Dinin Toplumsal İşlevleri

Yardımcı Olabilecek Notlar: 3 Freud’un dinle ilgili g, örüşlerine tekrar dönersek: onun rasyonaliteyi
idealleştirmesi, bence bireyin rasyonel ihtiyaçlarını aşan evrensel bir ahlak
sistemine duyulan arzunun indirgenemez tabiatını ıskalamıştır Halbuki
evrensel bir ahlak sistemi bu ihtiyaçları mutlaka gözönünde bulundurur
Freud’un, dindarlığın psikolojik kökenleriyle dinin yanılsamalı karakterini
eşitlemesi, felsefi ve teolojik bir yaklaşımı gereksiz yere önceden tutmuş
olmaktır Doğruyu söylemek gerekirse, Winnicott’un çalışmasında, psiko-
lojik işlevin geçiş yönünün yaratıcı ve aşkın niteliğinin keşfi, açıkça daha
önemlidir
Psikanaliz, merkezi sinir sisteminin nörobiyolojisiyle birlikte, temel
psikolojik bilimlerden biri olarak düşünülebilir, zira insanın işlevini anla-
ma, genellikle eş sosyal-psikolojik ve kültürel-antropolojik bilimleri dikka-
te alır Aynı şekilde psikanaliz, (estetik yaratıcılığın kökenleri, motivasyon-
ları ve ket vurmaları hakkında elbette pek çok şey söylese de) sanatsal
üretimin kapsamlı bir analizini şart koşmaz Bence insan bekasının temel
bir ön şartı olarak ahlaki değerlerin transpersonel, normalüstü bir gerçekli-
ği için de bu doğrudur Freud, dinamik bilinçdışının insanın varoluşu üze-
rindeki gölgeleyici etkisini keşfetmekle, kötülüğün psikolojik kökenlerini ve
kaçınılmaz gerçekliğini anlamamıza katkıda bulunmuştur ,
Kurumlaşmış dini sistemler kesinlikle böylesi bilinçdışı etkilerden ve
daha önce bahsedilen ideolojik sistemlerin kutupluluğuna yönelik gerilemeden korunmuş değildir Hastalarımızla olan deneyimlerimiz, dinin nasıl
kişisel zulüm ve yıkıcılık için bir aklileştirme olarak kullanılabildiğini, ob-
sesif-kompulsif sistemlere dönüştürülebildiğini ve süper-ego işlevlerinin
psikopatolojik bozulma ve tahribinin yıkıcı ve öz-yıkıcı toplum karşıtı dav-
ranışa sevk edebildiğini ortaya koyuyor Fakat psikanaliz, evrensel ahlaki
sistemlerin kökenlerinin aksine, gerçek değer için cevaplar temin edemez:
O bir dünya görüşü (Weltanschauung) olamaz Hiyerarşik bir şekilde nor-
malüstü evrensel değerler sistemi olarak dinin psikolojik ve sosyal işlevleri
ve garantör, soyut prensip veya dini sistemin birleştirici kavramı olarak
Tanrı fikri, psişik aygıtın gelişimi içerisinde gerçek değerin sezgisel kökeni-
ni içerebilir, fakat bence psikanalitik teorinin “bilimsel zirve”si içine alına-
maz
Freud’un aksine ben, bilimin ve aklın dinin yerini alamayacağını, insa-
, nın temel yetenek ve işlevi olarak dindarlığın, normallik ve patoloji anlayı-
şımızı bütünleştirmek zorunda olduğunu ve evrensel bir ahlak sisteminin
insanlığın bekası için gerekli bir ön şart olduğunu belirterek sözlerime son
vereceğim Psikanaliz bize, dindarlığın kökenine ilişkin olarak temel bilgi
verir, fakat bir dünya görüşü veya Tanrıya ilişkin felsefi ve teolojik bir tar-
tışmanın hakemi değildir
Klinik seviyede psikanalistin işlevlerinden biri, hastalarımıza elverişli
olan transpersonel bir ahlak sistemi ile ahlaki değerlere duyulan olgun bir
arzu olarak dindarlığın kapsamını araştırmaktır Psikanalistin işlevi, böyle
bir evrensel değerler sistemi için pastoral danışmanlık veya rehberlik et-
mek değildir; bilakis psikanalistin işlevi, hastaları, bireyin temel arzuları
olarak kaygı, suç, telafi, merhamet, sorumluluk ve adaletin gelişimini en-
gelleyen bilinçdışı çatışmaları sistematik yüzleştirme, inceleme ve çözüme ,
kavuşturmayı içerecek şekilde, bu yeteneği sınırlayan bilinçdışı çatışmalar-
dan arındırmaktır Psikanaliz bazı hastalara da doğrudan kendilerine veya
başkalarına yönelik nefret ve yıkıcılığın aklileştirilmesi olarak biçimsel dini
bağlılıkların kullanımından kendilerini kurtarmaları için yardım etmek zo-
rundadır İnsan belki Freud’un, sevgi ve çalışma hayatın iki ana amacıdır ,
önerisine, ahlaka bağlılık ve sanatın kıymetini bilme, insanı anlamak için
iki ek ana görev ve kaynaktır, şeklinde bir ilave yapabilir