10-21-2012
|
#2
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Bilgi Kan, Bağırsak, Kalp, Akciğer Ve Karaciğerin Görevleri Nedir?
Hemoglobin: Her kırmızı kan hücresinde oksijen bağlama yeteneğindeki bir proteinli boya (pigment) olan hemoglobin bulunur Oksijenle dolu olan hemoglobine “oksihemoglobin” denir Bu, kana parlak kırmızı rengini verir Dokulara oksijen getirdikten sonra bir miktar karbondioksiti alarak akciğerlere getirir Buna da “karbaminohemoglobin” denir (Bkz Hemoglobin)
Akyuvarlar: Alyuvarlardan ayrı olarak tam hücre özelliği gösterirler Bir çekirdekleri ve diğer hücre organelleri vardır 10-20 mikron çaplarıyla da alyuvarlardan daha büyüktür Hareketleri amipsi şekildedir Bir milimetreküp kanda yaklaşık 7000 kadar akyuvar bulunur Beyaz hücreler ailesinin en önemli fertleri “granülositler” (parçalı nüveliler), “lenfositler” ve “monositler”dir Akyuvarların % 60-70'ini granülositler, % 30-45'ini lenfositler % 10'dan az kısmını da monositler teşkil eder Granülositler de aralarında “nötrofil”, “bazofil” ve “eozinofil” olmak üzere üç çeşide ayrılırlar Bunların büyük çoğunluğunu nötrofiller teşkil eder
Beyaz kan hücreleri iki yolla vücudun infeksiyonlara karşı savunmasını üstlenirler Granülositler ve monositler mikroorganizmayı yutarak (fagositozla) yok ederken lenfositler antikor meydana gelmesine sebeb olarak mikroorganizmaya karşı çalışırlar Akyuvarların en büyükleri olan monositler de bakteri ve ölü hücre kırıntılarını yerler Ömürleri çok kısadır İnsanda 4 gündürMikrobik khastalıklarda sayıları artar (Bkz Akyuvar, Antikor, Bağışıklık)
Kan pulcukları: Çapları sadece 1-2 mikron olan kanın en küçük hücreleri olan trombositler, pıhtılaşmada önemli rol oynarlar Kırmızı kemik iliğindeki dev hücrelerin (megakaryosit) parçalanmasıyla meydana gelen oval veya yuvarlak, renksiz ve çekirdeksiz parçacıklardırTrombosit olarak da bilinirler Her milimetreküp kanda yaklaşık 150-400 bin trombosit bulunur Kanda 9 gün sağ kalırlar Yağ, protein ve karbonhidratlardan gayri bir takım enzimleri de vardır Damar yaralanmalarında, damarın iç yüzüne yapışarak tıkarlarSalgıladıkları trombokinaz enzimiyle pıhtılaşmada rol oynarlarPıhtı meydana geldiğinde katılaşarak yaranın ağzını büzerler ve kanamayı durdururlar Trombositlerin pıhtılaşmadaki çok önemli görevlerinin dışında serotonin, adrenalin, noradrenalin ve histamin maddelerini taşıma vazifeleri de vardır
Kan yapıcı organlar: Kan yapan organlar olarak, kemik iliği, lenf nodülleri (bezeleri) ve dalak sayılabilir Ana karnında karaciğer, dalak ve kemik iliği tarafından yapılan akyuvar yapımını doğumdan bir süre sonra tamamiyle kemik iliği üstlenir Dalak ve lenf bezleri “Lenfatik doku”nun en önemli kısımları olup lenfosit ve monositleri imal ederler (Bkz İlik)
Lenfatik doku: Bademcikler, timus, barsak mukozasında da bulunmasına rağmen, lenfatik dokunun iki büyük merkezi lenf bezleri ve dalaktır Bu doku, lenfositleri meydana getiren lenfoblastlar ve monositleri yapan histiositlerden husule gelmiştir Blenfositlerinden meydana gelen “plazma hücreleri” antikor yapımında görev alırlar
Pıhtılaşma: Damar yaralanmalarında dışarı çıkan kanın, birtakım kimyasal reaksiyonlar sonucu sıvı halden pelte koyuluğuna veya katı hale geçmesine kanın pıhtılaşması denirPıhtılaşma sayesinde kan kaybı önlenirPıhtılaşma mekanizması, çok kompleks olmakla beraber olayın son kademesini ve esasını kanda çözünen plazma proteini fibrinojen'in çözünmeyen ipliksi yapıdaki Fibrin'e dönüşmesi teşkil eder
Kanın pıhtılaşması
Herhangi bir darbe sonucu hasar gören doku, yırtılan kan damarlarının çeperleri ve kan pulcukları (trombositler) tarafından pıhtılaşma mekanizmasını başlatacak olan trombokinaz (tromboplastin) enzimi salgılanır
Karaciğer tarafından salgınan ve üretimi için K vitaminine ihtiyaç duyulan aktif olmayan plazma proteini protrombin, trombokinaz enzimi tarafından trombin'e çevrilir Trombin, kan pulcuklarını da yapışkan yapar Böylece trombositler, yırtılan damarı tıkamak için damarın iç çeperine yapışmaya başlar
Trombin, kalsiyum tuzları'nın varlığında bir enzim gibi görev yaparak karaciğerin bir salgısı olan plazma proteini fibrinojen'i, ince uzun iplikçikler şeklinde teşekkül eden fibrin'e dönüştürür
Fibrin iplikçikleri, kırmızı kan hücrelerini, kan pulcuklarını ve proteinlerini bir ağ gibi sararak çökeltir Yaranın içini dolduran bu çökeltiye pıhtı denir Pıhtı, yavaşça büzülerek küçülür ve temiz sarı bir sıvı açığa bırakır Bu sıvıya serum adı verilir
Pıhtı bir süre sonra kurur Yara, fibroblast hücreleri ve deriye ait dış tabaka hücreleri tarafından onarılır
Damarların iç yüzeyleri kaygan olduğundan, kan buralara yapışıp pıhtılaşamaz Ayrıca normal kan dolaşımı esnasında çeşitli maddeler pıhtılaşmayı önler Bunlardan biri karaciğer tarafından üretilen heparin'dir Heparinin çokluğu, K vitamini eksikliği, karaciğer hastalıkları pıhtılaşmayı geciktirir Bu gibi durumlarda, bedende nokta halinde kanamalar görülür K vitamini, sıcaklık, asitler, kalsiyum tuzlarının çokluğu da pıhtılaşmayı hızlandırır
Damarda yaralanma, kireç toplanması veya kolesterin birikmesi gibi hallerde kan damarın içinde pıhtılaşabilir Damarda meydana gelen bu pıhtıya emboli (tıkaç) denir Bu pıhtının kalbi besleyen ince damarları (karonerleri) tıkamasından kalp enfarktüsü ortaya çıkar Çok tehlikeli olan bu hastalıkta kalp kasları beslenemediğinden zaman içinde bozulur Bu gibi hastalar kalp yetmezliğinden ölebilirTıkanma akciğer veya böbreklerde olursa akciğer ve böbrek enfarktüsü adını alır
Hemofili denen irsi bir hastalıkta kan pıhtılaşması olmaz veya pek yavaş olur Bu tip hastalar, bir diş çekiminden veya sünnet olmaktan ileri gelen kanamaların durmaması yüzünden hayatını kaybedebilirler Bunlara kan vermek ve pıhtılaştırıcı ilaçlar şırınga etmek suretiyle yardım edilmeye çalışılır Bu hastalık daha çok erkeklerde görülür (Bkz Hemofili)
Bağırsaklar;
Bağırsak, gastrointestinal kanalın mide ile anüs arasındaki kısmıdır ve insanlarda ve diğer memelilerde iki ana kısımdan oluşur: ince bağırsak ve kalın bağırsak
İnsanlarda ince bağırsak üç kısma ayrılır:
|
|
|
|