Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Noktalama işaretleri konu anlatımı

noktalama işaretlerinin hepsi,

noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerler,

noktalama işaretlerinin kullanımı,

noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerler ve örnekler

NOKTALAMA İŞARETLERİ

1)NOKTA (

):

a)Tamamlanmış cümle sonlarında kullanılır:

*Gözlerin gözlerime değince felaketim olurdu ,ağlardım

*Beni sevmiyordun,bilirdim

b)Kısaltmalardan sonra kullanılır:

* vb

*Prof

*Dr

*Cad

*Alm

*Ar

İng

c)Sıra gösteren rakamlardan sonra “-inci” eki yerine kullanılır

*Senin çocuk 1

sınıfta mı okuyor

*Dün 25

yaşıma bastım

d)Tarihlerin yazılışında gün,ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

*21

03

1978 *29

X

1925

e)Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

*Yarın 08

45’te gideceğim

2)VİRGÜL (,):

a)Yazıda sıralanan eş görevli sözcükler ya da söz gruplarını ayırmada kullanılır:

*O kitabı aradım , buldum

*Fırat,Dicle önemli nehirlerimizdendir

*Çalıkuşu’nu ,Huzur’u ,İntibah’ı okudun mu?

*Kitabı açtı ,birkaç sayfa çevirdi , yüksek sesle okumaya başladı

*Yakında yine bahar gelecek, ağaçlar çiçek açacak ,kediler damlara çıkacak

b)Anlama güç katmak için tekrarlanan sözler arasına konur:

*Oğlunu , kadersiz oğlunu bir daha göğsüne bastı

*Akşam,yine akşam ,yine akşam

c)Hitaplardan sonra kullanılır:

*Sevgili Kızım, *Değerli Öğretmenim, * Saygıdeğer Müdürüm,

d)Yüklemden uzak kalmış özneden sonra konur:

*Ahmet Haşim, şiirde anlamın kapalı olmasına ve musikiye önem vermiş bir şairimizdir

*İşte bu adam, Türkiye’yi pislikten kurtaracak tek adamdır

*Tatlılar,kalorisi fazla ;fakat vitamini az besinlerdir

e)Cümlede vurgulanmak istenen ögelerden sonra konur

*Yarın,buraya geleceksin ve bu işi çabucak bitireceksin

f)Anlam karışıklığına meydan vermemek için adlaşmış sıfatlardan sonra kullanılır:

*Genç, adama ters ters baktı

*Hırsız, çocuğu kovaladı

*Yaralı, kadının yüzüne bakıyordu

*İhtiyar, adamın suratına tükürdü

g)Bazı cümlelerde anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

*Oku; adam ol baban gibi ,eşek olma

*Siz de kazançlı çıkmak istiyorsanız benim gibi, hanımları alışverişe gönderin

ğ)Bir addan önce gelen zamirlerden sonra kullanılır:

*O, şiiri niçin ezberlememiş?

*O ,güzel günlerine yeniden dönebilse

*Bu, kadını bir daha görmemiş

*Şu ,bahçeye dikilecekmiş

h)Arasözlerin başında ve sonunda kullanılır

*Bu büyük komutanı, Atatürk’ü ,saygıyla anıyoruz

*Bu yöre, Sibirya ve çevresi,alabildiğine soğuktur

*Örnek olsun diye, örnek istemez ya, söylüyorum

*Bir kuş, bir çiçek, bir böcek ,ne bileyim ben, her şey onun ilgisini çekiyordu

*Ben de Ankara’da, o güzelim başkentte, beş yıl kaldım

I)Yazıda tırnak içine alınmamış aktarma cümlelerin sonunda tırnak işareti yerine kullanılır:

*Minareyi çalan kılıfını hazırlar, diyordu

*Artık sevmeyeceğim,dedi

i)Cümle başında kullanılan “evet,hayır,yok,yoo,peki,tamam,hayhay,olur,

haydi,elbette…” gibi sözcüklerden sonra kullanılır:

*Hayır, bu işi sevmedim

*Evet, yarın sınavsınız

*Yoo,işte bunu yapamam, dedi

3

NOKTALI VİRGÜL(:

a)Birbirine bağlı olmakla birlikte her biri kendi içinde bağımsız cümlelerin arasında kullanılır

Bu tip cümleler birbirini açıklayan,güçlendiren ,biri diğerine örnek olan cümlelerdir

Bu kullanım özellikle atasözlerinde görülür

*Yer üst üste iki kez sarsıldı; halk korkuyla sokaklara fırladı

*Kısa bir konuşma yaptı; dinleyiciler onu uzun uzun alkışladı

*Horoz ölür; gözü çöplükte kalır

*Yalancının evi yanmış;kimse inanmamış

b)Virgülle ayrılmış sözleri ya da söz gruplarını farklı sözlerden ya da söz gruplarından ayırmak için konur

*Sayısal derslerden matematiği,fiziği; sözel derslerden Türkçeyi, coğrafyayı çok seviyorum

*Ahmet Haşim, Cenap Şehabettin sembolist; Tevfik Fikret ,Yahya Kemal parnasyen şairlerdendir

*Erkek çocuklara Ali,Murat,Serhat; kız çocuklarına ise Yeşim,Senem,Serpil adları verilir

c)Ögeleri arasına virgül konmuş sıralı cümleleri ayırmada kullanılır:

*Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak,kahkahalar atmak,ağlamak istiyorum

*At ölür, meydan kalır;yiğit ölür , şan kalır

*Kel ölür , sırma saçlı olur ; kör ölür , badem gözlü olur

d)Önceki cümleye “fakat,oysa ,lakin,ancak,çünkü…” gibi bağlaçlarla bağlanan cümlelerde bağlaçlardan önce kullanılır:

*Bu romanı inceledim ;fakat pek beğendiğimi söyleyemem

*Köye sen git;ancak orada çok fazla kalma

*Kazanacağım ;çünkü çok çalışıyorum

NOT: Noktalı virgül, yukarıda sayılan bağlaçlardan önce kullanıldığı gibi bunların yerine de kullanılabilir

*Bugün erken yatmalıyım;yarın sınav var

*İşinle ne kadar küçük olursa olsun ilgilen; hayattaki tek dayanağın odur

*Sıkı giyinin ;dışarısı çok soğuk

e)Öğeler arasında anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

*Murat;Hasan ,Ali ve Osman’dan daha çalışkanmış

*Elma;armut,muz ve üzümden yararlıdır

f)Özneden sonra virgüllerle ayrılan eş görevli sözcükler varsa ,özne noktalı virgülle ayrılır

*1

yeni grubunun en ünlü temsilcilerinden olan Orhan Veli ; dili çok iyi kullanan ,okuyucuyu değişik bir romantizme sürükleyen , güçlü bir şairdir

Not: Noktalı virgülden ve virgülden sonra gelen sözcükler – özel isim değil iseler- küçük harfle başlar

Diğer noktalama işaretlerinden sonra gelen sözcükler büyük harfle başlar

4

İKİ NOKTA( :

a)Bir cümle veya sözcükten sonra yapılacak açıklamalardan önce kullanılır

*Şimdi herkes ona şöyle sesleniyordu:Atmaca Kamil

*Bence bu cinayetin iki nedeni olabilir:Birincisi namus meselesi,ikincisi çıkar kavgasıdır

*Demokrasinin tek dayanağı vardır: O da özgürlüktür

b)Alıntı cümlelerden önce kullanılır

*Bu sanatçının romanla ilgili şu sözünü anmadan geçemeyeceğim:“Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır

”

*Hacı Bektaş-ı Veli:“Eline,beline,diline sahip ol

” demiş

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı Noktalama işaretleri konu anlatımı noktalama işaretlerinin hepsi, noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerler, noktalama işaretlerinin kullanımı, noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerler ve örnekler NOKTALAMA İŞARETLERİ 1)NOKTA (): a)Tamamlanmış cümle sonlarında kullanılır: Gözlerin gözlerime değince felaketim olurdu ,ağlardım Beni sevmiyordun,bilirdim b)Kısaltmalardan sonra kullanılır: * vb Prof Dr Cad Alm Ar İng c)Sıra gösteren rakamlardan sonra “-inci” eki yerine kullanılır Senin çocuk 1 sınıfta mı okuyor Dün 25 yaşıma bastım d)Tarihlerin yazılışında gün,ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: 21031978 29X1925 e)Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: Yarın 0845’te gideceğim 2)VİRGÜL (,): a)Yazıda sıralanan eş görevli sözcükler ya da söz gruplarını ayırmada kullanılır: O kitabı aradım , buldum Fırat,Dicle önemli nehirlerimizdendir Çalıkuşu’nu ,Huzur’u ,İntibah’ı okudun mu? Kitabı açtı ,birkaç sayfa çevirdi , yüksek sesle okumaya başladı Yakında yine bahar gelecek, ağaçlar çiçek açacak ,kediler damlara çıkacak b)Anlama güç katmak için tekrarlanan sözler arasına konur: Oğlunu , kadersiz oğlunu bir daha göğsüne bastı Akşam,yine akşam ,yine akşam c)Hitaplardan sonra kullanılır: Sevgili Kızım, Değerli Öğretmenim, Saygıdeğer Müdürüm, d)Yüklemden uzak kalmış özneden sonra konur: Ahmet Haşim, şiirde anlamın kapalı olmasına ve musikiye önem vermiş bir şairimizdir İşte bu adam, Türkiye’yi pislikten kurtaracak tek adamdır Tatlılar,kalorisi fazla ;fakat vitamini az besinlerdir e)Cümlede vurgulanmak istenen ögelerden sonra konur Yarın,buraya geleceksin ve bu işi çabucak bitireceksin f)Anlam karışıklığına meydan vermemek için adlaşmış sıfatlardan sonra kullanılır: Genç, adama ters ters baktı Hırsız, çocuğu kovaladı Yaralı, kadının yüzüne bakıyordu İhtiyar, adamın suratına tükürdü g)Bazı cümlelerde anlam karışıklığını önlemek için kullanılır: Oku; adam ol baban gibi ,eşek olma Siz de kazançlı çıkmak istiyorsanız benim gibi, hanımları alışverişe gönderin ğ)Bir addan önce gelen zamirlerden sonra kullanılır: O, şiiri niçin ezberlememiş? O ,güzel günlerine yeniden dönebilse Bu, kadını bir daha görmemiş Şu ,bahçeye dikilecekmiş h)Arasözlerin başında ve sonunda kullanılır Bu büyük komutanı, Atatürk’ü ,saygıyla anıyoruz Bu yöre, Sibirya ve çevresi,alabildiğine soğuktur Örnek olsun diye, örnek istemez ya, söylüyorum Bir kuş, bir çiçek, bir böcek ,ne bileyim ben, her şey onun ilgisini çekiyordu Ben de Ankara’da, o güzelim başkentte, beş yıl kaldım I)Yazıda tırnak içine alınmamış aktarma cümlelerin sonunda tırnak işareti yerine kullanılır: Minareyi çalan kılıfını hazırlar, diyordu Artık sevmeyeceğim,dedi i)Cümle başında kullanılan “evet,hayır,yok,yoo,peki,tamam,hayhay,olur, haydi,elbette…” gibi sözcüklerden sonra kullanılır: Hayır, bu işi sevmedim Evet, yarın sınavsınız Yoo,işte bunu yapamam, dedi 3NOKTALI VİRGÜL(: a)Birbirine bağlı olmakla birlikte her biri kendi içinde bağımsız cümlelerin arasında kullanılırBu tip cümleler birbirini açıklayan,güçlendiren ,biri diğerine örnek olan cümlelerdirBu kullanım özellikle atasözlerinde görülür Yer üst üste iki kez sarsıldı; halk korkuyla sokaklara fırladı Kısa bir konuşma yaptı; dinleyiciler onu uzun uzun alkışladı Horoz ölür; gözü çöplükte kalır Yalancının evi yanmış;kimse inanmamış b)Virgülle ayrılmış sözleri ya da söz gruplarını farklı sözlerden ya da söz gruplarından ayırmak için konur Sayısal derslerden matematiği,fiziği; sözel derslerden Türkçeyi, coğrafyayı çok seviyorum Ahmet Haşim, Cenap Şehabettin sembolist; Tevfik Fikret ,Yahya Kemal parnasyen şairlerdendir Erkek çocuklara Ali,Murat,Serhat; kız çocuklarına ise Yeşim,Senem,Serpil adları verilir c)Ögeleri arasına virgül konmuş sıralı cümleleri ayırmada kullanılır: Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak,kahkahalar atmak,ağlamak istiyorum At ölür, meydan kalır;yiğit ölür , şan kalır Kel ölür , sırma saçlı olur ; kör ölür , badem gözlü olur d)Önceki cümleye “fakat,oysa ,lakin,ancak,çünkü…” gibi bağlaçlarla bağlanan cümlelerde bağlaçlardan önce kullanılır: Bu romanı inceledim ;fakat pek beğendiğimi söyleyemem Köye sen git;ancak orada çok fazla kalma Kazanacağım ;çünkü çok çalışıyorum NOT: Noktalı virgül, yukarıda sayılan bağlaçlardan önce kullanıldığı gibi bunların yerine de kullanılabilir Bugün erken yatmalıyım;yarın sınav var İşinle ne kadar küçük olursa olsun ilgilen; hayattaki tek dayanağın odur Sıkı giyinin ;dışarısı çok soğuk e)Öğeler arasında anlam karışıklığını önlemek için kullanılır: Murat;Hasan ,Ali ve Osman’dan daha çalışkanmış Elma;armut,muz ve üzümden yararlıdır f)Özneden sonra virgüllerle ayrılan eş görevli sözcükler varsa ,özne noktalı virgülle ayrılır 1yeni grubunun en ünlü temsilcilerinden olan Orhan Veli ; dili çok iyi kullanan ,okuyucuyu değişik bir romantizme sürükleyen , güçlü bir şairdir Not: Noktalı virgülden ve virgülden sonra gelen sözcükler – özel isim değil iseler- küçük harfle başlarDiğer noktalama işaretlerinden sonra gelen sözcükler büyük harfle başlar 4İKİ NOKTA( : a)Bir cümle veya sözcükten sonra yapılacak açıklamalardan önce kullanılır Şimdi herkes ona şöyle sesleniyordu:Atmaca Kamil Bence bu cinayetin iki nedeni olabilir:Birincisi namus meselesi,ikincisi çıkar kavgasıdır Demokrasinin tek dayanağı vardır: O da özgürlüktür b)Alıntı cümlelerden önce kullanılır Bu sanatçının romanla ilgili şu sözünü anmadan geçemeyeceğim:“Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır” Hacı Bektaş-ı Veli:“Eline,beline,diline sahip ol” demiş