Sosyolojide Kültürel Tutumlar

Statünün Özellikleri:
1 Her insan birden fazla statüye sahip olabilir
2 Bazıları doğuştan bazıları sonradan kazınılır
3 Bazıları doğumdan ölüme kadar değişmezken koşulları daha kolay değişir
4 Her stütü belli kurallara bağlıdır
5 Statüler arası ilişkiler ağı vardır
6 Toplumdan topluma değişiklik gösterebilir

Anahtar (Temel) Statü: Bireyin sahip olduğu statülerden toplum da en etkin olanına anahtar statü denir Anahtar stütü kişinin toplum içindeki kişiliğini belirler Cumhurbaşkanı, General, Öğretmen, İmam genellikle kişinin diğer statülerine göre anahtar stütü niteliği taşır

Rol: Toplumun bireyden statüsüne uygun olarak beklediği davranışlarına rol denir Kişinin her taşıdığı statüye göre bir çok rolleri vardır Her rol, diğer rollerle olan ilişkilerinin derecelerine göre var olur ve anlam kazanır Statünün dinamik yönüdürBir kimse hem öğretmen, hem sporcu hem parti üyesi olabilirRol Pekişmesi: Rollerin birbirini kolaylaştır-masıdır Ana okulu öğretmeni Rol Çatışması: Bireyin sahip olduğu statülerine uygun rolleri arasında herhangi birine uygun davranışı yapacağına karar verememesi haline rol çatışması denir Örneğin, bir müdürün evde müdür rolüne devam etmesi, subayın evdekilere asker imiş gibi davranması

C - SOSYAL DEĞERLER:

Değerler, kişilerin düşünce, tutum ve davranışla-rında birer ölçüt olarak ortaya çıkan ve sosyal yaşamın vazgeçilmez bir öğesini oluştururDeğerler: Bir gruba ya da topluma üye olanların uymak durumunda oldukları genelleşmiş ahlaki inançlardır Neyin iyi, güzel ve doğru; neyin kötü, çirkin ve yanlış olduğunu gösteren kriterlerdir

Sosyal Değer Çeşitleri:

1 Pratik Değer: bir toplumun üyelerini birarada tutmaya yönelik inançlardırBu değerler kişiler arasında birlik ve dayanışmayı bozacak eğilim ve davranışları kötülerken, toplumun ihtiyaçlarını giderecek davranışları özendirir

2 İdeal Değer: İnsanın ideside neler yapması gerektiğine ilişkin davranış modelleri önerir Çoğuna uymak günlük yaşamda mümkün olmasa da önemleri büyüktürÇünkü, insanları bencillikten kurtarır, toplum sorunlarıyla ilgilenmeye, yüksek ahlaki değerler edinmeye özendirir3 Egemen Değer: Özgürlük, bağımsızlık, yoksulları korumak, namuslu olmak gibi tüm toplumca benimsenmiş ve korunan, uzun zamandan beri varlığını sürdüren değerlere denir

Özellikleri:
- Toplum fertlerinin ortak duygu ve düşüncelerini yansıtırlar
- Toplumun birliğini güçlendirirler
- Toplumsal kurallara temel oluştururlar
- Zorlayıcıdırlar
- Toplumda kuşaktan kuşağa aktarılırlar
- Ahlaki, dini inanç ve ilkelere dayanırlar
- Toplumdan topluma değişirler
- Zamanla aynı toplumda değişebilirler

D - SOSYAL NORMLAR:

Bir toplumda insanları belli olaylar karşısında nasıl davranmaları gerektiğini belirleyen öyle davranmaya zorlayan kurallara sosyal norm denir

1 Yazılı(Resmi) Normlar: Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi devletin yetkili organlarınca düzenleyip, uygulamaya konan, gerektiğinde değiştirilen, devletin ve sosyal düzenin korunmasını ve devamını amaçlayan normlardır Uymayanlar maddi ve bedeni cezaya çarptırılır Hukuk kuralları gibi

2 Yazısız (Resmi Olmayan) Normlar:

Bireyler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinden doğan töre, adet, gelenek,görenekler, din kuralları, görgü kuralları gibi yazılı olmayan normlardır Yaptırmaları mesnevidir

Örf (Töre): Toplum yaşamında yararlı ve gerekli olduğuna ortaklaşa inanılan; kimi yerde yasa ve ahlakın yerine geçebilen, yaptırım gücü (kanun veya norm şeklinde) olan kurallara örf veya töre denir

Adet: Halk tarafından alışılmış ve yaygın olarak kullanılan davranış şekilleridir Bayramda akraba ve ahbap ziyaretleri yapmak Gelenek: Bir toplumda, eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa geçen kültür mirasları, alışkanlıklar bilgiler ve davranışlardır

Görenek: Bir şeyi görülebildiği gibi yapma alışkanlığıdır Uyulması için yaptırımı bulunmayan, ya da çok az olan davranış öğeleridir

Din Kuralları: İnsanların Tanrıyla veya diğer insanlarla ilişkilerini düzenlerSevap ve günah gibi yaptırım çeşitleri vardır

Ahlâk Kuralları: İnsanların kendi nefislerine karşı vazifelerini ve diğer insanlarla ilişkilerinde nasıl davranmaları gerektiğini belirten kurallardır

Görgü Kuralları: Örf ve adetlerin basit biçimidir Bir kimsenin belli bir olayda nasıl davranması gerektiğini gösterir Bir toplantıda konuşurken, bir davette yemek yerken bir törene katılırken nasıl davranırız?

Hukuk Kuralları: Kişiler arası ve kişi ile toplum arası ilişkileri düzenleyen,maddi yaptırım olan bu nedenle uyulması zorunlu kurallardır

Sosyal Normların Özellikleri:
- Sosyal değerlerin somut şeklidir
- Toplumun düzen ve devamlılığını sağlar
- Toplumsal kontrolü sağlarlar
- Toplumsal süreç içinde veya merkezi otoritece oluşturulabilir
- Bireylerin davranışlarını sınırlayan emir, yasaklardır
- Toplumdan topluma veya zamanla değişir
- Uymayanlar toplumca cezalandırılır, zorlayıcıdır
- Çoğunluğun sosyal normlara uyması sosyal bütünleşmeye, uymaması ise sosyal çözülmeye neden olur

E - SOSYAL KONTROL

Bireylerin veya sosyal grupların sosyal üzeninin gereklerine uygun biçimde davranmalarını sağlamaya yönelik önlemlerin tümünü ifade ederSosyal kontrol, grup ve toplumun, kişinin davranışlarını sınırlandırması ve bu sınırlandırma yoluyla sosyal değerleri benimsemesinin sağlanması demektir

Özellikleri :
- Kaynağı sosyal yaşamdır ve her toplumda görülür
- Toplumun düzeni ve devamını sağlar
- Her türlü sosyal ilişkiyi kapsar
- Bireylerin toplumsallaşmasını sağlar
- Birey örnek davranış kalıplarını öğrenir ve taklik yoluyla kazanılır
- Toplumdan topluma veya aynı toplumda da değişir
- Toplumsal norm ve değerleri araç olarak kullanır

III SOSYAL OLAY VE OLGU:

Sosyal Olay: Toplum içinde meydana gelen, başlama ve bitiş noktaları belli olan ve birden fazla kişiyi ilgilendiren bir oluşumu, değişimi ifade eder

Sosyal Olgu: Genellikle başlangıç ve bitiş zamanı bilinmeyen nerede başlayıp nerede bitebileceği kesin olarak tesbit edilemeyen bir sosyal oluşumu ve değişimi ifade eder Tek tek meydana gelen sos olayların genel bir ifade tarzından

IV SOSYALLEŞME: Bireyin toplumsal etkileşim sonucu o toplumun kültür, davranış, düşünme biçimlerini kazanması süresine denir

V ANOMİ: Düzensizlik ve kuralsızlık ifade eder

VI SOSYAL DAYANIŞMA: Grup içindeki bireylerin diğer bireylerle uyumlu ilişkilere girmesi ile ortaya çıkan duruma denir

Durkheim'e göre dayanışma çeşitleri :

a) Mekanik Dayanışma: Toplumda benzer, ortak duygu ve düşüncelere sahip insanlar arasındaki dayanışmadır İlişkiler dostça ve samimidir

SOSYAL GRUPLAR:

A Tanımı: Belli amaçlar ve bunları gerçekleştirme çabası çerçevesinde toplanmış, belli kurallara göre belirli süre karşılıklı sosyal ilişkide bulunan,en az iki kişiden oluşan, göreli bir sürekliliği olan bireyler topluluğuna sosyal grup denir

B Özellikleri ve Fonksiyonları :
1 - Grup üyelerin ortak bir amaca sahip olması
2 - İki veya daha fazla kişiden oluşması
3 - Üyelerin karşılıklı sosyal ilişkide oluşması
4 - Göreli bir sürekliliğin bulunması
5 - Grup üyeleri arasında işbirliği ve iş bölümü vardır
6 - Grubun bireylerin beklentilerine cevap vermesi
7 - Grub bireyleri arasında biz bilincinin olması
8 - Grup üyeleri arasında rol ve statü dağılımı vardır
9 - Grup üyerine baskı yapar ve yol gösterir
10 - Yapı ve fonksiyon bakımından zamanla değişir
11 - Bireyi sosyalleştirir, tutumları değiştirir, pekiştirir
12 - Grup birey için bir güvencedir
13 - Grup, işlevini yerine getirdiği sürece vardır
14 - Kültür grup aracılığıyla nesilden nesile aktarılır

C SOSYAL GRUP ÇEŞİTLERİ