Türk Edebiyat Tarihi Nedir

divan Nesri

divan edebiyatında nesre inşa, nesir yazana münşi, nesirlerin toplandığı eserlere münşeat denir nesir türündeki eserler; tarihler, münşeat, tezkireler; ilmî, dinî ve ahlâkî eserlerdir

divan nesri üç bölümde incelenir:

Sade nesir

Halk için yazılan sade anlatımlı nesirlerdir

Bu nesirle halka yönelik Masal, efsane, öykü, destan, dinî ve tasavvufî konular anlatılır

Aşıkpaşazade Tarihi, Mercimek Ahmet’in Kabusname’si, Kul Mesut’un Kelile ve Dimne çevirisi, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’si bu nesrin önemli örnekleridir

Orta nesir

Tarih ve bilim kitaplarında gördüğümüz nesirdir Ustalık göstermek amacı güdülmediği hâlde dili sade nesirden ağırdır Katip Çelebi’nin bazı eserleri ve Naima’nın kendi adıyla anılan tarihi bu nesre örnektir

Süslü ve Sanatlı nesir

Seciler (düz yazıda kafiye), söz ve anlam sanatları, bağlaçlarla uzayıp giden cümleler bu nesrin ayırıcı özelliğidir

Dili, yabancı söz ve tamlamalarla yüklüdür

sanatçı bu nesirle ustalığı göstermeye çalışır

Süslü nesir, ahlâk ve felsefe konularını işler ve bazı mektuplarda görülür

Sinan Paşa’nın Tazarruname’siyle Veysî ve Nergisî’nin nesirleri bu türün örnekleridir

nesir Türleri:

münşeat: Mektuplar ve düzyazı örnekleri

Tarih: Tarihî olayları anlatan eserler Örn: Naima, neşrî

Siyer: Peygamberimizin hayatı ve savaşları

Tezkire: Çeşitli sınıftan meşhur insanların, özelikle şairlerin biyografileri Örn: Ali Şir Nevai, Mecalisün-nefais; Lâtifî, Tezkire; Sehî, Tezkire; Kınalızade Hasan Çelebi, Tezkiretüş-şuara

Surname: Büyük düğün törenleri

Gazavatname: Çeşitli kahramanların savaşları

Seyahatname: Gezi yazıları Örn: Evliya Çelebi, Seyahatname (17 yy)

Hilye: Peygamberimizin iç ve dış özellikleri

Yüzyıllara göre divan edebiyatı

13 yy

Hoca Dehhanî

İlk divan şairi olarak kabul edilir

Din dışı konularda ve lirik şiirler yazmıştır Aşk en önemli temadır

Sultan Veled

mevlevilik tarikatinin kurucusu ve Mevlânâ’nın oğludur

Şeyyad Hamza

lirik şiirleriyle tanınır

14 yy

Ahmedî

Din dışı ve şiirleri vardır

divan şiirinin ilk başarılı şairi kabul edilir

Eserleri: Cemşid ü Hurşid (mesnevî), İskendername (mesnevî), divan

Nesimi

tasavvufî ve lirik şiirleriyle, özellikle tuyuğlarıyla tanınır Şiirleri coşkulu ve akıcıdır

Azerî türkçesi ile yazmıştır

Sonraki şairleri de etkilemiştir

divanı vardır

Âşık Paşa

Garipname’si meşhurdur

15 yy

Şeyhî

Harname adlı mesnevisi ünlüdür Mesnevi hiciv türündedir Hüsrev ü Şirin adlı bir mesnevisi daha vardır

Bir gazel şairidir

Asıl mesleği hekimliktir

Süleyman Çelebi

Mevlid’i ünlüdür

Necatî Bey

Ahmet Paşa

Ali Şir Nevaî

Çağatay şairidir Eserlerini Çağatay türkçesi ile yazmıştır

lirik şiirleri vardır

Çok sayıda eser vermiş önemli bir şairdir Otuza yakın eseri vardır

edebiyatımızdaki ilk şairler tezkiresi olan (biyografi) Mecalisü’n-Nefais ona aittir