Prof. Dr. Sinsi
|
Motorsiklet Arıza Giderme Rehberi Motosiklet Dünyası
MOTORDAN GELEN SESLER
Ana yatak sesi:
Ana yatakta fazla boşluk olduğu, motor yük altinda iken duyulan boğuk kuvvetli yatak vuruntularindan anlaşilir Eğer bütün ana yataklar fazla boşlukluysa hemen dikkati çekecek şekilde motordan anormal sesler gelecektir Yatak sesleri motor çalişirken muntazam olarak duyulur Sesin geldiği yer bujilere giden buji kablolarini kisa devre yapmak suretiyle tespit edilebilir Böyle bir araştirmada buji kisa devre yapildiğinda yataktan gelen ses kayip oluyor, yahut azaliyorsa, kisa devre yapilan bujinin silindirine ait yataklarin boşluğu fazladir Bu muayene otomobilin büyük viteste 25 km lik hizina tekabül eden yüksek rölanti devrinde veya yolda yapilabilir Bu durumda araç yüklenirse ana yatak sesi çoğalir Bazi hallerde yatakta vuruntu yapacak boşluk olmadiği halde, kullanilan yağin çok ince oluşu yatak yağ filmini incelteceği için de yatak vuruntulari duyulabilir Böyle hallerde yağin, kalitesini ve yağlama donanimini kontrol ettikten sonra, yatak boşluklari hakkinda karar vermek gerekir
Volan sesi:
Eğer volan bağlantilarinda boşluk varsa muntazam olarak motordan vuruntu sesi yahut şikirti gelir Bu sesin volan gevşekliğinden ileri geldiğini anlamak için vites boşta, motor yüksek rölantide çalişirken kontak anahtari kapatilir Bu anda motordan bir vuruntu sesi gelirse muhtemelen volan bağlantilarinda boşluk vardir
Piston kolu yatak sesi:
Piston kollarinda yatak boşluğunun fazla olmasi madeni bir vuruntu sesi çikarir Bu ses otomobil 45 km civarinda bir hizla, düz yolda giderken gaz kelebeği kapandiği zaman duyulur Bu muayene araç dururken yapiliyorsa motor devrini yeteri kadar yükseltecek şekilde gaz kelebeği açilir ve hemen kapanirsa boşluğu fazla olan biyel yataklarinin sesi duyulacaktir Bujileri kisa devre yapmak suretiyle sesin azalmasindan yahut kayip olmasindan hangi silindire ait kol yatağinin arizali olduğu anlaşilabilir Bazi hallerde piston kol yatak boşluklari ses yapacak kadar boşluklu olmadiği halde, kullanilan yağin çok ince oluşu ve yataklarin yağlanmasi ayni sesi yapabilir
Motorda yağlama donanimi normal olduğu halde, gerek ana, gerek piston kolu yataklarindan ses geliyorsa ilk firsatta yataklar yenileştirilmeli, yahut boşluğu azaltacak tedbirlere başvurmalidir Aksi halde motorda pahaliya mal olacak hasarlar meydana gelebilir
Piston pimi sesi:
Piston piminden, pistondan ve piston kolundan gelen sesleri birbirinden ayirmak güçtür Piston pimi sesi, keskin çift vuruntu sesidir Motor rölantide çalişirken daima duyulur Vuruntu yapan pimin ait olduğu silindirdeki buji kisa devre yapildiği zaman (plastik sapli bir tornavidayla) pim vuruntuyu artacaktir Bununla beraber bazi motorlarda pim sesi aracin en büyük viteste 10-50 km hizina tekabül eden motor hizinda daha iyi belli olmaktadir Tereddüde düşüldüğü zaman yukaridaki muayene yolda da yapilabilir
Ayrica piston pimleri; emniyet pimlerinin, yaylarinin bozulmasi yahut kirilmasiyla silindir yüzüne de sürtebilir
Piston ve segman sesleri :
Piston sesi (piston çarpmasi):
Piston silindir içinde aşaği yukari hareket ederken silindir duvarlarina çarpmak suretiyle ses çikarabilir Bu ses kapali bir yerde sert cisme vuran ağaç tokmak sesine benzeyen boğuk, uğultulu bir sestir Pistonla silindir arasindaki normal boşluğun büyümesi bu sesin meydana gelmesine esas sebebi teşkil eder Çarpma sesi motor soğukken duyuluyor, fakat motor isindiktan sonra kayboluyorsa, ortada ciddi bir durumun olmadiği söylenebilir Ancak, piston sesinin duyulduğu hallerde kesin karar verebilmek için motorun ilgili parçalarini muayene etmek faydali olur Çünkü silindir duvarlarinin veya pistonun fazla aşinmiş olmasi, piston eteğinin bozulmasi (kapanmasi), piston boşluğunun fazla verilmiş olmasi veya piston kolunun eksenden kaçik bağlanmiş olmayi piston çarpmasina ayri ayri sebep teşkil edebilir Bu hatalarin önüne geçilmezse boşluk kisa zamanda artacak ve motorun gücünü azaltacaktir
Segman sesi:
Piston segmanlarinin sesi şikirti şeklinde olur ve supap sesine çok benzer Ancak, gaza basildiği zaman segman sesleri çoğalir, oysa gaza basilinca supap sesleri azalmaktadir Piston ve segman sesleri aşağidaki sebeplerden ileri gelebilirler:
1- Pistonla silindir arasindaki boşluk fazladir
2- Silindir ovalleşmiş ve konikleşmiştir
3- Segmanlar, silindirin üst tarafinda meydana gelen aşinti kenarlarina çarpmaktadir
4- Piston üstünde yiğilmiş olan kurum, silindir kapağina değmektedir
5- Piston, kapak contasina sürtmektedir
6- Piston segmani kirilmiştir
7- Segmanlarin yuvalari içindeki yan boşluğu fazladir
8- Piston segmani yuvalari kiriktir
9- Piston kiriktir
Supap sesleri ve sebepleri:
Supap sesleri; supaplar civarindan gelen şikirti sesleridir Ses daha tiz ve nettir supap yakinindan rahatlikla duyulabilir
Sebepleri şunlardir:
1- Supap boşluğu fazla olduğu için “şik şik” sesi vermektedir Supaplar ayarsizdir Hidrolik iticili supaplarda iticiler arizalidir Supap itme çubuklari yahut supap manivelalari (külbütör) eğilmiştir
2- Bilhassa üstten supapli motorlarda supap tertibatinin yağlanmasi yetersizdir
3- Supap tertibatinin herhangi bir yerinde aşinma vardir Özellikle külbütör uçlari oyulmuştur (Uçlar taşlanir)
4- Supap yayi kiriktir
5- Supap yaylari zayiftir
6- Supap yaylari sikişmiştir
7- Supap sapiyla kayit arasindaki boşluk fazladir Supap kayiti yenisiyle değiştirilir
8- Eksantrik milde kam yüzleri bozulmuştur
9- Supap kayitlari içinde supap saplari incelmiştir Supaplar değiştirilmelidir
10- Supap yüzü ekseni sap ekseniyle ayni değildir Supap taşlanir
11- Supap yuvasi ekseni supap sapi ekseniyle ayni değildir Supap yuvasi freze edilir
12- Üstten supapli motorlarda supap kapağini fazla sikmak normal supap sesini çoğaltir
Hidrolik supap iticilerinde ses:
Hidrolik supap iticilerinden supap sesine benzeyen şikirtilarin gelmesi iticilerin vazifesini iyi yapmadiğina işarettir Az çok hidrolik iticiler motor soğukken çaliştirildiğinda ses yaparsa da motor normal sicakliğini bulduktan sonra sesin kaybolmasi lazimdir Hidrolik iticiler ses yapiyorsa, yağ basinci yetersizdir Basinç yetersizliğine sebep, yağin köpüklenmesi olabilir Bu durumda yağ kontrol çubuğu seviye işareti civarinda kabarciklar görülür Yağin köpüklenmesine, yağin içine su karişmasi, motorda yağin fazla oluşu yahut az oluşu sebep olabilir Hidrolik iticiler ayar edilebilir şekilde yapilmişsa, bu ayarin bozulmasiyla da ses yaparlar Sesi yok etmek için katalog değerlerine göre ayar yapilir
iticilerin birinden ses geliyorsa sebebi şunlardir:
1- iticinin içindeki plancir, yuvasinda çok sikidir
2- itici yayi zayif yahut kiriktir
3- Bilya supap kaçiriyor
4- Plancir (küçük piston) aşinmiştir
5- Emniyet segmanlari (eğer varsa) yanliş takilmiş yahut takilmamiştir
6- iticiye basinçli yağ gelmiyor
7- Plancir yuvasinda normal aşinti vardir
Eğer bilya supap kaçiriyorsa, itici aseton nevinden bir temizleyici içinde temizlenmelidir Zaten hidrolik iticiler sik sik temizlemeyi gerektirecek bir düzen içindedir Aksi halde ariza yaparlar
Mumlaşma ve kirli yağ, hidrolik iticinin başlica ariza sebepleridir Bu sebeple motor yağinin temizliğine dikkat etmeli ve motor yağini seçerken en uygun yaği seçtikten sonra başka cins yağ kullanmamalidir Yanmiş yağin diğer bir yağla kariştirilip kullanilmasi mumlaşmaya sebep olacağindan, iticilerde tutukluk yapar Yaği değiştirmeden uzun süre kullanmak, yağ filtresini zamaninda değiştirmemek, iticilerin sik sik ariza yapmasina sebep olur
Eksantrik mil dişlilerinde ses:
1- Dişlilerin dişleri veya milleri arasinda fazla boşluk vardir
2- Dişliler ayni düzlem içinde değildir (Birbirine karşi eğiktir)
3- Dişliler çok sikidir (Diş boşluklari azdir)
4- Eksantrik mil dişlisi kamasinin kalin olmasi sebebiyle dişli merkezden kaçmiştir
5- Eksantrik milde veyahut anamilde boyuna boşluk fazladir
6- Dişlerde eğilme veya kirik vardir
Eksantrik milinin zincirinde ses:
1- Aşinti sebebiyle zincir gevşemiştir
2- Zincir lokmalari aşinmiştir
3- Zincir lokmalarinin pimleri aşinmiştir
4- Zincir lokmalari eksenden kaçiktir
5- Anamil ön ana yatak boşluğu fazladir
6- Eksantrik mil ön yatak boşluğu fazladir
7- Damper yahut kasnak gevşektir
Motor bağlantilari gevşek olduğu zaman ses:
Motor bağlantilari gevşek olduğu zaman daha ziyade araç hareket halinde iken gaza basilip birakildiği zaman ses gelir Bu halde duyulan ses boğuk bir vuruntu sesidir
Anamil boyuna boşluğu fazla olduğu zaman ses:
Anamil boyuna gezinti boşluğu fazla olduğu zaman, umumiyetle motor rölantide çalişirken, zaman zaman da yüksek devirde keskin bir çarpma sesi duyulur Ancak, debriyaja basildiği zaman bu ses kaybolacaktir
Su pompasinda ses:
1- Su pompasi hareket kasnaği gevşektir
2- Pompanin elemani (rotoru) milinde gevşemiştir
3- Pompa milinin boyuna gezinti boşluğu fazladir
4- Pompa milinin burç (yatak) boşluklari fazladir
5- Pompa elemaninin kanatlari muhafazasina sürtmektedir
MOTORDA RÖLANTi DÜZGÜN DEğiL
Motor rölantide çalişirken düzgün çalişamiyorsa bunun sebebi; ya karbüratörde çok zengin karişim hazirlanmasi, yahut herhangi bir sebeple motorda gayri muntazam patlamalarin meydana gelmesiyle teklemelerin olmasidir Bunlarin belli başli sebepleri önem sirasina göre aşağida siralanmiştir
1- Rölanti memesi yahut rölanti kanallari kirlenmiştir
2- Rölanti ayari zengin ayar edilmiştir
3- Hava filtresi kirlidir
4- şamandira ayari çok yüksektir
5- Jikle çok kapalidir
6- Yakitin uçuculuğu çok fazla, yahut çok azdir
7- Emme manifoldunda hava kaçaği vardir
8- Yakit pompasi basinci çok yüksek, yahut çok alçaktir
9- Karbüratörün memeleri tikanmiştir
10- Platin araliklari çok geniş, yahut dardir
11- Buji tirnak araliklari çok geniş, yahut dardir
12- Platin kollari sikişmaktadir
13- Bazen ateşlemede tekleme meydana gelmektedir
14- Supaplar kaçiriyor
15- Supaplar yahut külbütörler sikişmiştir
16- Supap yaylari kirilmiştir
17- Supap boşluklari yoktur (Supap ayari bozuk)
18- Hidrolik supap iticileri supaplarin kapanmasina mani olmaktadir
MOTOR DÜşÜK DEViRDE VE RELANTiDE TEKLiYOR
1- Bujiler arizalidir
2- Buji tirnak araliklari çok kapalidir
3- ikinci devre bağlantilari kirli, pasli yahut buji kablolari arizalidir
4- Distribütör kapaği çatlak veya içindeki çevresel elektrot uçlari yanmiş yahut aşinmiştir
5- Karbüratör hava filtresi kirlidir
6- Supaplarda kaçak vardir
7- Platin araliklari çok kapalidir
8- Karbüratör ayarsizdir
a) şamandira ayari çok yüksek veya çok alçaktir
b) şamandira iğnesi kaçiriyor
c) Karbüratör memeleri yanliş veya gevşektir
d) Rölanti hava kanali veya yakit memesinde kismi tikaniklik vardir
e) Karbüratör veya manifold flanşi eğilmiş yahut yüzü yaralanmiştir
9- Yakit pompasi emme klapesinde kaçak vardir
10- Supap kayit boşluklarinin büyümesi sebebiyle supap saplari etrafindan hava kaçaği vardir
|