10-21-2012
|
#2
|
Şengül Şirin
|
Cevap : Provans Edebiyatı, Provans Edebiyatı Dönemleri
11 yüzyıl sonuna doğru,aşağı sınıftan joglar'ların basit şiirleriyle toplumun hem üst,hem de alt tabakalarından gelen trubadurların daha incelmiş şiiri arasındaki ayrım iyice netleştiTrubadurların ilki IXGuillaume'du12yüzyılın ilk yarısında Gaskonyalı Cercamon pastoral şiirler,öğrencisi,Marcabrun da bazıları dönemin tarihsel olaylarını konu alan 40 kadar şiir yazdıOnlar kadar ünlü bir başka şair de,amor de lonh ( uzaktan aşk) şarkıları yazan ve yapıtlarında geçmiş özlemini dile getiren Blaye'lı Jaufre Rudel'diAynı yüzyılda Bernard de Ventadour'un zarif bir yalınlıkla bestelediği bazı şarkılar da Provans şiirinin en iyi örnekleri arasındaydıÇağdışı Bertran de Born,İngiltere kralı IIHenry 'yle ona karşı ayaklanan oğulları arasındaki savaşta gerek kılıcı,gerekse sirvente'leriyle ( bir Provans halk şarkısı) rol oynadıÖteki trubadurlar arasında,zor şiir biçimlerini ve karmaşık nazım tekniklerini ustalıkla kullanan Arnaut Daniel,trobar clus denen kapalı üslubun ustası olmakla birlikte yalın şiirlerde yazan Guiraut de Bornelh,duyguları dile getirişindeki inceliğiyle tanınan Arnaut de Mareuil,o dönem için oldukça aykırı bir şair sayılan Toulouse'lu Peire Vidal,şövalyelikle ilgili konuları dile getiren Raimbaut de Vagueyras,sonradan Touluouse piskoposu olan keşiş Folquet de Marseille,yergi ustası Peire Cardenal ve keşiş Montaudon sayılabilir
13yüzyılın ilk çeyreğinde Albi Haçlı Seferi Midi'deki soyluluğa ağır bir darbe indirince,trubadurluk kazanç getiren bir iş olmaktan çıktıBunun üzerine bu şairler İspanya ve İtalya'nın kuzeyine göç ettilerGittikleri yerlerde onları örnek alan başka şairler de Provans dilinde yazmaya başladılarAma 13yüzyıl ortalarından sonra,bu yabancı dilde yazmayı bırakarak yerel lehçelere döndülerBu sırada Midi'de birkaç yöre dışında şiir geleneği sona ermişti14yüzyıldaysa yalnızca öğretici amaçlarla şiirler yazıldıtrubadurşiiri artık ölmüştü
Provans edebiyatı,chanson de geste türünün de önemli bazı örneklerini içerirBunlar içinde en önemlisi ,Charles Martel ile vasalı Roussillon'lu Gerard'ın mücadelelerini anlatan ve günümüzde ulaşamamış Fransız ya da Burgonya kökenli bir şiirden uyarlandığı sanılan 10 bin dizelik Girart de Roussillon'duTürün başka örneklerinden biri Antiokheia ( Antakya) Kuşatması'nı bir başkası ise Albi Haçlı Seferini konu alıyordu
Provans dilinde yazılmış yalnızca üç serüven öyküsü günümüze ulaşabilmiştirJaufre;Blandin de Cornoalha ve Guillem de la BarraBu türe yakın olan ve Provans dilinde novel ( çoğul navas) olarak adlandırılan öykülerde ise,yakın zamanda olmuş bir olay anlatılırdıBu türün başarılı örneklerinden ikisi Katalan yazar Ramon Vidal de Besalu'ya aittiBunlardan Castia-gilos karısının sevgilisinin kılığına giren bir adamın öyküsüöteki ise,aşkın yasalarıyla ilgili bir anlatıydıArnaut de Carcasses'in Novas del Papagai adlı öyküsünün başkahramanı ,güzel konuşan ve aşıklarıyla ilişkilerinde sahibine yardımcı olan bir papağandıUzun bir romans boyutundaki 8 bin dizelik Flamenca,kıskanç kocasını ustaca atlatan bir kadının öyküsüydüve 13yüzyıl soylularının yaşam tarzı ve davranışlarıyla ilgili önemli bilgiler içeriyordu
Kaynak:AnaBritannica cilt 26 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|
|
|