Benzetme (Teşbih) Sanatı

Benzetme (Teşbih) Sanatı

Aralarında ortak özellik bulunan iki kavramın, birbiriyle karşılaştırılmasıdır Ortak özellikte güçsüz olan öğe, güçlü olan öğeye benzetilir Benzetmede, benzeyen sözcük gerçek anlam-da, benzetilen sözcükse mecaz anlamdadır Tam bir benzetmede benzeyen, benzetilen, benzetmeyönü ve benzetme edatı, ( ilgeci ) olmak üzere dört öğesi vardır Ancak benzetmenin ger-çekleşebilmesi için yalnızca benzeyen ve benzetile-nin kullanılması yeterlidir

Teşbih, aslında bir karşılaştırma sanatıdır Teşbihin, teşbih olabilmesi için karşılaştırılan iki nesne ya da kavramın bir benzetme yönünde birleşmesi gerekmektedir Aralarında ortak özellik olmayan nesne ya da kavramlar karşılaştırılsa bile teşbih sanatı (benzetme) meydana gelmez

Benzetmenin temel öğeleri Benzetmenin yardımcı öğeleri

Kendisine Benzetilen (KB)

Benzetme Edatı (BE)

Benzeyen (B)

Benzetme Yönü (BY)

* Hava cehennemi andırıyor (Burada havanın sıcaklığı cehennem sıcağına benzetilmiş)

Âh bu türküler, köy türküleri Ana sütü gibi candan Ana sütü gibi temiz

(B Rahmi Eyüboğlu)

Yukarıdaki şiirde şair, “köy türküleri”ni “ana sütü“ne benzetmiş Köy türküleri ile ana sütü arasında “temiz” ve “candan” oluş yönüyle de benzetme ilgisi kurulmuş

Yukarıdaki benzetmede dört öğe vardır:

a) Kendisine Benzetilen : Ana sütü

b) Benzeyen: Köy türküleri

c) Benzetme Edatı: Gibi

d) Benzetme Yönü: Candan, temiz

UYARI:

Benzetme edatı olarak “gibi” den başka; kadar, sanki, güya, nitekim, meğer ki, misal, andırmak… gibi sözcüklerde kullanılabilir

* Gözlerim çalışmaktan kan çanağına döndü

* Deniz misali gözleri vardı

* Odanın konforu, sanki kral dairesiydi

* Kepçe kulağı, hepimizi güldürürdü

Bir teşbihin (benzetmenin) oluşabilmesi için mutlaka temel öğelerin bulunması gerekir Yardımcı öğeler olmadan da benzetme yapılabilir

Benzetme 4 türlüdür

a) Ayrıntılı Benzetme (Teşbih-i mufassal):

Dört öğesi de bulunan benzetmedir

Sular öyle temiz ki, annemin vüzü gibi

B BY KB BE

(Kemalettin Kamu)

b) Kısaltılmış Benzetme (Teşbih-i mücmel): Benzetme yönü olmayan, diğer öğeleri olan benzetmedir

Şenyuva apartmanı bodrum katı Kutu gibi bir dairede otururlar

KB BE B

(O Veli Kanık)

c) Pekiştirilmiş Benzetme (Teşbih-i müekked): Benzetme edatı olmayan, diğer öğeleri olan benzetmedir

Yollar köyleri saran eskimiş çerçeveler

B BY KB

(S Esat Siyavuşgil)

d) Yalın Benzetme (Teşbih-i beliğ): Sadece temel öğelerle (benzeyen, kendisine benzetilen) yapılan benzetmelere denir

Selviler içinde bir alev Emirsultan

KB B

(Ö Bedrettin Uşaklı)

Diğer Benzetme Örnekleri:

Unutmakta haklısın kömür gözlüm Haklısın…Bu sözüm sanma sitemdir

(Mehmet Çınarlı)

Bir bakışı vardı Esma ‘nın

Kavak yaprakları gibi pırıl pırıl

(Cahit Kulebi)

Dar kapısından başka aydınlık girecek hiçbir yeri olmayan dükkanında, tek başına gece gündüz, kıvılcımlar saçarak çalışan Koca Ali, tıpkı kafese konmuş terbiyeli bir aslanı andırıyordu

(Ömer Seyfettin)

m Güler yüzün çözümleyemeyeceği hiçbir sorun yoktur Buzlar güneş karşısında nasıl erirse, en çetin sorunlar da işe güler yüzle başlayan, öylece sürdüren insanlar elinde çözülür

(Şevket Rado)