Âşık Edebiyatı Özellikleri

Âşık Edebiyatı Özellikleri

1)Aşık veya ozan denilen kişilerin, saz eşliğinde söyledikleri şiirlerden oluşur

2) Genelde sözlü olmasına rağmen şairler, şiirlerini "cönk" dedikleri defterlerde toplamışlardır

3) Şairler, sazlarını omuzlarına alarak köy köy, kasaba kasaba, şehir şehir dolaşmışlardır

4) Şiirlerde anlatım içten, canlı ve yalındır

5) Şairler, halkın içinden çıktığından halk dilini kullanmışlardır Bu sade dil 18 ve 19 yüzyıllarda bazı şairler tarafından Divan Edebiyatı'nın etkisinde kalmasıyla eski arılığını kaybetmiştir

6) Nazım birimi dörtlüktür

7) Koşma, semai, destan, varsağı gibi nazım şekilleri kullanılmıştır

8) Hece ölçüsünün 7'li, 8'li ve 11'li kalıplarına ağırlık verilmiştir

9) Aşk, tabiat, gurbet, ayrılık, ölüm, özlem, kıskançlık, yiğitlik, toplumun sorunları, insan davranışları, bunlarla ilgili eleştiriler konu olarak işlenmiştir

10) Şiirlerin son dörtlüğünde şairin adı veya mahlası geçer

11) Göz kafiyesi anlayışı yerine, kulak kafiyesine ağırlık verilmiştir Yani kafiye için aynı sesin kullanılmasına gerek yoktur Buna göre p/b , ç/ş, t/d, l/ n gibi seslerle de kafiye yapılmıştır

12) Genellikle yarım ve cinaslı kafiye kullanılmıştır

13) Benzetme (teşbih) ve kişileştirme (teşhis) dışında edebi sanatlara fazla yer verilmemiştir

14) Bazı ürünlerde yöresel özellikler görülür

15) Şiirler genellikle hazırlık olmaksızın irticalen yani içe doğduğu gibi söylenir

16) Divan Edebiyatı'nda görülün kalıplaşmış benzetmeler (mazmun) Halk Edebiyatı'nda da vardır Buna göre sevgili anlatılırken yeşil başlı ördek, inci diş, elma yanak, badem göz, kiraz dudak, keman kaş, sırma saç, selvi boy gibi benzetmeler kullanılmıştır

17) Divan Edebiyatı daha çok düşünceye önem verdiği için soyut bir edebiyattır Halk Edebiyatı'nda ise şair gördüğünü, yaşadığını anlatır Bu nedenle Aşık Edebiyatı, somut bir edebiyattır Ayrıca Divan Edebiyatı'nda sevgilinin tipi çizilir, adı söylenmez Halk Edebiyatı'nda ise sevgilinin adı (Elif, Ayşe) vardır

18) Şiirler, işlenen konulara göre "koçaklama, güzelleme, taşlama, ağıt" gibi adlar alır

19) Âşık Edebiyatı hayali olaylardan çok, gerçekçiliğin ön plana çıktığı bir edebiyattır