Sosyolojide İrk Nedir

Sosyolojide ırk nedir

Irklar Sosyolojisi


,

Irk kelimesi günümüzde sürekli olarak birçok değişik anlamlarda kullanılmaktadır Temelde bu kelime değiştirilemez bir şekilde, esas tabiatı itibariyle başka gruplardan değişik olduğuna inanan insan grupları için kullanılır (Mason 1970: 10)

Sosyolojinin ırk kavramıyla ilgisi daha çok ırk grubu mensuplarının ve çevrelerindeki farklı grupların etkileşmesi sonucu ortaya çıkan ve gruptaki fertlerin kendilerini ve diğerlerini ‘biz’ ve ‘onlar’ şeklindeki ayırımlarında odaklaşır

Berry bu durumu ve ırkî grup (racial group) adını verdiği özel bir durumu şöyle izah ediyor: Etnik grupların sadece birkaç özelliğine sahip olan başka gruplarla da ilgileniyoruz Amerikalı zenci bunun belirgin bir örneğidir Jamaika adasının "Jamaika beyazları", Güney Afrika'daki "Cape Coloured"lar ve Hindistan'ın Anglo-Hintlileri diğer örneklerdir Bunlar gerçekten grupturlar; birbirlerine ortak menfaat bağlarıyla bağlıdırlar; kendilerinden ‘biz’ diye bahsederler ve grubun dışındakiler onlardan ‘onlar’ şeklinde söz ederler Fakat bunlar sık sık rastlanan etnik grup özelliklerine sahip değillerdir Kültürel nitelikleri, içinde yaşadıkları toplumun kültür niteliklerinden farklı değildir Dil, din, değer sistemleri ve âdetler bakımından etraflarındaki diğer gruplara benzerler Fakat ortak olarak sahip oldukları bazı ırsî, fizikî özellikler (renk, saç, göz, vs) dolayısıyla birbirlerine bağlıdırlar ve bu özellikler yüzünden toplumlarında onlara belli bir yer verilir ve o toplumun hayatına tamamen katılamazlar Sosyologlar böylelerine ‘ırkî gruplar’ (racial groups) veya ‘ırkının farkında olan gruplar’ (race conscious groups) adını verirler (Berry 1965: 47)

Benzeri bir durum, Güney ve Orta Amerika'nın büyük bir kısmında da görülür Bu bölgelerde Kızılderilinin tanımı biyolojik olmaktan çok kültüreldir Kızılderili gibi giyinen, yaşayan ve konuşan bir fert Kızılderili sayılır; fakat eğer bu alışkanlıklarından vazgeçip , de İspanyolca veya Portekizce konuşmaya, Avrupalı gibi giyinmeye başlarsa, ona mestizo "karışık veya melez" adı verilir ve bu ad onun ırsî olarak taşıdığı fizikî dış görünüş özelliklerine bakılmadan kullanılır (Berry 1965: 25)

Bugün ‘ırk’ kavramının çok değişik sosyal grup veya kategoriler için kullanıldığına şahit olmaktayız Bunlardan belli başlıları şu şekilde özetlenebilir:

Belli bir ülke, devlet veya milletin vatandaşı veya üyesi Bu çerçevede İngilizlere ve Japonlara ‘ırklar’ denilmektedir Bunlar için millet veya devletin vatandaşları tanımları belki daha doğru olabilirdi

Belli bir tip veya belli bir dili konuşan insanlar için de ırk tanımı yapılmaktadır Lâtin, Aryan, İngiliz gibi

Dinî bir grup için kullanılabilmektedir Hindu, Sikh, belli bir dereceye kadar Yahudiler bu terimin bu anlamda kullanılmasının veya yanlış kullanılmasının örnekleridir

Kast karşılığı da bu kavramın kullanıldığı görülmektedir Sık sık ‘Çingene ırkı’ndan bahsedildiğini duyarız Çingeneler değişik bir sosyal kategoridir Millet değildirler, bir din mensubu değildirler, hele bir ırk hiç değildirler ‘Kast’ terimi belki onları daha iyi tarif edebilir

Tecrit olduğu için benzeşmiş olan mahallî bir nüfus da yanlışlıkla ırk olarak adlandırılabilmektedir Basklar, Keltler ve Kürtler bu yanlışlığın örnekleri olabilir

Nordik veya Germen gibi hipotetik olarak saf kabul edilen ve uzak geçmişte yaşadığı düşünülen insan toplulukları için de bu kavram yanlış olarak kullanılabilmektedir

Arap, Amerikan Kızılderilisi veya Eskimo gibi tanınan özellikleri olan tipler Meselâ Araplar bir millet değildirler, çünkü birçok Arap milleti vardır Araplar bir dinî cemaat de değildirler, çünkü çoğunluğu Müslüman olmakla beraber Hristiyan Araplar da vardır Ayrıca Arap kültürü içinde erimiş Arap olmayan Kuzey Afrika Berberîleri ve Endülüslüler gibi gruplar da yanlışlıkla ‘Arap ırkı’ içinde yer almaktadır

İnsan cinsinin belli başlı biyolojik özellikler taşıyan bölümlerinden biri de ırk olarak adlandırılabilmektedir; Kafkasoid, Mongoloid, Negroid gibi Her ne kadar bugün güvenlik mülâhazaları açısından Negroid kavramı dahi Amerikan literatüründe gizli bir el tarafından yasaklanarak Negroid yerine önce "Black Americans-Siyah Amerikalılar", daha sonra da "Afrikalı Amerikalılar" terimleri kullanılıyor olsa bile, bu durum sosyal gerçekleri gözlerden uzaklaştırmamaktadır

Irkının farkında olanlar (ırk mensubu olduğunun şuurunda olanlar) veya "sosyal olarak ırk olduğu düşünülenler" adı verilen gruplar Buna verilecek örnekler arasında Amerikalı Siyahlar, Meksikalı veya Amerikalı Japonlar vardır Böyle gruplar, gözle görünen bazı fizikî özellikler taşırlar ve bu özellikler onları başkalarından ayırdığı için grup dayanışması ve bütünlüğü duygularını kuvvetlendirir