Kimya Terimleri

D

Dalga Bir ortamda enerji taşıyan eğilim

Dalga boyu Birbirini takip eden iki dalga tepesi yada çukuru arasındaki uzaklık

Dalton atom modeli Atom maddenin en küçük yapıtaşı olup daha küçük parçalara bölünemez içi dolu bir küredir

Dalton kanunu Birbirleriyle reaksiyon vermeyen gazların oluşturduğu karışımın basıncı karışımda bulunan gazların kısmi basınçları topl***** eşittir

Damıtma Bir sıvıyı buharlaştırıp oluşan buharını yoğunlaştırarak ayrıştırma işlemi

d–bloku Periyodik tablonun d–orbitallerinin dolmakta olduğu elementleri içeren bölümü

Değerlik elektronları En büyük baş kuvant um sayısına sahip elektron tabakasında bulunan elektronlar

Denkleştirilmiş denklem Aynı tip atomların denklemin her iki tarafında da aynı sayıda bulunduğu eşitlik

Devamlı spektrum Beyaz ışık bütün renkleri içerdiğinden bir prizmadan geçirilirse elde edilen renkler sürekli olur yani birinin bitmek üzere olduğu anda öbürü başlar Renkler sınır bölgelerde iç içe girmiş devamlı bantlar halindedir Bu tür spektrumlara devamlı spektrumlar denir

Derişik çözelti Göreceli olarak çok miktarda çözücü içeren çözelti

Derişim Bir maddenin belirli miktardaki bir çözücü veya bir çözeltinin içindeki göreceli miktarı

Dializ Bir çözelti içerisindeki küçük iyon veya moleküllerin yarı geçirgen bir zardan geçmesi ve büyük iyon veya moleküllerin geçmemesi işlemi

Difüzyon Bir gazın havada veya başka bir gaz içinde yayılması

Doğal radyoaktiflik Atom numarası 83’ten büyük olan elementlerin kendiliğinden çeşitli ışımalar yaparak yeni elementlere dönüşmesi

Donma Sıvı haldeki bir maddenin katı hale geçmesi

Doymamış çözelti Belirli bir sıcaklıkta doymuş halden daha az çözücü içeren çözelti

Doymuş çözelti Belirli bir sıcaklıkta çözebileceği maksimum çözüneni içeren çözelti

Dublet Atomların bileşik oluştururken elektron alarak ya da vererek en dış enerji seviyelerindeki toplam elektron sayısının helyum gibi 2 olması hâlidir

E

Efüzyon Gaz moleküllerinin küçük bir delik aracılığıyla bir kaptan daha düşük basınçlı ortama yayılması

Ekzotermik reaksiyonlar Dışarıya ısı vererek gerçekleşen reaksiyonlardır

Elektrolit Sulu çözeltisi elektrik akımını ileten madde

Elektrolit çözelti Elektrik akımını ileten çözelti

Elektrolit olmayan çözelti Elektrik akımını iletmeyen çözelti

Elektroliz Bir maddenin sıvılaştırılmış halinde ya da elektrolit çözeltisinde elektrik akımı yardımı ile kendi bileşinlerine ayrıştırılması

Elektron Çekirdeğin etrafındaki ihtimali orbitallerde hareket ettiğine inanılan 1/1840 akb’lik bir kütleye sahip negatif (–) yüklü parçacıktır

Elektron dağılımı Elementlerin atomlarında bulunan elektronların atomik orbitallerine düzenli bir şekilde yerleşimi

Elektronegatiflik Bir molekül içerisindeki atomun elektronları kendine doğru göreceli çekme kabiliyeti

Elektromanyetik spektrum Elementler katı yada gaz halinde iken dışarıdan yeterli miktarda alırlarak belli dalga boyırında ışıma yapmaları

Elektron ilgisi Nötr bir atoma (gaz fazında) bir elektron eklenmesiyle meydana gelen ısı değişimi Bir atomun elektron alma eğiliminin ölçüsü

Elektron yakalama Çekirdeğe en yakın bir enerji seviyesinden bir elektronun çekirdek tarafından yakalanmasıyla oluşan radyoaktif bozunma şekli

Element Kimyasal metodlarla daha basit parçacıklara ayrılamayan aynı cins atomlardan meydana gelen en basit yapıdaki madde

Endotermik reaksiyon Dışarıdan ısı alarak gerçekleşen reaksiyonlardır

Enerji seviyesi Çekirdek etrafında aynı enerjideki elektronların bulunduğu yörüngelerdir

Erime noktası Katı hâldeki maddenin sıvı hâle geçtiği sıcaklık noktası

F

f – bloku Periyodik tabloda f orbitallerinin dolmakta olduğu elementlerin oluşturduğu küme

Fahrenheit sıcaklık cetveli Buzun 32°F da eridiğini ve suyun 212 °F da kaynadığını kabul eden sıcaklık cetveli

Frekans Belirli bir noktada birim zamanda (saniyede) geçen dalga sayısıdır

Fiziksel değişme Maddenin fiziksel halinde meydana gelen değişmedir

Fiziksel özellik Erime noktası kaynama noktası renk özkütle gibi maddenin iç yapısıyla ilgili olmayan özelliklerdir

Fizyon (Bölünme) reaksiyonu Ağır bir çekirdeğin daha küçük çekirdeklere dönüşmesi Bu sırada bir kaç nötron ile çok büyük miktarda enerji açığa çıkar

Flüoresans Bir maddenin kısa dalga boylu radyasyon ile uyarılması sonucu ışık yayması Uyarıcı ortamdan uzaklaştırıldığında ışık yayma işlemi durur

Formül Bileşikteki elementlerin sembollerini ve bu bileşiğin bir molekülündeki atomların kaçar tane olduğunu gösteren sayıları içeren basit ifadedir

Formül–gram Bir mol iyonik bağlı bileşiğin kütlesidir

Fosforesans Bir maddenin uyarılması sonucu ortamdan uyarıcı kaldırılsa da bir süre daha ışıma yapması

Fotoelektrik olay Bir ¤¤¤¤l üzerine düşürülen ışığın ¤¤¤¤l yüzeyinden elektron koparması olayına denir

Foton Işık taneciğ Işık ışınının enerjisi bu fotonlar içinde yoğunlaşmıştır

Füzyon (Birleşme) reaksiyonu Küçük atom çekirdeklerinin birleşerek daha büyük çekirdekler oluşturmasıdır

G

Gama ışıması Çeşitli radyoaktif ışımalar sonucu yüksek enerjili halde kalan bir çekirdeğin yaydığı ve nüfus etme gücü yüksek olan elektromanyetik ışıma

Gay – Lussac kanunu Sabit hacimli bir miktar gazın basıncı ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır

Gaz kanunları Özel şartlar altındaki gazların davranışlarını inceleyen kanunlar

Gaz sabiti (Rydberg sabiti) İdeal gaz denkleminde ve bazı diğer denklemlerde karşılaşılan sabit

Geçiş elementleri Periyodik sistemin orta kısmında bulunan ve bileşiklerinde birden fazla değerlik alabilen d orbitallerinin dolmasıyla oluşan B grubu elementleridir

Gerçek Gaz Davranışı ideal gaz davranışından farklı olan gaz

Görünür spektrum Dalga boyu yaklaşık 390 nm ile 760 nm arasında bulunan ve elektromanyetik ışımanın bütün görünen dalgalarını içeren spektrumu

Graham kanunu Sabit sıcaklıkta bir gazın difüzyon veya efüzyon hızı o gazın öz kütlesinin karekökü ile ters orantılıdır

Grup Periyodik sistemdeki benzer kimyasal özelliğe sahip elementlerden oluşan dikey sütunlar

Gay – Lussac kanunu Sabit hacimli bir miktar gazın basıncı ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır

H

Hacim Maddenin uzayda kapladığı boşluk

Halojenler Tuz yapıcı anl***** gelen ve periyodik tabloda atomlarının son yörüngelerinde yedi elektron bulunduran elementlerin oluşturduğu 7A grubu

Heterojen karışım Her noktasında aynı özellik göstermeyen karışımlardır

Hızlandırıcı Elektron proton ve alfa parçacığı gibi yüklü parçacıklara çok yüksek kinetik enerji kazandıran alet

Hidrat Kristal yapısında belirli miktarlarda su molekülü içeren bileşiklerdir

Homojen karışım Her noktasında aynı özellikleri gösteren karışımlardır

Hund kuralı Eş enerjili orbitallere (2px 2py 2pz gibi) elektronların paralel spinli maksimum sayıda eşleşmemiş elektron sağlayacak şekilde yerleştirilmesi

I – İ

Işık hızı Bütün elektromanyetik dalgaların boşluk kabul edilen maddeden arınmış ve havası boşaltılmış ortamda 3·108 cm/s lik bir hızla ile ilerleyişi

Işın tedavisi Radyoaktif ışımanın tedavi amacıyla kullanımı radyoterapi

İç geçiş elementleri Periyodik sistemin alt kısmında yer alan ve f orbitallerinin dolmasıyla oluşan elementler Aktinitler ve lantanitler

İdeal gazlar Bütün basınç değerlerinde Boyle kanununa uyan gazları tanımlar Gerçek gazlar yüksek sıcaklık ve düşük basınçta ideal davranışa yaklaşır

İndirgen Kimyasal reaksiyonlarda kendisi yükseltgenerek karşısındakini indirgeyen madde

İyon elektriksel yük taşıyan atom ya da atom grupları İyonlaşma Gaz halindeki bir atomun en uzak yörüngesindeki en zayıf tutulan elektronunun koparılması işlemine denir

İyonik bağ Bir ¤¤¤¤l ile a¤¤¤¤l arasında elektron alış–verişi sonucunda oluşan bağ türü

İyonik bileşik Atomları arasında iyonik bağ içeren bileşikler

İyonlaşma enerjisi Gaz halindeki nötr bir atomun bir elektronun uzaklaştırılması için gerekli minumum enerji

İzoelektronik Değerlik elektron sayıları aynı olan atom veya iyon türleri

İzoton Nötron sayıları aynı proton sayıları farklı olan atomlar

İzotop Proton sayıları aynı nötron sayıları farklı ya da bir başka değişle atom numarası aynı kütle numarası farklı olan atomlar