Tükürük Bezleri Neden Çok Çalışır

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-20-2012

SGOT, SGPT, bilirubin ve LDH yükselebilir

Kemik ve karaciğerde bulunan alkali fosfataz enzimi karaciğer fonksiyon testleri normal olsa bile yükselebilir

Nadir olarak kalsiyum yüksek bulunabilir

Kolesterol düzeyi genelde düşüktür

Hipertiroidide hangi testler uygulanır?
Hipertiroidi hastalığı olan birçok hastada tanı koyacak yeterli semptomlar ortaya çıkar

Hatta bazı hasta yakınları bazen hastalığın tanısını koyarak hastayı doktora getirir

Mesela, toplumumuzda birçok insan sinirlilik ve nedeni bilinmeyen zayıflamalarda öncelikle diyabet veya guatrın araştırılması gerektiğini bilir

Hastaların şikayetleri yanında tümünde de tiroit hormonlarının biri veya her ikisi birden yükselir

TSH değeri ise normalin altındadır yani baskılıdır

Bazen tiroit hormonları yükselmeden de değişik nedenlere bağlı olarak TSH normal değerinin altında görülebilir

Bu duruma subklinik hipertiroidi denir

Subklinik hipertiroidisi olan yaşlı hastaların şikayetleri olmasa bile tedavi edilmesi gerekir

Çünkü tedavi edilmeyen hastalarda en sonunda tehlikeli bir aritmi olan atrial fibrilasyon gelişebilir

TSH (Tiroidi uyaran hormon):
Hipofiz tümörü sonucu oluşan hipertiroidi dışında bütün hastalarda TSH normal değerin altındadır

Ancak, her düşük değerli TSH’sı bulunan hastaların tümü de hipertiroidi değildir

Başka nedenlere bağlı olarak da bu görülebilir

Bazen TRH testi yapılarak bu iki durum birbirinden ayrılabilir

Bu test için Tiroit Fonksiyon Testleri Bölümü’ndeki TRH testine bakabilirsiniz

Tiroit hormonları:
Birçok hipertiroidili hastada her iki tiroit hormonu da (T-3 ve T-4) yüksek olarak bulunur

Bazen özellikle toksik otonom tiroit nodülleri’nde veya toksik multinodüler guatrda sadece T3 hormonu yüksek bulunabilir

TSH yüksekliği ile birlikte her iki hormonun yüksekliği hipofiz tümörü sonucu ortaya çıkar

Hasta şikayetlerinin olmaması ise genetik bir hastalık olan tiroit hormon direncini gösterir

Çok nadir olan bu hastalıkta çeşitli organlarda tiroit hormonlarının etkisi görülmez

Tiroit otoantikorları:
Bazen Basedow-Graves hastalığı ile toksik multinodüler guatrın ayırıcı tanısında zorluk çekilebilir

Bu iki hastalığı birbirinden ayırmak için TRab (tirotiropin reseptör antikorları) kullanılır

Bu antikor, Graves hastalığında pozitiftir

Ayrıca, göz bulgusu olan ötiroit (semptomsuz) Graves hastalığının teyidinde de bu antikordan yararlanılır

AntiTPO ve antiTg antikorları Graves hastalarının yüzde %50′ sinde pozitif olarak bulunur

Radyoaktif iyot uptake testi (I-131 uptake testi)
Tiroit testleri bölümünde anlatıldığı gibi bu test değişik nedenlere bağlı oluşan hipertiroidilerin ayırıcı tanısında kullanılır

Uptake, Graves hastalığında normal değerlerden yüksektir

Tiroit sintigrafisi:
Tiroit sintigrafisi Basedow-Graves hastalığı toksik otonom fonksiyone tiroit nodulü ve toksik multinodüler guatrın ayırıcı tanısında kullanılan önemli bir tanı aracıdır

Ancak gerek radyoiyot uptake testi gerekse tiroit sintigrafisi yapılmazdan önce hastanın normal iyot almaması gerekir

Mesela, bilgisayarlı tomografide, miyelogramda, kontrastlı böbrek grafisinde veya arteriogramda kullanılan kontrastlı maddeler bu iki testi 6 hafta kadar etkilemekte ve bu testlerin yorumlanmasında güçlük çekilmektedir

Bu nedenle bu testlere girecek hastalara öncelikle uptake ve sintigrafi uygulandıktan sonra diğer tetkiklerin yapılması gerekir

Hamilelik:
Hamile kadınlara hiçbir zaman radyoaktif madde verilmez

Çünkü bu maddeler bebeğin gelişmesine zarar verir

Bu nedenle hamilelik şüphesi durumunda doktor uyarılmalıdır

Sedimantasyon:
Hipertiroidi nedenlerinden biri olan subakut tiroiditin ayırıcı tanısında kullanılır

Bu test, hastadan alınan kanda bulun proteinlerin bir tüp içindeki çöküş hızını gösterir

Subakut tiroiditte sedimantasyon normalin üzerine, bazen 100mm/dak üzerine çıkabilir

Açlık veya tokluk sırasında uygulanabilir

Tiroglobulin (Tg):
Hipertiroidili hastaların tümünde yüksek olarak bulunur

Hipertiroidi tanısı nasıl konur?
Daha önce sözü edilen belirti ve semptomların bir kısmının bulunması, tiroit hormon düzeylerinin yüksek olması ve düşük TSH düzeyi ile hipertiroidi tanısı kolaylıkla konur

Radyoaktif uptake testi ve tiroit sintigrafisi ile hipertiroidi nedenleri arasında ayırıcı tanı yapılabilir

Ayırıcı tanı yapılması oldukça önemlidir

Çünkü hipertiroidi nedenine göre değişik tedavi yöntemleri mevcuttur

Hipertiroidi nasıl tedavi edilir?
Hastalığı oluşturan sebebe ve hastalığın ciddiyetine göre tedavi değişir

Meselâ, geçici hipertiroidi vakalarında (tiroiditlerde) semptomatik tedavi (antienflamatuvarlar veya beta blokerler) uygulanır

Tiroidit sonucu oluşan hipertiroidi vakaları Tiroiditler bölümünde anlatılmıştır

Diğer yandan kalıcı hipertiroidi oluşturan Basedow-Graves hastalığı, toksik otonom fonksiyone eden tiroit nodülleri ve toksik multinodüler guatr kesin tedavi gerektirir

Subklinik hipertiroidi, yaşlı hastalarda atrial fibrilasyona neden olacağından tedavi edilmesi gerekir

Bazı ilaçlar sadece hipertiroidi semptomlarını tedavi etmek için kullanılır

Bu ilaçların direkt tiroit fonksiyonları üzerine etkisi yoktur

Mesela, beta-blokerler (dideral, beloc, trasicor…) kalp hızını ve titremeyi azaltan ilaçlardır

Bu ilaçlar bronşlarda spazma neden olduğundan astımı olan hastalar bu ilaçları kesinlikle kullanmamalıdır

Bazı hastalarda sinirlilik ve uykusuzluk ön plandadır

Bu nedenle bu hastalara sinirleri yatıştırıcı ilaçlar verilir

Basedow-Graves hastalığında kaç türlü tedavi yöntemi mevcuttur?
Bu hastalıkta üç türlü tedavi yöntemi mevcuttur

· Antitiroit tedavisi (Propycil, Tramazol tedavisi)
· Cerrahi tedavi (tiroidektomi)
· Radyoiyot tedavisi (atom tedavisi)
Basedow-Graves Hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
Bu hastalığın tedavisinde öncelikle aşağıdaki bilgileri göz ardı etmemek gerekir:
· Tedavi yapılmayan hastalarda semptom ve belirtiler azalıp artarak yıllarca sürebilir
· Tedavisiz vakalarda uzun yıllar sonra hipotiroidi gelişir, yani tiroit fonksiyonlarını tamamen kaybeder

· Göz bulguları (ekzoftalmi) ile Graves hipertiroidisi birbirinden tamamen ayrı olarak seyreder

Başarılı bir hipertiroidi tedavisinden sonra bile göz bulguları kendi seyrini takip eder

Antitiroit ilaçlarla tedavi hangi durumlarda ve nasıl yapılır?
Türkiye’de iki çeşit Antitiroit ilaç mevcuttur: Propycil ve Thyramazol

İki ilaç da tiroit hormon yapımını engeller

Antitiroit ilaçlar hipertiroidide remisyon varlığına dayanılarak kullanılır

Remisyon, hastalığın geçici olarak ortadan kalktığı ve hastanın normale döndüğü zamana denir

Tedavi edilmeyen bazı Graves hastalarında hastalık geçici olarak iyileşebilir

Ancak daha önceden hangi hastada remisyon olacağını ve remisyonun ne kadar sonra sonlanacağının bilinmesi mümkün değildir

Antitiroit tedavi ile ancak %30 hasta remisyona girebilir

En yüksek remisyon bir veya iki yıllık antitiroit tedavisinden sonra ortaya çıkar

Geri kalan %70 hastada ise ilaç kesildikten sonra hipertiroidi tekrarlar

Hastalığın tekrarlaması durumunda radyoiyot veya cerrahi tedavi uygulanır:
· Antitiroit tedavi, küçük guatrlarda ve orta şiddetteki hipertiroidide kullanılır

· Propycil kullanılması durumunda ilaç her 8 saatte bir, Thyramazol kullanılması durumunda ise ilaç günde bir kez alınır

· Antitiroit tedaviden sonra ötiroit durumu bir buçuk-iki ay sonra sağlanabilir

10-20-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Tükürük Bezleri Neden Çok Çalışır SGOT, SGPT, bilirubin ve LDH yükselebilir Kemik ve karaciğerde bulunan alkali fosfataz enzimi karaciğer fonksiyon testleri normal olsa bile yükselebilir Nadir olarak kalsiyum yüksek bulunabilir Kolesterol düzeyi genelde düşüktür Hipertiroidide hangi testler uygulanır? Hipertiroidi hastalığı olan birçok hastada tanı koyacak yeterli semptomlar ortaya çıkar Hatta bazı hasta yakınları bazen hastalığın tanısını koyarak hastayı doktora getirir Mesela, toplumumuzda birçok insan sinirlilik ve nedeni bilinmeyen zayıflamalarda öncelikle diyabet veya guatrın araştırılması gerektiğini bilir Hastaların şikayetleri yanında tümünde de tiroit hormonlarının biri veya her ikisi birden yükselir TSH değeri ise normalin altındadır yani baskılıdır Bazen tiroit hormonları yükselmeden de değişik nedenlere bağlı olarak TSH normal değerinin altında görülebilir Bu duruma subklinik hipertiroidi denir Subklinik hipertiroidisi olan yaşlı hastaların şikayetleri olmasa bile tedavi edilmesi gerekir Çünkü tedavi edilmeyen hastalarda en sonunda tehlikeli bir aritmi olan atrial fibrilasyon gelişebilir TSH (Tiroidi uyaran hormon): Hipofiz tümörü sonucu oluşan hipertiroidi dışında bütün hastalarda TSH normal değerin altındadır Ancak, her düşük değerli TSH’sı bulunan hastaların tümü de hipertiroidi değildir Başka nedenlere bağlı olarak da bu görülebilir Bazen TRH testi yapılarak bu iki durum birbirinden ayrılabilir Bu test için Tiroit Fonksiyon Testleri Bölümü’ndeki TRH testine bakabilirsiniz Tiroit hormonları: Birçok hipertiroidili hastada her iki tiroit hormonu da (T-3 ve T-4) yüksek olarak bulunur Bazen özellikle toksik otonom tiroit nodülleri’nde veya toksik multinodüler guatrda sadece T3 hormonu yüksek bulunabilir TSH yüksekliği ile birlikte her iki hormonun yüksekliği hipofiz tümörü sonucu ortaya çıkar Hasta şikayetlerinin olmaması ise genetik bir hastalık olan tiroit hormon direncini gösterir Çok nadir olan bu hastalıkta çeşitli organlarda tiroit hormonlarının etkisi görülmez Tiroit otoantikorları: Bazen Basedow-Graves hastalığı ile toksik multinodüler guatrın ayırıcı tanısında zorluk çekilebilir Bu iki hastalığı birbirinden ayırmak için TRab (tirotiropin reseptör antikorları) kullanılır Bu antikor, Graves hastalığında pozitiftir Ayrıca, göz bulgusu olan ötiroit (semptomsuz) Graves hastalığının teyidinde de bu antikordan yararlanılır AntiTPO ve antiTg antikorları Graves hastalarının yüzde %50′ sinde pozitif olarak bulunur Radyoaktif iyot uptake testi (I-131 uptake testi) Tiroit testleri bölümünde anlatıldığı gibi bu test değişik nedenlere bağlı oluşan hipertiroidilerin ayırıcı tanısında kullanılır Uptake, Graves hastalığında normal değerlerden yüksektir Tiroit sintigrafisi: Tiroit sintigrafisi Basedow-Graves hastalığı toksik otonom fonksiyone tiroit nodulü ve toksik multinodüler guatrın ayırıcı tanısında kullanılan önemli bir tanı aracıdır Ancak gerek radyoiyot uptake testi gerekse tiroit sintigrafisi yapılmazdan önce hastanın normal iyot almaması gerekir Mesela, bilgisayarlı tomografide, miyelogramda, kontrastlı böbrek grafisinde veya arteriogramda kullanılan kontrastlı maddeler bu iki testi 6 hafta kadar etkilemekte ve bu testlerin yorumlanmasında güçlük çekilmektedir Bu nedenle bu testlere girecek hastalara öncelikle uptake ve sintigrafi uygulandıktan sonra diğer tetkiklerin yapılması gerekir Hamilelik: Hamile kadınlara hiçbir zaman radyoaktif madde verilmez Çünkü bu maddeler bebeğin gelişmesine zarar verir Bu nedenle hamilelik şüphesi durumunda doktor uyarılmalıdır Sedimantasyon: Hipertiroidi nedenlerinden biri olan subakut tiroiditin ayırıcı tanısında kullanılır Bu test, hastadan alınan kanda bulun proteinlerin bir tüp içindeki çöküş hızını gösterir Subakut tiroiditte sedimantasyon normalin üzerine, bazen 100mm/dak üzerine çıkabilir Açlık veya tokluk sırasında uygulanabilir Tiroglobulin (Tg): Hipertiroidili hastaların tümünde yüksek olarak bulunur Hipertiroidi tanısı nasıl konur? Daha önce sözü edilen belirti ve semptomların bir kısmının bulunması, tiroit hormon düzeylerinin yüksek olması ve düşük TSH düzeyi ile hipertiroidi tanısı kolaylıkla konur Radyoaktif uptake testi ve tiroit sintigrafisi ile hipertiroidi nedenleri arasında ayırıcı tanı yapılabilir Ayırıcı tanı yapılması oldukça önemlidir Çünkü hipertiroidi nedenine göre değişik tedavi yöntemleri mevcuttur Hipertiroidi nasıl tedavi edilir? Hastalığı oluşturan sebebe ve hastalığın ciddiyetine göre tedavi değişir Meselâ, geçici hipertiroidi vakalarında (tiroiditlerde) semptomatik tedavi (antienflamatuvarlar veya beta blokerler) uygulanır Tiroidit sonucu oluşan hipertiroidi vakaları Tiroiditler bölümünde anlatılmıştır Diğer yandan kalıcı hipertiroidi oluşturan Basedow-Graves hastalığı, toksik otonom fonksiyone eden tiroit nodülleri ve toksik multinodüler guatr kesin tedavi gerektirir Subklinik hipertiroidi, yaşlı hastalarda atrial fibrilasyona neden olacağından tedavi edilmesi gerekir Bazı ilaçlar sadece hipertiroidi semptomlarını tedavi etmek için kullanılır Bu ilaçların direkt tiroit fonksiyonları üzerine etkisi yoktur Mesela, beta-blokerler (dideral, beloc, trasicor…) kalp hızını ve titremeyi azaltan ilaçlardır Bu ilaçlar bronşlarda spazma neden olduğundan astımı olan hastalar bu ilaçları kesinlikle kullanmamalıdır Bazı hastalarda sinirlilik ve uykusuzluk ön plandadır Bu nedenle bu hastalara sinirleri yatıştırıcı ilaçlar verilir Basedow-Graves hastalığında kaç türlü tedavi yöntemi mevcuttur? Bu hastalıkta üç türlü tedavi yöntemi mevcuttur · Antitiroit tedavisi (Propycil, Tramazol tedavisi) · Cerrahi tedavi (tiroidektomi) · Radyoiyot tedavisi (atom tedavisi) Basedow-Graves Hastalığının tedavisi nasıl yapılır? Bu hastalığın tedavisinde öncelikle aşağıdaki bilgileri göz ardı etmemek gerekir: · Tedavi yapılmayan hastalarda semptom ve belirtiler azalıp artarak yıllarca sürebilir · Tedavisiz vakalarda uzun yıllar sonra hipotiroidi gelişir, yani tiroit fonksiyonlarını tamamen kaybeder · Göz bulguları (ekzoftalmi) ile Graves hipertiroidisi birbirinden tamamen ayrı olarak seyreder Başarılı bir hipertiroidi tedavisinden sonra bile göz bulguları kendi seyrini takip eder Antitiroit ilaçlarla tedavi hangi durumlarda ve nasıl yapılır? Türkiye’de iki çeşit Antitiroit ilaç mevcuttur: Propycil ve Thyramazol İki ilaç da tiroit hormon yapımını engeller Antitiroit ilaçlar hipertiroidide remisyon varlığına dayanılarak kullanılır Remisyon, hastalığın geçici olarak ortadan kalktığı ve hastanın normale döndüğü zamana denir Tedavi edilmeyen bazı Graves hastalarında hastalık geçici olarak iyileşebilir Ancak daha önceden hangi hastada remisyon olacağını ve remisyonun ne kadar sonra sonlanacağının bilinmesi mümkün değildir Antitiroit tedavi ile ancak %30 hasta remisyona girebilir En yüksek remisyon bir veya iki yıllık antitiroit tedavisinden sonra ortaya çıkar Geri kalan %70 hastada ise ilaç kesildikten sonra hipertiroidi tekrarlar Hastalığın tekrarlaması durumunda radyoiyot veya cerrahi tedavi uygulanır: · Antitiroit tedavi, küçük guatrlarda ve orta şiddetteki hipertiroidide kullanılır · Propycil kullanılması durumunda ilaç her 8 saatte bir, Thyramazol kullanılması durumunda ise ilaç günde bir kez alınır · Antitiroit tedaviden sonra ötiroit durumu bir buçuk-iki ay sonra sağlanabilir