, yakıt veya kömürün ayrı bir kapta yakılması sonucu açığa çıkarılır
İki zamanlı çevrim:
İki piston stokunda iş meydana getiren motor çevrimidir Emme, sıkıştırma, iş ve egzoz zamanları motorun iki kurşunda yani krankın bir devrinde olur
İlk hareket motoru:
Marş motoru
İş:
Karşı kuvvete rağmen cismin yer değiştirmesi, kilogram metre veya ayak-pound'la ölçülür
İtici:
Supap iticisi
İtici çubuğu:
İ tipi motorlarda supap iticisiyle külbütör manivelası arasındaki parçadır
J
Jikle mekanizması: Benzinli motorlarda, motorun soğukken ilk çalıştırılması sırasında kullanılır Karbüratörlü eski tip motorlarda rastlanan bu sistem, mekanik yani elle kumanda edilen ya da elektronik yani kendiliğinden devreye giren şekillerde bulunabilir Prensipte jikle, karbüratörün hava kelebeğini kapatmak veya iyice kısmak suretiyle karışıma giren hava miktarını azaltırken, yakıtın akısını hızlandırıp zengin karışım elde edilmesini sağlar Jikle, motor ısındığında elle veya elektronik olarak devre dişi bırakılarak, benzin harcamasının artama sinin ve aracın aşırı zengin karışım nedeniyle boğulmasının önüne geçilir
K
Kam mili:
Bir dişli veya zincir yardımıyla krank milinden haraket alır
Kama dişi:
Bir mil üzerine ya da delik içine yarık veya kanal şeklinde çevre üzerine açılmış dişlerdir Kavrama milinin kamalı mili ve üzerine geçen ortası kamalı balatalı disk örnek olarak gösterilebilir Bunların her ikisi birlikte döner
Kapış pompası:
Karbüratörde kapış devresinin gaz kelebeğine bağlanmış bir parçasıdır Gaz kelebeğine ani olarak basıldığı zaman karışımı kısa bir an için zenginleştirir
Karoseri:
Aracın saçtan yapılmış kısmıdır Bu kısımda pencereler, kapılar, koltuklar, yolcu ve motoru koruyan kısım bulunur
Karbondioksit:
Yakıtın yanması sonucu meydana gelen gazdır
Karbonmonoksit:
Çalışan bir benzin motorundan çıkan zehirli bir gazdır
Karbüratör:
Yakıt sisteminde hava ile benzini, motorun ihtiyacına göre muhtelif oranlarda karıştıran ve benzini atomize eden bir düzendir
Kardan mili:
Güç aktarma organlarında hareketi vites kutusundan, diferansiyele ileten bir mildir
Kare üzeri motor:
Silindir çapı, strokundan büyük olan motorlara verilen addır
Karter havalandırma sistemi:
Motor çalışırken havanın karterde devretmesini sağlayan sistemdir
Karter:
Motorun alt tarafına bağlanan ve genellikle çelik saçtan yapılmış bir parçadır Krank muhafazasının altını kapatır ve yağa depoluk eder
Katık:
Benzin veya yağın özelliklerini geliştirmek için katılan maddeler denir
Kavrama:
Araçta, motor krank mili ile güç aktarma organlarını birleştiren ve ayıran bir düzendir
Kayıcı mafsal:
Güç aktarma organlarında uzunluğu değişebilen bir birleştiricidir Kardan milinin etkili uzunluğunu değiştirebilir
Kaynak:
Metal parçalarını ısı ile eritip birleştirme metodudur
Kazıyarak kaynamak:
Hareketi parçaların birinden kopan malzemenin, diğeri üzerine yapışarak, ince kanallı veya pürüzlü yüzey şeklinde bir tür kaynamasıdır
Kazıyıcı:
Motor tamirinde motor bloku, silindir kapağı, piston ve diğer motor parçaları üzerinden karbon veya diğer artıkların kazınmasına yarayan alettir
Keski:
Kesici ağzına özel şekil verilmiş bir kesici alettir Çekiçle beraber kullanılacak şekilde yapılmıştır
Kevlar: Daha çok yarış otomobillerinde kullanılan, hafif ancak dayanıklı olan elyaf içerikli bir maddedir Ayni zamanda soğuk havalarda motosiklet yarışçılarının soğuktan korunmaları için üretilen giysilerde de kullanılır
Kılavuz:
Deliklere diş açmak için kullanılan özel kesici alettir
Kilitleme somunu:
Gevşemeyi önlemek için kullanılan özel kesici bir alettir
Kompratör:
İbreli bir ölçü aletidir Parça ölçülerindeki değişikliği, millerin salgı ve eksenel gezintilerini ölçer
Kompresyon kaçağı:
Yanma odasında sıkışan hava - yakıt karışımının veya yanmış gazların, segmanların arasından kartere sızmasıdır
Kompresyon ölçme aleti:
Motorun marşla döndürülmesi sırasında, silindirdeki basıncı ölçen alettir
Kompresyon segmanları:
Pistonun üst tarafındaki segmanlardır Silindirdeki kompresyonu tutacak ve kaçakları önleyecek şekilde yapılmıştır
Koniklik:
Çapın bir uçtan diğer uca doğru büyümesidir (Silindir konikliği veya bir milin konikliği gibi)
Koruyucu kılavuz:
Tüp şeklinde bir borudur Biyelin sökülmesi sırasında biyel cıvatalarına takılarak, krank muylusunu çizilip bozulmaktan korur
Koyu:
Kalın, akmaya karşı direnci fazla
Kontrol paneli: Konsol olarak da adlandırılan, aracın iç kısmında tüm göstergelerin ve düğmelerin topluca bulunduğu bölümdür
Krank:
Doğrusal hareketi, dairesel harekete çeviren bir makine parçasıdır
Krank mili:
Biyellerin bağlanması için kollu yapılarak, biyellerin doğrusal hareketini dairesel harekete çeviren bir mildir
Krank muhafazası (Üst karter):
Krank milinin içinde döndüğü, motorun alt kısmıdır Üst tarafında silindir blokunun alt tarafı, altında ise karter vardır
Kurşun tetra-etil:
Benzinin oktan sayısını yükseltmek veya vuruntuya dayanıklılığını artırmak için benzine katılan kimyevi maddedir
Kuru sürtünme:
İki katı çisimin arasındaki sürtünmedir
Külbütör manivelası:
I tipi motorlarda itici çubuktan aldığı kam hareketinin yönünü değiştirerek, supaba ileten maniveladır
Küre başlı çekiç:
Başının bir tarafı küre şeklinde olan çekiçtir
Katalitik Konvertor(Katalizör)
Motordan çıkan zararlı maddeleri zararsız maddelere dönüştürmek için araçlara takılır Seramikten yapılan ve gözenekleri katalitik etki sağlayan maddelerle (katalizör) kaplı katalitik dönüştürücünün içinden geçen egzoz gazları reaksiyona girerek zararsız maddelere dönüşür Dönüştürücüye NOx (Azot Oksit), CO (Karbon monoksit) ve HC (Hidrokarbonlar) olarak giren maddeler reaksiyon sonucunda canlılara zararsız N2 (Azot), CO2 (Karbon dioksit) ve H2O (su) olarak egzozdan dışarı verilir Dizellerde ayrıca is parçacıklarını yakalamak için ek bir sistem ve EGR denilen (Exhaust Gas Recirculation) egzoz gazı devir daimi sistemi bulunur Bazen performans arttırmak için katalitik dönüştürücünün iptali gündeme gelmektedir Bu işlem araca ek güç sağlasa da çevreyi kirletmesine neden olduğu için kaçınılması gereken bir durumdur Aracın egzozundan zararlı gazlar çıktığında bundan yine en çok kendimiz ve yakınlarımız zarar görür Son olarak, katalizör ile katalizatör arasındaki dikkat edilmesi gereken farklılık: katalizör, katalitik etki sağlayan madde demektir, katalizatör ise katalitik etki sağlayan cihaz Katalitik konvertör yerine katalitik dönüştürücü de denilebilir Böylece herkes anlayabilir
|