Araba Sürüş Teknikleri Trafik Bilgisi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Araba Sürüş Teknikleri Trafik Bilgisi

Limited Frenaj

Doğru frenaj yapabilmek ciddi bir beceri işidir

Yavaşlamak istediğinizde fren pedalına basarsınız

Eğer daha çok yavaşlamak istiyorsanız pedala biraz daha kuvvetli basarsınız

Bu yaklaşım şehir içi trafiğinde gezinirken oldukça yeterli olacaktır

Ancak yüksek performanslı bir sürüş esnasında hızınızı istediğiniz oranda ve mümkün olan en kısa sürede düşürmeniz önem kazanır

Eğer fren pedalına gereğinden az basıyorsanız frenaja daha erken başlamanız gerekecek bu da fren mesafenizi ve sürenizi uzatacaktır

Bunun aksine frene gereğinden fazla bir kuvvetle basmak da tekerleklerinizi kilitleyecek, direksiyon kontrolünüz kaybolacak, fren mesafeniz uzayacak ve lastiklerinizde düz bölgeler şeklinde aşınmalar meydana gelecektir

Bu durumlardan kaçınmak için yapılması gereken şey limit frenlemedir

LİMİT (EŞİK) FRENLEME

Fren pedalına tekerleklerin tam kilitlenme noktasından bir parça daha az bir basınç uygulanarak yukarıda sözü edilen olumsuz durumların ortaya çıkmasını önlerken fren mesafesi ve süresini en az değerde tutmaktır

Fren limiti bir çok parametreye bağlı olarak değişim göstermektedir

Bunları iki grupta toplamak mümkündür

Fren limitini alçaltan (tekerleklerin daha kolay kilitlenebileceği) etkenler:

Meyil inme

Sıklıkla tekrarlanan tümsekler ve çukurlar

Gevşek yüzey kaplamaları (tozlu, mıcırlı ve toprak yollar)

Su, yağ, çiğ gibi kayganlığı arttırıcı etkiler

Büyük kamber açıları ve yolun gidiş doğrultusuna dik yöndeki eğimi

Aşırı sıcak veya soğuk lastikler

Fren limitini yükselten etkenler:

Meyil tırmanma

Temiz ve kuru yol yüzeyleri

Uygun sıcaklıktaki lastikler

Yapılması gereken şey; sürüş esnasında yukarıdaki etkenlerin varlığını ve değişimini sürekli olarak izleyip değerlendirerek fren limitine olacak etkilerini göz önüne almaktır

Diğer bir değişle yol durumu değerlendirilmeli ve tekerlekleri kilitlemeksizin en yüksek fren gücü uygulanacak şekilde pedala uygulanan basınca karar verilmelidir

SIKLIKLA YAPILAN FRENLEME HATALARI

Fren limitinin bilinmemesi dolayısıyla çoğu zaman erken ve hafif frenaj sonucu frenleme süresi ve mesafesinin uzaması nedeniyle zaman kayıpları artmaktadır

Yukarıdakinin tersine çok geç ve sert fren yapmak da arabayı kontroldan çıkarabileceği gibi kıymetli yarış lastiklerini de duman haline getirecektir

(Bu durum daha çok başlarda olmaktadır

Yarış dergileri okumak yerine yarışmaya başlandıktan bir süre sonra geçer:-))

Bu tür sert frenajların sonucu çoğu zaman virajın giriş noktası kaçırılabilmekte ve yoldan çıkma tehlikesi ortaya çıkmaktadır

Ayrıca bir süre sonra lastiklerinizden "LAP LAP LAP" diye bir ses duyarsanız bu, lastiklerinizin bu tür kızaklamalar sonucu üzerlerinde oluşan düz bölgelerin yere çarpma sesi olabilir

Önemli hatalardan birisi de viraj içerisinde dönüş esnasında fren yapmaktır

Bu düşük süratler için bir sorun teşkil etmez

Ancak yüksek performanslı bir sürüşte şık bir spin ve yol dışına çıkma ile sonuçlanabilir

Frenaj işlemi viraj öncesinde bitmiş, hız ayarlanmış olmalıdır

(Sol ayak freni hariç tabii)

Fren pedalına kıracak gibi çok ani biçimde basmak, pompalamak, tekmelemek vs

faydasız hareketlerdir

LİMİT FRENLEME EGZERSİZLERİ

Limit freni trafikte denemek gerçekten çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir

Küçük bir hata önünüzdekinin arkasından çarpmanıza veya arkanızdakinin size çarpmasına sebep olacaktır

Bu durum gerçekleştiğinde üzülmek veya pişmanlık bir işe yaramayacaktır

En iyisi kendinize boş ve tercihen kaygan bir yol bulmanızdır

Fren pedalına uyguladığınız basınca konsantre olmanız işinizi kolaylaştırabilir

Kendinize bir işaret seçip bu noktadan sabit bir hızla (40-50 km/h ile başlayın) geçerken frene başlayın ve bunu en kısa durma mesafesini elde edene kadar tekrarlayın

Daha sonra iki işaret arasında çalışmaya başlayacaksınız

Birinci işareti geçtiğiniz an fren pedalına sabit bir basınç uygulamaya başlayın ve araç durana kadar bu basıncı değiştirmeyin

Tam ikinci işaretin üzerinde durana kadar bu egzersizi tekrarlayın

Not: Bu bilgiler sizi daha kanlı bir trafik canavarı haline getirmek amacıyla verilmemiştir

Yeteneklerinizi gösterebileceğiniz yerlerin yarış pistleri olduğunu unutmayınız

Bu alıştırmalar esnasında ve sonrasında arkanızdan gelen sürücülerin otomobil yarışçısı olmadıklarını ve sizin kadar iyi frenaj yapamama ihtimallerini unutmayın

Heel And Toe Tekniği

Eğer yarı otomatik veya otomatik vites kutulu bir otomobiliniz yoksa heel and toe tekniği ile vites küçültmeyi öğrenmeniz faydalı olacaktır

Bu tekniğin amacı;

Vites küçültme esnasında ayak debriyajdan çekildiğinde ani bir motor freninin meydana gelerek arabanın dengesini bozmasının önüne geçmek

Kavrama esnasında ortaya çıkacak darbenin debriyaj, vites kutusu ve akslar üzerinde tahribat yapmasını veya ömürlerini kısaltmasını önlemektir

Eğer gelecekte daha hızlı gitmeyi düşünüyorsanız bu tekniği kullanmaya ihtiyacınız olabilir

VİTES KÜÇÜLTME

Bir viraja yaklaşırken öncelikle hızınızı düşürür ve viraj içi kontrol ve viraj çıkışında hızlanma için bir veya bir kaç! vites küçültürsünüz

Bu işlem esnasında muhtemelen ayağınız gazdan çekili olduğundan motor devri rölanti değerine kadar düşecektir

vitesi küçültüp debriyajdan ayağınızı çektiğiniz anda ise her ne kadar gaza tekrar bassanız da yarış tipi debriyajlar sizin yumuşak bir kavrama sağlamanızın önüne geçecektir

(Zaten sizin o anda bu kadar zamanınız olmayacaktır)

Sonuç olarak kaygan zeminde arabanın kararlılığı bozulabilir veya kıymetli tahrik aksamınızdan (debriyaj, pirizdirek mili, vites kutusu ve diferansiyel ve akslarınız) bazı parçalar daha küçük parçalara ayrılabilir

Eğer heel and toe tekniğini kullanmak istediğinizi düşünürsek, yukarıdaki durumda yapılması gerekenler

HEEL AND TOE TEKNİĞİ

Yine aynı viraja yaklaşıyorsunuz

Sağ ayağınız ile frene basarken sol ile debriyaja basıp vitesi küçültün

Bundan sonra sağ ayağınızın topuğuyla veya yanıyla (sağ ayağınızın burnu hala fren üzerinde kalacak şekilde bileğinizi bükerek) gaz pedalına hafifçe dokunup motoru hızlandırın ve debriyajı bırakın

Evet hepsi bu

Böylece darbesiz ve yumuşak bir şekilde vitesinizi küçülttünüz

Daha çok pist yarışlarında faydalı olacağına inandığım bu tekniği rallilerde uyguladığımı söyleyemem

Sanırım bunun nedeni arabamın motorunun kompresyon değerinin etrafına dehşet saçacak kadar büyük olmaması, benim bu işi becerememem veya önden çekişli bir araba kullanıyor olmam nedeniyle özellikle keskin viraj girişlerinde arabanın arkasının hafiflemesi ve bir miktar kayarak daha kolay biçimde virajı dönmemi sağlaması

Bahaneleri olabilir:-))

Bu tekniği kolaylıkla kullanabilmeniz için fren pedalı ile gaz pedalı seviyeleriniz birbirine yakın olmalıdır

En ideal durum kendinizi en rahat hissettiğiniz durumdur

Ayrıca pek çok sportif pedal kiti bu tekniği destekleyecek şekilde özel formlarda üretilmektedir

Ayrıca kullanılan ayakkabılar da çok büyük önem taşımaktadır

Tabanı çok dar ayakkabılar ile boşu boşuna vakit kaybetmeyin

Normal düz tabanlı bir yürüyüş ayakkabısı yeterli olacaktır

Tabii en iyisi pahalı bir sürücü ayakkabısı almak

:-))

PRATİK ÇALIŞMA

Yeniden malum geniş ve boş mekanınızdasınız

Büyük daireler çizmeye başlayın ve vitesinizi 2 den 1 e düşürün

Bunu önce alıştığınız şekilde daha sonra da dahiyane heel and toe tekniğini kullanarak deneyin

1-2 saat veya 3-5 yüz tekrardan sonra bu işi otomatik olarak yaptığınıza karar verdiğinizde bu sefer 3 den 2 ye düşmeye peşisıra 3 e çıkmaya ve yeniden 2 ye düşmeye başlayın

En çok bir ayda bu işi kusursuz derecede iyi yapabilirsiniz

Bu tür denemeleri trafiğe kapalı alanlarda yapmanızın herkesin sağlık ve !! mutluluğu !! için yerinde bir davranış olduğunu unutmayın

SONUÇ OLARAK

Yarış hayatımda edindiğim en önemli tecrübe; kazaların hep beklenmeyen zamanlarda geldiği ve arabadan inildiğinde kestirilenden daha fazla hasar verdiğidir

Güvenlik açısından standart bir araba ile bir yarış otomobili arasındaki tek benzer nokta; her ikisininde dört tekerlekli olmalarıdır

Not: Bu bilgiler sizi daha kanlı bir trafik canavarı haline getirmek amacıyla verilmemiştir

Yeteneklerinizi gösterebileceğiniz yerlerin yarış pistleri olduğunu unutmayınız

Bu alıştırmalar esnasında ve sonrasında arkanızdan gelen sürücülerin otomobil yarışçısı olmadıklarını ve sizin kadar iyi frenaj yapamama ihtimallerini unutmayın

10-21-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Araba Sürüş Teknikleri Trafik Bilgisi Araba Sürüş Teknikleri Trafik Bilgisi Limited Frenaj Doğru frenaj yapabilmek ciddi bir beceri işidir Yavaşlamak istediğinizde fren pedalına basarsınız Eğer daha çok yavaşlamak istiyorsanız pedala biraz daha kuvvetli basarsınız Bu yaklaşım şehir içi trafiğinde gezinirken oldukça yeterli olacaktır Ancak yüksek performanslı bir sürüş esnasında hızınızı istediğiniz oranda ve mümkün olan en kısa sürede düşürmeniz önem kazanır Eğer fren pedalına gereğinden az basıyorsanız frenaja daha erken başlamanız gerekecek bu da fren mesafenizi ve sürenizi uzatacaktır Bunun aksine frene gereğinden fazla bir kuvvetle basmak da tekerleklerinizi kilitleyecek, direksiyon kontrolünüz kaybolacak, fren mesafeniz uzayacak ve lastiklerinizde düz bölgeler şeklinde aşınmalar meydana gelecektir Bu durumlardan kaçınmak için yapılması gereken şey limit frenlemedir LİMİT (EŞİK) FRENLEME Fren pedalına tekerleklerin tam kilitlenme noktasından bir parça daha az bir basınç uygulanarak yukarıda sözü edilen olumsuz durumların ortaya çıkmasını önlerken fren mesafesi ve süresini en az değerde tutmaktır Fren limiti bir çok parametreye bağlı olarak değişim göstermektedir Bunları iki grupta toplamak mümkündür Fren limitini alçaltan (tekerleklerin daha kolay kilitlenebileceği) etkenler: Meyil inme Sıklıkla tekrarlanan tümsekler ve çukurlar Gevşek yüzey kaplamaları (tozlu, mıcırlı ve toprak yollar) Su, yağ, çiğ gibi kayganlığı arttırıcı etkiler Büyük kamber açıları ve yolun gidiş doğrultusuna dik yöndeki eğimi Aşırı sıcak veya soğuk lastikler Fren limitini yükselten etkenler: Meyil tırmanma Temiz ve kuru yol yüzeyleri Uygun sıcaklıktaki lastikler Yapılması gereken şey; sürüş esnasında yukarıdaki etkenlerin varlığını ve değişimini sürekli olarak izleyip değerlendirerek fren limitine olacak etkilerini göz önüne almaktır Diğer bir değişle yol durumu değerlendirilmeli ve tekerlekleri kilitlemeksizin en yüksek fren gücü uygulanacak şekilde pedala uygulanan basınca karar verilmelidir SIKLIKLA YAPILAN FRENLEME HATALARI Fren limitinin bilinmemesi dolayısıyla çoğu zaman erken ve hafif frenaj sonucu frenleme süresi ve mesafesinin uzaması nedeniyle zaman kayıpları artmaktadır Yukarıdakinin tersine çok geç ve sert fren yapmak da arabayı kontroldan çıkarabileceği gibi kıymetli yarış lastiklerini de duman haline getirecektir (Bu durum daha çok başlarda olmaktadır Yarış dergileri okumak yerine yarışmaya başlandıktan bir süre sonra geçer:-)) Bu tür sert frenajların sonucu çoğu zaman virajın giriş noktası kaçırılabilmekte ve yoldan çıkma tehlikesi ortaya çıkmaktadır Ayrıca bir süre sonra lastiklerinizden "LAP LAP LAP" diye bir ses duyarsanız bu, lastiklerinizin bu tür kızaklamalar sonucu üzerlerinde oluşan düz bölgelerin yere çarpma sesi olabilir Önemli hatalardan birisi de viraj içerisinde dönüş esnasında fren yapmaktır Bu düşük süratler için bir sorun teşkil etmez Ancak yüksek performanslı bir sürüşte şık bir spin ve yol dışına çıkma ile sonuçlanabilir Frenaj işlemi viraj öncesinde bitmiş, hız ayarlanmış olmalıdır (Sol ayak freni hariç tabii) Fren pedalına kıracak gibi çok ani biçimde basmak, pompalamak, tekmelemek vs faydasız hareketlerdir LİMİT FRENLEME EGZERSİZLERİ Limit freni trafikte denemek gerçekten çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir Küçük bir hata önünüzdekinin arkasından çarpmanıza veya arkanızdakinin size çarpmasına sebep olacaktır Bu durum gerçekleştiğinde üzülmek veya pişmanlık bir işe yaramayacaktır En iyisi kendinize boş ve tercihen kaygan bir yol bulmanızdır Fren pedalına uyguladığınız basınca konsantre olmanız işinizi kolaylaştırabilir Kendinize bir işaret seçip bu noktadan sabit bir hızla (40-50 km/h ile başlayın) geçerken frene başlayın ve bunu en kısa durma mesafesini elde edene kadar tekrarlayın Daha sonra iki işaret arasında çalışmaya başlayacaksınız Birinci işareti geçtiğiniz an fren pedalına sabit bir basınç uygulamaya başlayın ve araç durana kadar bu basıncı değiştirmeyin Tam ikinci işaretin üzerinde durana kadar bu egzersizi tekrarlayın Not: Bu bilgiler sizi daha kanlı bir trafik canavarı haline getirmek amacıyla verilmemiştir Yeteneklerinizi gösterebileceğiniz yerlerin yarış pistleri olduğunu unutmayınız Bu alıştırmalar esnasında ve sonrasında arkanızdan gelen sürücülerin otomobil yarışçısı olmadıklarını ve sizin kadar iyi frenaj yapamama ihtimallerini unutmayın Heel And Toe Tekniği Eğer yarı otomatik veya otomatik vites kutulu bir otomobiliniz yoksa heel and toe tekniği ile vites küçültmeyi öğrenmeniz faydalı olacaktır Bu tekniğin amacı; Vites küçültme esnasında ayak debriyajdan çekildiğinde ani bir motor freninin meydana gelerek arabanın dengesini bozmasının önüne geçmek Kavrama esnasında ortaya çıkacak darbenin debriyaj, vites kutusu ve akslar üzerinde tahribat yapmasını veya ömürlerini kısaltmasını önlemektir Eğer gelecekte daha hızlı gitmeyi düşünüyorsanız bu tekniği kullanmaya ihtiyacınız olabilir VİTES KÜÇÜLTME Bir viraja yaklaşırken öncelikle hızınızı düşürür ve viraj içi kontrol ve viraj çıkışında hızlanma için bir veya bir kaç! vites küçültürsünüz Bu işlem esnasında muhtemelen ayağınız gazdan çekili olduğundan motor devri rölanti değerine kadar düşecektir vitesi küçültüp debriyajdan ayağınızı çektiğiniz anda ise her ne kadar gaza tekrar bassanız da yarış tipi debriyajlar sizin yumuşak bir kavrama sağlamanızın önüne geçecektir (Zaten sizin o anda bu kadar zamanınız olmayacaktır) Sonuç olarak kaygan zeminde arabanın kararlılığı bozulabilir veya kıymetli tahrik aksamınızdan (debriyaj, pirizdirek mili, vites kutusu ve diferansiyel ve akslarınız) bazı parçalar daha küçük parçalara ayrılabilir Eğer heel and toe tekniğini kullanmak istediğinizi düşünürsek, yukarıdaki durumda yapılması gerekenler HEEL AND TOE TEKNİĞİ Yine aynı viraja yaklaşıyorsunuz Sağ ayağınız ile frene basarken sol ile debriyaja basıp vitesi küçültün Bundan sonra sağ ayağınızın topuğuyla veya yanıyla (sağ ayağınızın burnu hala fren üzerinde kalacak şekilde bileğinizi bükerek) gaz pedalına hafifçe dokunup motoru hızlandırın ve debriyajı bırakın Evet hepsi bu Böylece darbesiz ve yumuşak bir şekilde vitesinizi küçülttünüz Daha çok pist yarışlarında faydalı olacağına inandığım bu tekniği rallilerde uyguladığımı söyleyemem Sanırım bunun nedeni arabamın motorunun kompresyon değerinin etrafına dehşet saçacak kadar büyük olmaması, benim bu işi becerememem veya önden çekişli bir araba kullanıyor olmam nedeniyle özellikle keskin viraj girişlerinde arabanın arkasının hafiflemesi ve bir miktar kayarak daha kolay biçimde virajı dönmemi sağlaması Bahaneleri olabilir:-)) Bu tekniği kolaylıkla kullanabilmeniz için fren pedalı ile gaz pedalı seviyeleriniz birbirine yakın olmalıdır En ideal durum kendinizi en rahat hissettiğiniz durumdur Ayrıca pek çok sportif pedal kiti bu tekniği destekleyecek şekilde özel formlarda üretilmektedir Ayrıca kullanılan ayakkabılar da çok büyük önem taşımaktadır Tabanı çok dar ayakkabılar ile boşu boşuna vakit kaybetmeyin Normal düz tabanlı bir yürüyüş ayakkabısı yeterli olacaktır Tabii en iyisi pahalı bir sürücü ayakkabısı almak:-)) PRATİK ÇALIŞMA Yeniden malum geniş ve boş mekanınızdasınız Büyük daireler çizmeye başlayın ve vitesinizi 2 den 1 e düşürün Bunu önce alıştığınız şekilde daha sonra da dahiyane heel and toe tekniğini kullanarak deneyin 1-2 saat veya 3-5 yüz tekrardan sonra bu işi otomatik olarak yaptığınıza karar verdiğinizde bu sefer 3 den 2 ye düşmeye peşisıra 3 e çıkmaya ve yeniden 2 ye düşmeye başlayın En çok bir ayda bu işi kusursuz derecede iyi yapabilirsiniz Bu tür denemeleri trafiğe kapalı alanlarda yapmanızın herkesin sağlık ve !! mutluluğu !! için yerinde bir davranış olduğunu unutmayın SONUÇ OLARAK Yarış hayatımda edindiğim en önemli tecrübe; kazaların hep beklenmeyen zamanlarda geldiği ve arabadan inildiğinde kestirilenden daha fazla hasar verdiğidir Güvenlik açısından standart bir araba ile bir yarış otomobili arasındaki tek benzer nokta; her ikisininde dört tekerlekli olmalarıdır Not: Bu bilgiler sizi daha kanlı bir trafik canavarı haline getirmek amacıyla verilmemiştir Yeteneklerinizi gösterebileceğiniz yerlerin yarış pistleri olduğunu unutmayınız Bu alıştırmalar esnasında ve sonrasında arkanızdan gelen sürücülerin otomobil yarışçısı olmadıklarını ve sizin kadar iyi frenaj yapamama ihtimallerini unutmayın