Mayoz Bölünme Evreleri Açıklamalı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-20-2012

Mayoz Bölünme Evreleri Açıklamalı

Mayoz Bölünme Nedir Evreleri

Mayoz Bölünme Evreleri Açıklamalı Bilgi

Mayoz Bölünme Evreleri Hakkında Bilgi

Mayoz Bölünme bir diploit ökaryotik hücrenin bölünerek genelde gamet olarak adlandırılan haploit hücrelere bölündüğü hücresel bir süreçtir

Gamet hücresinde kromozom sayısının azalmasıyla sonuçlanan "mayoz", Yunanca'da "Daha da küçültmek" anlamına gelen Meioun kelimesinden gelmektedir

Mayoz Bölünme eşeyli üreme için gereklidir ve bu yüzden eşeyli üreyen tek hücreli organizmalar da dâhil tüm ökaryot hücrelerde görülür

Özellikle Bdelloid rotiferlerin içinde bulunduğu birkaç ökaryot mayoz yeteneklerini kaybedip partenogenezle ürerler

Mayoz eşeysiz mitotik bölünmeyle üreyen arkealarda ya da prokaryotlarda meydana gelmez

a)Profaz-1

1-Sentroiller kutuplara hareket eder

2-Nucleus zarı ve e

r

zarları erimeye başlar

3-İğ iplikleri oluşmaya başlar

4-Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlar

Ancak profaz-1’ de Mitoz profazında ve profaz-2 ‘de görülmeyen bazı özgün olaylar ve kromozomların özel davranışları vardır

Bu nedenle profaz-1 kendi içinde beş alt evrede incelenir

Leptoten:

1-İnce ve uzun iplikler halinde olan kromatinler kısalıp kalınlaşırlar

2-Nucleolus (Çekirdekcik) varlığını sürdürür

II)Zigoten:

1-Homolog kromozomlar yanyana gelerek çiftler (Bivalent yapı) oluştururlar

2-Eşleşme bütün kromozom çiftlerinde görülür

III)Pakiten:

1-Kromozomlar iyice kısalıp kalınlaşır

2-Eşleşen homolog kromozomlar bu evrede birbirleri ilke iyice kaynaşırlar ve bu evrede hücrenin kromozom sayısı n gözükür

3-Evrenin sonunda her kromozom çiftinde dört kromatid görülür ve bu yapıya tetrad denir

Hücrede görülen tetrad sayısı n kadardır

4-Bu evrede homolog kromozomların kardeş olmayan kromatidleri arasında gen alış verişi görülür bu olaya krossing-over denir

5-Kardeş olmayan kromatidler arasındaki çakışma noktalarına kiyazma denir

6-Uzun kromozomlarda görülen kiyazma sayıları daha çoktur

Diploten:

1-Tetrad oluşturan kromozomlar birbirlerini iterek ayrılmaya başlarlar

2-Ancak krossing-over bölgelerinde kiyazmalarla bağlantılarını sürdürürler

V)Diakinez:

1-Kromozomlar daha fazla kısalırlar

2-Homolog kromozomlarda bağlantı sadece uca yakın yerlerde kalır

3-Çekirdek zar kaybolur

4-Nucleolus (Çekirdekcik) kaybolur

5-İğ iplikleri oluşmuştur

6-Dişilerde eşey ana hücreleri gerçekleşen mayoz bölünmenin bu evresinde hücreler uzun süre kalırlar

Bölünmenin bundan sonraki evreleri ovulasyondan sonra devam eder

Metafaz-1

1-Homolog kromozomlar (Tetradlar halinde) ekvatoral plak üzerinde karşılıklı dizilirler

2-Her kromozom sentromeri ile iğ ipliklerine tutunurlar

c)Anafaz-1

1-Homolog kromozomlar iğ iplikleri ile zıt kutuplara doğru çekilirler

2-Kardeş kromatidleri bir arada tutan sentromerler parçalanmamıştır

3-Kiyazmalar kromozomların ucuna doğru kayarak ortadan kalkar

4-Anne ve babadan gelen kromozomların kutuplara taşınması rasgele olur buda çeşitlilik nedenidir

Telofaz-1

1-Kromozomlardaki helixler çözülür

2-Nucleus zarı belirginleşir

3-Sitokinezle iki hücre oluşur

4-Oluşan hücrelerin kromozom yapısı n2c dir

5-Erkeklerde sekonder spermatositler oluşur

6-Dişilerde ikincil oosit ve birinci kutup hücresi meydana gelir

7-Mayoz geçiren bazı hücrelerde nucleus zarı oluşmaz ve kromozomlar helixler çözülmez

Ara interfaz:Nucleolus görülmez,DNA ve RNA sentezi görülmez

Hücredeki hazırlıklar tıpkı önceki interfazın devamı gibidir

Mayoz-II evreleri

Kardeş kromatidlerin ayrılmasını sağlayan ikinci bölünme evrelerine Mayoz-2 evreleri denir

Mayoz interfazında görülen olaylar mitoz interfazı ile aynıdır

a)Profaz-II

1-Birinci bölünmede oluşan iğipliklerine dik olarak iğ iplikleri oluşur

2-Oluşmuşsa nucleus zarı kaybolur

3-Helixlerini çözen kromozomlar tekrar helixlerini oluşturur

b)Metafaz-II

1-Kromozomlar ekvatoral düzlemde yanyana dizilirler

2-Kromatidler sentromerleri ile bir aradadır

3-Kromozomlar sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunurlar

Anafaz-II

1-İğ ipliklerinin itme ve çekme hareketi ile sentromerler parçalanır

2-Birbirinden ayrılan kardeş kromatidler zıt kutuplara gider

Telofaz-II

1-Kutuplara çekilen kromatidler helixlerini çözerek kromatin iplik haline geçerler

2-Nucleus zarı oluşur

3-İğ iplikleri kaybolur

4-Sitokinezle iki toplam dört hücre oluşur

5-Oluşan hücrelerde ana hücrenin yarısı kadar kromozom dolayısıyla DNA vardır

6-Oluşan hücrelerdeki kalıtsal materyal hem profaz-1 de gerçekleşen krossing-over hemde metafaz-1 deki homolog kromozomların diziliminin rasgele olmasından dolayı farklıdır

7-Oluşan hücreler erkekte spermatid, dişilerde ise oosit denir

Mayoz Bölünmenin temel özellikleri:

1-Sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülür

2-2n kromozomlu hücrelerden n kromozomlu 4 hücre oluşur

3-iki karyokinez ve iki sitokinez görülür

4-Eşey ana hücresi ve spor ana hücrelerinde görülür

5-Bölünme sonunda gamet ve sporlar oluşur

6-Kalıtsal çeşitlilik nedenidir

Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinden farklıdır

7-Eşeyli üremenin temel mekanizmasıdır

8-Mitoza göre daha ileri bir özelliktir

9-Hem homolog kromozomlarda hemde kardeş kromatidlerde ayrılma görülür

10-Sinaps, tetrad ve krossing-over görülür

11-Mayoz geçirmiş hücre tekrar mayoz geçiremez ancak mitoz geçirebilir

Notlar…

Mayozun evrimsel önemi:

1-Krossing-overle kalıtsal çeşitlilik sağlar

2-Kromozom sayısını yarıya indirerek, döllenme sonunda türe özgü kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar

Mayoz bölünme ile oluşan yapılar:

1-Sperm 2-Ovum 3-Makrospor 4-Mikrospor 5-Spor

Mayoz bölünmenin görüldüğü hücreler:

1-Sperm ana hücresi (Hayvanlarda)

2-Ovum ana hücresi (Hayvanlarda)

3-Spor ana hücresi (Çiçeksiz bitkilerde)

4-Makrospor ana hücresi (Çiçekli bitkilerde)

5-Mikrospor ana hücresi (Çiçekli bitkilerde)

6-Zigot (Su yosunlarında)

Mayoz bölünmenin görüldüğü yapı ve organlar:

1-Testis 2-Ovaryum 3-sporangium 4-Anterler 5-Tohum taslağı (Ovaryum)

10-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Mayoz Bölünme Evreleri Açıklamalı Mayoz Bölünme Evreleri Açıklamalı Mayoz Bölünme Nedir Evreleri Mayoz Bölünme Evreleri Açıklamalı Bilgi Mayoz Bölünme Evreleri Hakkında Bilgi Mayoz Bölünme bir diploit ökaryotik hücrenin bölünerek genelde gamet olarak adlandırılan haploit hücrelere bölündüğü hücresel bir süreçtir Gamet hücresinde kromozom sayısının azalmasıyla sonuçlanan "mayoz", Yunanca'da "Daha da küçültmek" anlamına gelen Meioun kelimesinden gelmektedir Mayoz Bölünme eşeyli üreme için gereklidir ve bu yüzden eşeyli üreyen tek hücreli organizmalar da dâhil tüm ökaryot hücrelerde görülür Özellikle Bdelloid rotiferlerin içinde bulunduğu birkaç ökaryot mayoz yeteneklerini kaybedip partenogenezle ürerler Mayoz eşeysiz mitotik bölünmeyle üreyen arkealarda ya da prokaryotlarda meydana gelmez a)Profaz-1 1-Sentroiller kutuplara hareket eder 2-Nucleus zarı ve er zarları erimeye başlar 3-İğ iplikleri oluşmaya başlar 4-Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlar Ancak profaz-1’ de Mitoz profazında ve profaz-2 ‘de görülmeyen bazı özgün olaylar ve kromozomların özel davranışları vardır Bu nedenle profaz-1 kendi içinde beş alt evrede incelenir Leptoten: 1-İnce ve uzun iplikler halinde olan kromatinler kısalıp kalınlaşırlar 2-Nucleolus (Çekirdekcik) varlığını sürdürür II)Zigoten: 1-Homolog kromozomlar yanyana gelerek çiftler (Bivalent yapı) oluştururlar 2-Eşleşme bütün kromozom çiftlerinde görülür III)Pakiten: 1-Kromozomlar iyice kısalıp kalınlaşır 2-Eşleşen homolog kromozomlar bu evrede birbirleri ilke iyice kaynaşırlar ve bu evrede hücrenin kromozom sayısı n gözükür 3-Evrenin sonunda her kromozom çiftinde dört kromatid görülür ve bu yapıya tetrad denirHücrede görülen tetrad sayısı n kadardır 4-Bu evrede homolog kromozomların kardeş olmayan kromatidleri arasında gen alış verişi görülür bu olaya krossing-over denir 5-Kardeş olmayan kromatidler arasındaki çakışma noktalarına kiyazma denir 6-Uzun kromozomlarda görülen kiyazma sayıları daha çoktur Diploten: 1-Tetrad oluşturan kromozomlar birbirlerini iterek ayrılmaya başlarlar 2-Ancak krossing-over bölgelerinde kiyazmalarla bağlantılarını sürdürürler V)Diakinez: 1-Kromozomlar daha fazla kısalırlar 2-Homolog kromozomlarda bağlantı sadece uca yakın yerlerde kalır 3-Çekirdek zar kaybolur 4-Nucleolus (Çekirdekcik) kaybolur 5-İğ iplikleri oluşmuştur 6-Dişilerde eşey ana hücreleri gerçekleşen mayoz bölünmenin bu evresinde hücreler uzun süre kalırlar Bölünmenin bundan sonraki evreleri ovulasyondan sonra devam eder Metafaz-1 1-Homolog kromozomlar (Tetradlar halinde) ekvatoral plak üzerinde karşılıklı dizilirler 2-Her kromozom sentromeri ile iğ ipliklerine tutunurlar c)Anafaz-1 1-Homolog kromozomlar iğ iplikleri ile zıt kutuplara doğru çekilirler 2-Kardeş kromatidleri bir arada tutan sentromerler parçalanmamıştır 3-Kiyazmalar kromozomların ucuna doğru kayarak ortadan kalkar 4-Anne ve babadan gelen kromozomların kutuplara taşınması rasgele olur buda çeşitlilik nedenidir Telofaz-1 1-Kromozomlardaki helixler çözülür 2-Nucleus zarı belirginleşir 3-Sitokinezle iki hücre oluşur 4-Oluşan hücrelerin kromozom yapısı n2c dir 5-Erkeklerde sekonder spermatositler oluşur 6-Dişilerde ikincil oosit ve birinci kutup hücresi meydana gelir 7-Mayoz geçiren bazı hücrelerde nucleus zarı oluşmaz ve kromozomlar helixler çözülmez Ara interfaz:Nucleolus görülmez,DNA ve RNA sentezi görülmez Hücredeki hazırlıklar tıpkı önceki interfazın devamı gibidir Mayoz-II evreleri Kardeş kromatidlerin ayrılmasını sağlayan ikinci bölünme evrelerine Mayoz-2 evreleri denir Mayoz interfazında görülen olaylar mitoz interfazı ile aynıdır a)Profaz-II 1-Birinci bölünmede oluşan iğipliklerine dik olarak iğ iplikleri oluşur 2-Oluşmuşsa nucleus zarı kaybolur 3-Helixlerini çözen kromozomlar tekrar helixlerini oluşturur b)Metafaz-II 1-Kromozomlar ekvatoral düzlemde yanyana dizilirler 2-Kromatidler sentromerleri ile bir aradadır 3-Kromozomlar sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunurlar Anafaz-II 1-İğ ipliklerinin itme ve çekme hareketi ile sentromerler parçalanır 2-Birbirinden ayrılan kardeş kromatidler zıt kutuplara gider Telofaz-II 1-Kutuplara çekilen kromatidler helixlerini çözerek kromatin iplik haline geçerler 2-Nucleus zarı oluşur 3-İğ iplikleri kaybolur 4-Sitokinezle iki toplam dört hücre oluşur 5-Oluşan hücrelerde ana hücrenin yarısı kadar kromozom dolayısıyla DNA vardır 6-Oluşan hücrelerdeki kalıtsal materyal hem profaz-1 de gerçekleşen krossing-over hemde metafaz-1 deki homolog kromozomların diziliminin rasgele olmasından dolayı farklıdır 7-Oluşan hücreler erkekte spermatid, dişilerde ise oosit denir Mayoz Bölünmenin temel özellikleri: 1-Sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülür 2-2n kromozomlu hücrelerden n kromozomlu 4 hücre oluşur 3-iki karyokinez ve iki sitokinez görülür 4-Eşey ana hücresi ve spor ana hücrelerinde görülür 5-Bölünme sonunda gamet ve sporlar oluşur 6-Kalıtsal çeşitlilik nedenidirOluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinden farklıdır 7-Eşeyli üremenin temel mekanizmasıdır 8-Mitoza göre daha ileri bir özelliktir 9-Hem homolog kromozomlarda hemde kardeş kromatidlerde ayrılma görülür 10-Sinaps, tetrad ve krossing-over görülür 11-Mayoz geçirmiş hücre tekrar mayoz geçiremez ancak mitoz geçirebilir Notlar… Mayozun evrimsel önemi: 1-Krossing-overle kalıtsal çeşitlilik sağlar 2-Kromozom sayısını yarıya indirerek, döllenme sonunda türe özgü kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar Mayoz bölünme ile oluşan yapılar: 1-Sperm 2-Ovum 3-Makrospor 4-Mikrospor 5-Spor Mayoz bölünmenin görüldüğü hücreler: 1-Sperm ana hücresi (Hayvanlarda) 2-Ovum ana hücresi (Hayvanlarda) 3-Spor ana hücresi (Çiçeksiz bitkilerde) 4-Makrospor ana hücresi (Çiçekli bitkilerde) 5-Mikrospor ana hücresi (Çiçekli bitkilerde) 6-Zigot (Su yosunlarında) Mayoz bölünmenin görüldüğü yapı ve organlar: 1-Testis 2-Ovaryum 3-sporangium 4-Anterler 5-Tohum taslağı (Ovaryum)