Tükürük Bezleri Neden Çok Çalışır

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-20-2012

tükürük bezleri neden çok çalışır

Hipertiroidi veya tirotoksikoz nedir?

Hipertiroidi, tiroit glandının fazla çalışmasına bağlı olarak tiroit hormonlarının fazla miktarda salgılanması sonucu ortaya çıkan klinik tabloya verilen isimdir

Tirotoksikoz, değişik nedenlerle örneğin fazla miktarda tiroit tableti alınması yada tiroiditlerde olduğu gibi tiroit depolarından kana ani olarak tiroit hormonlarının boşalması sonucu kanda tiroit hormonlarının yükselmesine verilen isimdir

İki durumda da klinik olarak aynı tablo ortaya çıkar

Hipertiroidi ve tirotoksikozun sebepleri nelerdir?

Hipertiroidi’yi meydan getiren değişik nedenler mevcuttur

Bunları kabaca 4 sınıfa ayırabiliriz

1

Tiroidin aşırı uyarılması:

Tiroidin aşırı uyarılması değişik nedenlerle olur

Bunlar:

a

Basedow-Graves hastalığı

b

Aşırı HCG

c

Hipofiz tümörleri

d

Aşırı iyot alınımı

2

Tiroit nodüllerine bağlı gelişen hipertiroidi sebepleri

a

Toksik otonom fonksiyonel tiroit nodülü

b

Toksik multinodüler guatr

3

Tiroit zedelenmesine bağlı gelişen hipertiroidiler

a

Subakut tiroidit

b

Postpartum tiroiditi

c

Ağrısız veya sessiz tiroidit

d

Radyasyona bağlı gelişen tiroidit

e

Akut supuratif tiroidit

4

Değişik nedenlere bağlı gelişen hipertiroidiler

a

T-3 veya T4 hormonlarının aşırı alınması

b

Struma ovari

a

Basedow-Graves hastalığı nedir? Sebebi nedir?

Ülkemizde en sık rastlanan hipertiroidi nedenlerinden biridir

Hipertiroidi belirtileri, bazen guatr, göz ve deri belirtileri ile kendini gösterir

Otoimmun bir hastalıktır

Bu hastalıkta kanda otoantikorlar bulunur

Antikorlar, yabancı maddelere, virüslere veya bakterilere karşı oluşan proteinlerdir

Otoantikorlar ise vücudun kendi dokularına veya kimyasına karşı oluşmuş antikorlardır

Basedow-Graves hastalığında TSH reseptörlerine karşı antikorlar oluşur

Bu antikorlara Tiroit Reseptör Antikorları (TRAb) denir

Bunlar TSH reseptörleri ile birleştiği zaman TSH’dan daha fazla miktarda tiroit hormon yapımını artırır

Bu antikorlar vücutta nasıl oluşur?

Genetik burada önemli rol oynar

Dolayısıyla, bir ailede birden fazla fertlerde ve özellikle kadınlarda görülür

Kendisinde Graves hastalığı tespit edilen bir kadın diğer aile fertlerine de bunu bildirerek onların da bu hastalıktan haberdar olmalarını sağlamalıdır

Hashimoto hastalığı da ailevi bir hastalık olduğundan bu iki hastalığa aynı aile fertlerinde rastlanılabilmektedir

Otoantikorların oluşmasında ikinci mekanizma, baskılayıcı T lenfosit hücrelerinin yetersiz oluşudur

Bu durumda B lenfosit hücrelerinde antikor yapımı başlar

T hücrelerindeki baskılayıcı etkinin kalkması büyük psişik travmalardan (kaza, ölüm, ayrılık veya işlerin iyi gitmemesi) sonra meydana gelir

Diğer yandan bazı araştırıcılar, stresin hipertiroidiye neden olmadığını mevcut olan hafif hipertiroidiyi şiddetlendirdiğini ileri sürmektedirler

Bazılarına göre ise birtakım virüslerin etkisi ile TSH reseptörleri değişmekte ve yabancı cisim (antijen) olarak algılanarak buna karşı antikor üretilmektedir

Sonuç olarak, hipertiroidide antikor yapımını uyaran sistemin henüz tam olarak anlaşılmış olduğunu söyleyemeyiz

Özellikle hastalarım arasında psişik travmalardan sonra hipertiroidi gelişmesine çok sık rastladığımı söyleyebilirim

ÖSS sınavına giren bir hastamda büyük ümitle beklediği sonucun düşündüğü gibi çıkmaması üzerine birkaç gün içerisinde şiddetli ekzoftalmi, çarpıntı ve zayıflama başlamıştı

Hashimoto hastalığında görülen otoantikorların en azından %50’si Basedow-Graves hastalığında da bulunur

Basedow-Graves hastalığı diğer otoimmun hastalıklardan olan vitiligo ve olgunlaşmamış gri saç ile birlikte de görülebilir

Ağır otoimmun hastalıklardan olan myasthenia gravis, romatoid artrit, sistemik lupus ertiromatosus ve diyabet ile çok daha az sıklıkla birlikte bulunur

b

Human chorionic gonadotropin (HCG)

Hiperitroidinin nadir rastlanan nedenlerinden biri de hamilelik sırasında salgılanan ve HCG denilen hormonun aşırı salgılanmasıdır

Bu hormonun bir molekülü TSH’ya benzemekte ve hamilelik sırasında tiroit glandını uyararak hafifçe büyümesine neden olur

Bu uyarı her zaman hipertiroidi oluşturmaz

Ancak hidadiform mole ve hyperemesis gravidarum olan hastalarda aşırı miktarda HCG salgılanması sonucu hipertiroidi meydana gelir

c

Hipofiz tümörleri

Çok nadir olarak hipofiz tümörlerinin aşırı miktarda TSH salgılaması sonucu hipertiroidism meydana gelir

Diğer hipertiroidilerde TSH düzeyleri oldukça düşük bulunmasına rağmen bu durumda TSH düzeyler normalden yüksektir

d

Aşırı iyot alımı sonucu oluşan hipertiroidism

Aşırı miktarda iyot alımı özellikle multinodüller hiperplazisi olan hastalarda hipertiroidiye neden olur

Örneğin çok fazla iyot içeren Lugol solüsyonu veya düzensiz kalp atışlarının tedavisi için kullanılan Cordorane (amiodorane) alınması

Bu hastalığa tıp dilinde Jod-Basedow hastalığı da denir

Bu nedenle gerekmedikçe bu ilaçların alınmaması gerekir

e

Toksik otonom fonksiyonlu tiroit nodülü ve toksik multinodüller guatr

Bu hastalıkta tiroitte bulunan bir veya birden fazla nodül TSH’dan bağımsız olarak çalışır ve aşırı miktarda T3 veya T4 veya her iki hormonu birlikte üretir

Hipertiroidi nedenleri arasında en sık rastlanan sebeplerden biridir

Bu nodüllere toksik otonom çalışan tiroit nodülleri denir

Ancak her otonom çalışan tiroit nodülü toksik nodüle dönüşmez

Nodüller birden fazla ise bu hipertiroidi türüne toksik multinodüller guatr denir

Bu nodüller tiroit sintigrafisinde tiroidin diğer kısımlarına nazaran daha fazla aktif maddeyi tutar

Bu nodüllere tiroit sintigrafisinde bu özelliklerinden dolayı sıcak nodül denir

Sıcak nodüllerin kanser olma riski çok azdır

f

Tiroit glandının zedelenmesi

Tiroit hormonları üretildikten sonra tiroitteki kolloid içerisine depolanır ve lüzumu halinde kana verilir

Tiroit glandının zedelenmesi sonucu depolarda bulunan tiroit hormonları kana karışır

Bu duruma tirotoksikoz denir

Tiroidin zedelenmesi tiroidit dediğimiz tiroidin iltihabi hastalıklarında görülür

Bunlar,

· subakut tiroidit,

· postpartum tiroidit,

· ağrısız veya sessiz tiroidit,

-radyasyona bağlı gelişen tiroidit,

· akut supuratif tiroidit

Tiroiditlerde görülen tirotoksikoz geçicidir

Hipertiroidi, tiroit hormonlarının fazla miktarda tiroit glandında üretilmesi sonucu oluşan duruma denir

Kısaca tirotoksikoz, gerek hipertiroidi sonucu gerekse diğer nedenlere bağlı olarak kanda tiroit hormon yüksekliğine verilen isimdir

Mesela Basedow-Graves hastalığında fazla yapım sonucu tiroit hormonları kanda artmıştır

Bu durumda, hipertiroidi ve tirotoksikoz terimleri aynı zamanda kullanılabilir

g

Diğer nedenler sonucu oluşan hipertiroidi

Zayıflamak, enerji kazanmak için veya intihara teşebbüs etmek için alınan fazla miktardaki tiroit hormonu hipertiroidiye neden olabilir

Ayrıca hayvanlardaki tiroit glandının yenmesi de hipertiroidiye neden olduğu bildirilmiştir

Yine nadir olarak kadın yumurtalığında bazen doğumsal olarak bulunan tiroit glandının aşırı hormon yapması sonucu da hipertiroidi gelişebilir

Hipertiroidide belirtiler nelerdir?

1

Sinirlilik, aşırı heyecan ve duygusallık

Hipertiroidide görülen en sık belirtilerdir

Yüksek tiroit hormonları bütün organlarımızı etkilediği gibi beynimizi ve ruhsal durumumuzu da etkiler

Bu nedenle bu hastalarda ülkemizde yerleşmiş bir kanaat vardır

Birçok sinirli insan ‘bende guatr mı var? ‘ diye doktora başvurmaktadır

Hatta bazı hastalar başka nedenlerden dolayı oluşan bu belirtilerin guatrından kaynaklandığına kendisini inandırmakta ve tedavi edildikten sonra bu halinin geçeceğine doktoru da inandırmaya çalışmaktadır

Unutmamak gerekir ki halkımızın “sinirlilik” olarak tanımladığı durumlar birçok ruhsal hastalığın sonucu olarak da ortaya çıkabilir

Hipertiroidi’de hafıza ve konsantrasyon da bozulur

Bu hastalarla geçinmek de oldukça zordur

Küçük olaylar karşısında bile ani olarak parlarlar, etraflarını çok defa kırarlar, sonra da bunu ben niye yaptım diye üzülürler

2

Kilo kaybı

İştahın iyi olmasına karşın hasta zayıflar

Ancak yaşlı hastalarda bazen kilo kaybı olmayabilir

Hatta bazı hastalar şişmanlamaktan şikayet eder

Bu hastalar artmış iştah nedeni ile fazla yemekte ve artmış :-):-):-):-)bolik hızı bile geçmektedir

Bazı şişman hastalar zayıflamalarına sevinmektedir

Ancak unutmamak gerekir ki bu hastalıkta yağ erimesi yerine kas erimesi gelişmekte ve dolayısıyla kas zayıflamasına neden olmaktadır

Bunun sonucu hastalar merdiven çıkmakta zorlanır, hatta taranma veya diş fırçalama sırasında ellerini yukarı kaldırmakta güçlük çekerler

3

Sıcaklıkta artma

Bütün vücut dokularının çok hızlı çalışması sonucu vücut sıcaklığı artar

Bunun sonucu olarak bu hastalar derin bir şekilde solurlar

Çok defa kadınlar bu sıcaklık hissini menopozda görülen sıcak basması ile karıştırırlar

Ancak, menopozdaki sıcak basmaları zaman zaman görülmesine rağmen hipertiroidi’deki sıcaklık devamlıdır

10-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tükürük Bezleri Neden Çok Çalışır tükürük bezleri neden çok çalışır Hipertiroidi veya tirotoksikoz nedir? Hipertiroidi, tiroit glandının fazla çalışmasına bağlı olarak tiroit hormonlarının fazla miktarda salgılanması sonucu ortaya çıkan klinik tabloya verilen isimdir Tirotoksikoz, değişik nedenlerle örneğin fazla miktarda tiroit tableti alınması yada tiroiditlerde olduğu gibi tiroit depolarından kana ani olarak tiroit hormonlarının boşalması sonucu kanda tiroit hormonlarının yükselmesine verilen isimdir İki durumda da klinik olarak aynı tablo ortaya çıkar Hipertiroidi ve tirotoksikozun sebepleri nelerdir? Hipertiroidi’yi meydan getiren değişik nedenler mevcuttur Bunları kabaca 4 sınıfa ayırabiliriz 1 Tiroidin aşırı uyarılması: Tiroidin aşırı uyarılması değişik nedenlerle olur Bunlar: a Basedow-Graves hastalığı b Aşırı HCG c Hipofiz tümörleri d Aşırı iyot alınımı 2 Tiroit nodüllerine bağlı gelişen hipertiroidi sebepleri a Toksik otonom fonksiyonel tiroit nodülü b Toksik multinodüler guatr 3 Tiroit zedelenmesine bağlı gelişen hipertiroidiler a Subakut tiroidit b Postpartum tiroiditi c Ağrısız veya sessiz tiroidit d Radyasyona bağlı gelişen tiroidit e Akut supuratif tiroidit 4 Değişik nedenlere bağlı gelişen hipertiroidiler a T-3 veya T4 hormonlarının aşırı alınması b Struma ovari a Basedow-Graves hastalığı nedir? Sebebi nedir? Ülkemizde en sık rastlanan hipertiroidi nedenlerinden biridir Hipertiroidi belirtileri, bazen guatr, göz ve deri belirtileri ile kendini gösterir Otoimmun bir hastalıktır Bu hastalıkta kanda otoantikorlar bulunur Antikorlar, yabancı maddelere, virüslere veya bakterilere karşı oluşan proteinlerdir Otoantikorlar ise vücudun kendi dokularına veya kimyasına karşı oluşmuş antikorlardır Basedow-Graves hastalığında TSH reseptörlerine karşı antikorlar oluşur Bu antikorlara Tiroit Reseptör Antikorları (TRAb) denir Bunlar TSH reseptörleri ile birleştiği zaman TSH’dan daha fazla miktarda tiroit hormon yapımını artırır Bu antikorlar vücutta nasıl oluşur? Genetik burada önemli rol oynar Dolayısıyla, bir ailede birden fazla fertlerde ve özellikle kadınlarda görülür Kendisinde Graves hastalığı tespit edilen bir kadın diğer aile fertlerine de bunu bildirerek onların da bu hastalıktan haberdar olmalarını sağlamalıdır Hashimoto hastalığı da ailevi bir hastalık olduğundan bu iki hastalığa aynı aile fertlerinde rastlanılabilmektedir Otoantikorların oluşmasında ikinci mekanizma, baskılayıcı T lenfosit hücrelerinin yetersiz oluşudur Bu durumda B lenfosit hücrelerinde antikor yapımı başlar T hücrelerindeki baskılayıcı etkinin kalkması büyük psişik travmalardan (kaza, ölüm, ayrılık veya işlerin iyi gitmemesi) sonra meydana gelir Diğer yandan bazı araştırıcılar, stresin hipertiroidiye neden olmadığını mevcut olan hafif hipertiroidiyi şiddetlendirdiğini ileri sürmektedirler Bazılarına göre ise birtakım virüslerin etkisi ile TSH reseptörleri değişmekte ve yabancı cisim (antijen) olarak algılanarak buna karşı antikor üretilmektedir Sonuç olarak, hipertiroidide antikor yapımını uyaran sistemin henüz tam olarak anlaşılmış olduğunu söyleyemeyiz Özellikle hastalarım arasında psişik travmalardan sonra hipertiroidi gelişmesine çok sık rastladığımı söyleyebilirim ÖSS sınavına giren bir hastamda büyük ümitle beklediği sonucun düşündüğü gibi çıkmaması üzerine birkaç gün içerisinde şiddetli ekzoftalmi, çarpıntı ve zayıflama başlamıştı Hashimoto hastalığında görülen otoantikorların en azından %50’si Basedow-Graves hastalığında da bulunur Basedow-Graves hastalığı diğer otoimmun hastalıklardan olan vitiligo ve olgunlaşmamış gri saç ile birlikte de görülebilir Ağır otoimmun hastalıklardan olan myasthenia gravis, romatoid artrit, sistemik lupus ertiromatosus ve diyabet ile çok daha az sıklıkla birlikte bulunur b Human chorionic gonadotropin (HCG) Hiperitroidinin nadir rastlanan nedenlerinden biri de hamilelik sırasında salgılanan ve HCG denilen hormonun aşırı salgılanmasıdır Bu hormonun bir molekülü TSH’ya benzemekte ve hamilelik sırasında tiroit glandını uyararak hafifçe büyümesine neden olur Bu uyarı her zaman hipertiroidi oluşturmaz Ancak hidadiform mole ve hyperemesis gravidarum olan hastalarda aşırı miktarda HCG salgılanması sonucu hipertiroidi meydana gelir c Hipofiz tümörleri Çok nadir olarak hipofiz tümörlerinin aşırı miktarda TSH salgılaması sonucu hipertiroidism meydana gelir Diğer hipertiroidilerde TSH düzeyleri oldukça düşük bulunmasına rağmen bu durumda TSH düzeyler normalden yüksektir d Aşırı iyot alımı sonucu oluşan hipertiroidism Aşırı miktarda iyot alımı özellikle multinodüller hiperplazisi olan hastalarda hipertiroidiye neden olur Örneğin çok fazla iyot içeren Lugol solüsyonu veya düzensiz kalp atışlarının tedavisi için kullanılan Cordorane (amiodorane) alınması Bu hastalığa tıp dilinde Jod-Basedow hastalığı da denir Bu nedenle gerekmedikçe bu ilaçların alınmaması gerekir e Toksik otonom fonksiyonlu tiroit nodülü ve toksik multinodüller guatr Bu hastalıkta tiroitte bulunan bir veya birden fazla nodül TSH’dan bağımsız olarak çalışır ve aşırı miktarda T3 veya T4 veya her iki hormonu birlikte üretir Hipertiroidi nedenleri arasında en sık rastlanan sebeplerden biridir Bu nodüllere toksik otonom çalışan tiroit nodülleri denir Ancak her otonom çalışan tiroit nodülü toksik nodüle dönüşmez Nodüller birden fazla ise bu hipertiroidi türüne toksik multinodüller guatr denir Bu nodüller tiroit sintigrafisinde tiroidin diğer kısımlarına nazaran daha fazla aktif maddeyi tutar Bu nodüllere tiroit sintigrafisinde bu özelliklerinden dolayı sıcak nodül denir Sıcak nodüllerin kanser olma riski çok azdır f Tiroit glandının zedelenmesi Tiroit hormonları üretildikten sonra tiroitteki kolloid içerisine depolanır ve lüzumu halinde kana verilir Tiroit glandının zedelenmesi sonucu depolarda bulunan tiroit hormonları kana karışır Bu duruma tirotoksikoz denir Tiroidin zedelenmesi tiroidit dediğimiz tiroidin iltihabi hastalıklarında görülür Bunlar, · subakut tiroidit, · postpartum tiroidit, · ağrısız veya sessiz tiroidit, -radyasyona bağlı gelişen tiroidit, · akut supuratif tiroidit Tiroiditlerde görülen tirotoksikoz geçicidir Hipertiroidi, tiroit hormonlarının fazla miktarda tiroit glandında üretilmesi sonucu oluşan duruma denir Kısaca tirotoksikoz, gerek hipertiroidi sonucu gerekse diğer nedenlere bağlı olarak kanda tiroit hormon yüksekliğine verilen isimdir Mesela Basedow-Graves hastalığında fazla yapım sonucu tiroit hormonları kanda artmıştır Bu durumda, hipertiroidi ve tirotoksikoz terimleri aynı zamanda kullanılabilir g Diğer nedenler sonucu oluşan hipertiroidi Zayıflamak, enerji kazanmak için veya intihara teşebbüs etmek için alınan fazla miktardaki tiroit hormonu hipertiroidiye neden olabilir Ayrıca hayvanlardaki tiroit glandının yenmesi de hipertiroidiye neden olduğu bildirilmiştir Yine nadir olarak kadın yumurtalığında bazen doğumsal olarak bulunan tiroit glandının aşırı hormon yapması sonucu da hipertiroidi gelişebilir Hipertiroidide belirtiler nelerdir? 1 Sinirlilik, aşırı heyecan ve duygusallık Hipertiroidide görülen en sık belirtilerdir Yüksek tiroit hormonları bütün organlarımızı etkilediği gibi beynimizi ve ruhsal durumumuzu da etkiler Bu nedenle bu hastalarda ülkemizde yerleşmiş bir kanaat vardır Birçok sinirli insan ‘bende guatr mı var? ‘ diye doktora başvurmaktadır Hatta bazı hastalar başka nedenlerden dolayı oluşan bu belirtilerin guatrından kaynaklandığına kendisini inandırmakta ve tedavi edildikten sonra bu halinin geçeceğine doktoru da inandırmaya çalışmaktadır Unutmamak gerekir ki halkımızın “sinirlilik” olarak tanımladığı durumlar birçok ruhsal hastalığın sonucu olarak da ortaya çıkabilir Hipertiroidi’de hafıza ve konsantrasyon da bozulur Bu hastalarla geçinmek de oldukça zordur Küçük olaylar karşısında bile ani olarak parlarlar, etraflarını çok defa kırarlar, sonra da bunu ben niye yaptım diye üzülürler 2 Kilo kaybı İştahın iyi olmasına karşın hasta zayıflar Ancak yaşlı hastalarda bazen kilo kaybı olmayabilir Hatta bazı hastalar şişmanlamaktan şikayet eder Bu hastalar artmış iştah nedeni ile fazla yemekte ve artmış :-):-):-):-)bolik hızı bile geçmektedir Bazı şişman hastalar zayıflamalarına sevinmektedir Ancak unutmamak gerekir ki bu hastalıkta yağ erimesi yerine kas erimesi gelişmekte ve dolayısıyla kas zayıflamasına neden olmaktadır Bunun sonucu hastalar merdiven çıkmakta zorlanır, hatta taranma veya diş fırçalama sırasında ellerini yukarı kaldırmakta güçlük çekerler 3 Sıcaklıkta artma Bütün vücut dokularının çok hızlı çalışması sonucu vücut sıcaklığı artar Bunun sonucu olarak bu hastalar derin bir şekilde solurlar Çok defa kadınlar bu sıcaklık hissini menopozda görülen sıcak basması ile karıştırırlar Ancak, menopozdaki sıcak basmaları zaman zaman görülmesine rağmen hipertiroidi’deki sıcaklık devamlıdır