Psikoteknik Değerlendirme Belgesi Detaylı Bilgi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Psikoteknik Değerlendirmede Kullanılan Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Kullanılan test sonuçlarının değerlendirilmesinde her bir test başlığı altında aşağıda belirtilen ölçütler dikkate alınır;

Dikkat

1) Türkiye normuna göre, 40’ıncı yüzdelik dilimden daha düşük puan alanların dikkat düzeyi düşük kabul edilir

2) Yanlış alarm ve atlanan uyaranlar, test sunum alanı içinde belirli bir bölgeye (sağ ve sol ekstrem noktalar gibi) yoğunlaşmış olmamalıdır

Sağ ve sol ekstremde yoğunlaşma gözlendiğinde, geniş görüş alanı içinde uyaran fark etme testi sonuçları ile birlikte yorum yapmak gerekir

3) Seçici dikkate bağlı tepki hızı 1

50 saniyeden daha fazla zaman almamalıdır

4) Peformansın tutarlılığını gösteren grafik bulguda, tepki hızları arasındaki standart sapma puanı çok yüksek olmamalı, uyaranların bulunduğu sunum alanına göre tepki hızları çok fazla değişkenlik göstermemelidir

5) Performans hızı ile kalitesi arasındaki ilişkiyi özetleyen grafikte, kişinin yer alacağı karşılaştırmalı grup "hızlı ve hatasız" ya da "yavaş ve hatasız" kategorilerinde olmalıdır

"Hızlı ve hatalı" kategorisindeki kişiler risk teşkil eder

Anlama ve Değerlendirme (Muhakeme) Yeteneği

1) Muhakeme düzeyi orta öğrenim düzeyindeki kişiler için %35`in altında olmamalıdır

2) Muhakeme düzeyi, yüksek öğrenim düzeyindeki kişiler için %85`in altında olmamalıdır

%85 ve üzeri düzeyde performans gösteren kişileri testin "gelişmiş" versiyonu uygulanır

Bu versiyondaki başarı düzeyi ise % 50`nin altında olmamalıdır

Hız ve Mesafe Algılama

1) Hız ve mesafenin algılanması, verilen kritik seviyeden en fazla % 30 sapma göstermelidir

Daha yüksek sapmalar risk teşkil eder

2) Algılamada erken tepki verilmesi esastır

Sürücülerin tehlikeden uzak kalacak şekilde temkinli davrandıklarını gösteren bir performans sergilemesi gerekir

3) Tepkilerin her denemede bir tutarlılık göstermesi, hız ve mesafe algılama yeteneğinin yorumlanması için temel teşkil eder

Tahminler arası standart sapma yüksek olmamalı ve yoğunlaşma erken tahmin ya da geç tahmin yönünde olmalıdır

Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme

1) 140 derecelik görüş alanı içinde, görsel alan ile yoğunlaşılan nokta arasındaki uzaklık milimetre cinsinden ve açısal değer olarak ölçülmelidir

2) Görsel alan dışından gelen uyaranlara verilen tepkilerin hızı 2

00 saniyeden yüksek olmamalıdır

3) Yoğunlaşma noktasında sunulan, yanıltıcı uyaranlara tepki verilememelidir

Yanıltıcı uyaranlara verilen tepkiler hatalı tepki olarak değerlendirilir; bunların sunulan kritik uyaranlara oranı %40’dan yüksek olmamalıdır

Şekil Algılamada Görsel Süreklilik

1) Testin tamamlanma süresi norm ortalamasının altında olmamalıdır

2) Her işarete ortalama 90 saniyede tepki verilmelidir

1 dakikanın üzerindeki bir sürede algılamanın gerçekleşmesi, kişinin şekle en az 5 kez baktığını ancak algılamanın gerçekleşmediğini gösterir

3) Test genelinde bu sürenin tutarlı akışı, sürekli dikkatin göstergesidir

4) Trafik işaretiyle aynı olmayan bir düğmeye basılarak tepki verilmesi hatalı cevap olarak değerlendirilmelidir

Hatalı tepkilerin test genelindeki uyaranlara oranı %20’yi geçmemelidir

Tepki Hızı

1) Ölçümlerde 1

50 saniyeden daha uzun sürede verilen tepkiler geç tepki kabul edilir ve sürücünün tepki hızının düşük olduğunu gösterir

2) Doğru tepkilerin, fark edilmesi gereken kritik uyaranlara oranı ortalama olarak %50’nin altına düşmemelidir

3) Sunum aralıkları dar olan testlerde atlanan uyaranların oranı, hatalı tepkilerin oranından daha yüksek olmamalıdır

Performans kalitesi, geç olsa da doğru tepki verilmesi, yetişilemeyen yerde uyaranın atlanması ile belirlenir

Koordinasyon Düzeyi

1) Dikkat dağıtıcı olarak verilen uyaranların kişinin tepkisel tutarlılığını bozmaması gerekir

Yanıltıcı uyaranlara verilen tepkiler yanlış tepki olarak kabul edilir ve kabul edilebilirlik sınırı %40`dır

2) Hedeften sapma düzeyi (hata yüzdesi) %40`ı geçmemelidir

3) Koordinasyon faktör puanı norm grubunun %50`lik diliminde yer almalıdır

4) Grafiksel göstergede, her denemede testi tamamlama süresi giderek daha kısalmalı ya da aynı kalmalıdır

Performans kalitesi tutarlı şekilde iyileşme göstermelidir

Psikoteknik Değerlendirmede Kullanılacak Testlerin Genel Özellikleri

Psikoteknik değerlendirme sürecinde, uluslararası psikometrik standartlara sahip testler kullanılmalıdır

Bu standartlar aşağıda şunlardır;

a) Nesnellik: Test maddelerine verilecek yanıtların belirli olması ve puanlamada belirli ölçütlerin kullanılması, bu özelliğe göre, hazırlanacak bir soruya verilmesi gereken yanıtların son derece belirgin olması, sorunun cevabının tartışmalı olmaması

b) Puanlama: Puanlama yönteminin standart olması, objektif sonuçlar elde edilebilmesi için, kişisel yorumu en aza indirgemiş olması

c) Geçerliliğin yüksek olması: Ölçüm aracının ölçmek istediği şeyi hiç şaşmadan doğru olarak ölçmesi, testin kullanım amacına uygun olması, doğru seçilmiş bir test olması

d) Güvenilirliğinin yüksek olması: Testin ölçtüğü nesne ya da özelliği her uygulanışında aynı duyarlılıkla ölçmesi, tutarlı ve kararlı olması

e) Kapsamlı olması: Testin ölçülen konunun genelini iyi bir şekilde kapsaması

f) Ayırt edici olması: Bir özelliğe sahip olan kişi ile olmayanı, yeteneği çok yüksek olan ile olmayanı birbirinden ayırt edebilmesi

g) Kullanışlı olması: Kolay uygulanabilir, kolay anlaşılabilir ve puanlanabilir olması

h) Uyarlama: Türkiye toplumuna uyarlamasının yapılmış olması

ı) Standardizasyon: Farklı norm grupları için standardizasyonunun yapılmış olması

Testlerin kullanım amaçlarına göre, yorumlarda kullanılmak üzere, cinsiyet, yaş, eğitim, meslek, fiziksel ve psikolojik rahatsızlığa sahip kişileri içeren gruplara testlerin uygulanarak, ortalama puanların ve puan dağılımlarının belirlenmesi

j) Bilgisayar Destekli Testler olması: Testlerin sunumu, puanlaması, yorumlanmasının bilgisayar aracılığıyla yapılması

10-21-2012	#8
Prof. Dr. Sinsi	Psikoteknik Değerlendirme Belgesi Detaylı Bilgi Psikoteknik Değerlendirmede Kullanılan Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi Kullanılan test sonuçlarının değerlendirilmesinde her bir test başlığı altında aşağıda belirtilen ölçütler dikkate alınır; Dikkat 1) Türkiye normuna göre, 40’ıncı yüzdelik dilimden daha düşük puan alanların dikkat düzeyi düşük kabul edilir 2) Yanlış alarm ve atlanan uyaranlar, test sunum alanı içinde belirli bir bölgeye (sağ ve sol ekstrem noktalar gibi) yoğunlaşmış olmamalıdır Sağ ve sol ekstremde yoğunlaşma gözlendiğinde, geniş görüş alanı içinde uyaran fark etme testi sonuçları ile birlikte yorum yapmak gerekir 3) Seçici dikkate bağlı tepki hızı 150 saniyeden daha fazla zaman almamalıdır 4) Peformansın tutarlılığını gösteren grafik bulguda, tepki hızları arasındaki standart sapma puanı çok yüksek olmamalı, uyaranların bulunduğu sunum alanına göre tepki hızları çok fazla değişkenlik göstermemelidir 5) Performans hızı ile kalitesi arasındaki ilişkiyi özetleyen grafikte, kişinin yer alacağı karşılaştırmalı grup "hızlı ve hatasız" ya da "yavaş ve hatasız" kategorilerinde olmalıdır "Hızlı ve hatalı" kategorisindeki kişiler risk teşkil eder Anlama ve Değerlendirme (Muhakeme) Yeteneği 1) Muhakeme düzeyi orta öğrenim düzeyindeki kişiler için %35`in altında olmamalıdır 2) Muhakeme düzeyi, yüksek öğrenim düzeyindeki kişiler için %85`in altında olmamalıdır %85 ve üzeri düzeyde performans gösteren kişileri testin "gelişmiş" versiyonu uygulanır Bu versiyondaki başarı düzeyi ise % 50`nin altında olmamalıdır Hız ve Mesafe Algılama 1) Hız ve mesafenin algılanması, verilen kritik seviyeden en fazla % 30 sapma göstermelidir Daha yüksek sapmalar risk teşkil eder 2) Algılamada erken tepki verilmesi esastır Sürücülerin tehlikeden uzak kalacak şekilde temkinli davrandıklarını gösteren bir performans sergilemesi gerekir 3) Tepkilerin her denemede bir tutarlılık göstermesi, hız ve mesafe algılama yeteneğinin yorumlanması için temel teşkil eder Tahminler arası standart sapma yüksek olmamalı ve yoğunlaşma erken tahmin ya da geç tahmin yönünde olmalıdır Geniş Görüş Alanı İçinde Uyaran Fark Etme 1) 140 derecelik görüş alanı içinde, görsel alan ile yoğunlaşılan nokta arasındaki uzaklık milimetre cinsinden ve açısal değer olarak ölçülmelidir 2) Görsel alan dışından gelen uyaranlara verilen tepkilerin hızı 200 saniyeden yüksek olmamalıdır 3) Yoğunlaşma noktasında sunulan, yanıltıcı uyaranlara tepki verilememelidir Yanıltıcı uyaranlara verilen tepkiler hatalı tepki olarak değerlendirilir; bunların sunulan kritik uyaranlara oranı %40’dan yüksek olmamalıdır Şekil Algılamada Görsel Süreklilik 1) Testin tamamlanma süresi norm ortalamasının altında olmamalıdır 2) Her işarete ortalama 90 saniyede tepki verilmelidir 1 dakikanın üzerindeki bir sürede algılamanın gerçekleşmesi, kişinin şekle en az 5 kez baktığını ancak algılamanın gerçekleşmediğini gösterir 3) Test genelinde bu sürenin tutarlı akışı, sürekli dikkatin göstergesidir 4) Trafik işaretiyle aynı olmayan bir düğmeye basılarak tepki verilmesi hatalı cevap olarak değerlendirilmelidir Hatalı tepkilerin test genelindeki uyaranlara oranı %20’yi geçmemelidir Tepki Hızı 1) Ölçümlerde 150 saniyeden daha uzun sürede verilen tepkiler geç tepki kabul edilir ve sürücünün tepki hızının düşük olduğunu gösterir 2) Doğru tepkilerin, fark edilmesi gereken kritik uyaranlara oranı ortalama olarak %50’nin altına düşmemelidir 3) Sunum aralıkları dar olan testlerde atlanan uyaranların oranı, hatalı tepkilerin oranından daha yüksek olmamalıdır Performans kalitesi, geç olsa da doğru tepki verilmesi, yetişilemeyen yerde uyaranın atlanması ile belirlenir Koordinasyon Düzeyi 1) Dikkat dağıtıcı olarak verilen uyaranların kişinin tepkisel tutarlılığını bozmaması gerekir Yanıltıcı uyaranlara verilen tepkiler yanlış tepki olarak kabul edilir ve kabul edilebilirlik sınırı %40`dır 2) Hedeften sapma düzeyi (hata yüzdesi) %40`ı geçmemelidir 3) Koordinasyon faktör puanı norm grubunun %50`lik diliminde yer almalıdır 4) Grafiksel göstergede, her denemede testi tamamlama süresi giderek daha kısalmalı ya da aynı kalmalıdır Performans kalitesi tutarlı şekilde iyileşme göstermelidir Psikoteknik Değerlendirmede Kullanılacak Testlerin Genel Özellikleri Psikoteknik değerlendirme sürecinde, uluslararası psikometrik standartlara sahip testler kullanılmalıdır Bu standartlar aşağıda şunlardır; a) Nesnellik: Test maddelerine verilecek yanıtların belirli olması ve puanlamada belirli ölçütlerin kullanılması, bu özelliğe göre, hazırlanacak bir soruya verilmesi gereken yanıtların son derece belirgin olması, sorunun cevabının tartışmalı olmaması b) Puanlama: Puanlama yönteminin standart olması, objektif sonuçlar elde edilebilmesi için, kişisel yorumu en aza indirgemiş olması c) Geçerliliğin yüksek olması: Ölçüm aracının ölçmek istediği şeyi hiç şaşmadan doğru olarak ölçmesi, testin kullanım amacına uygun olması, doğru seçilmiş bir test olması d) Güvenilirliğinin yüksek olması: Testin ölçtüğü nesne ya da özelliği her uygulanışında aynı duyarlılıkla ölçmesi, tutarlı ve kararlı olması e) Kapsamlı olması: Testin ölçülen konunun genelini iyi bir şekilde kapsaması f) Ayırt edici olması: Bir özelliğe sahip olan kişi ile olmayanı, yeteneği çok yüksek olan ile olmayanı birbirinden ayırt edebilmesi g) Kullanışlı olması: Kolay uygulanabilir, kolay anlaşılabilir ve puanlanabilir olması h) Uyarlama: Türkiye toplumuna uyarlamasının yapılmış olması ı) Standardizasyon: Farklı norm grupları için standardizasyonunun yapılmış olması Testlerin kullanım amaçlarına göre, yorumlarda kullanılmak üzere, cinsiyet, yaş, eğitim, meslek, fiziksel ve psikolojik rahatsızlığa sahip kişileri içeren gruplara testlerin uygulanarak, ortalama puanların ve puan dağılımlarının belirlenmesi j) Bilgisayar Destekli Testler olması: Testlerin sunumu, puanlaması, yorumlanmasının bilgisayar aracılığıyla yapılması