Pedagoji Ders Notları-Sınıfta Disiplinin Sağlanması

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-20-2012

Öğretmen, öğrencisinde görmek istediği davranışı, önce kendisi göstererek onlar için iyi bir rol modeli oluşturmalıdır Disiplin kavramı çoğu kez ceza kavramı ile eş tutulmaktadır Oysa disiplin ceza ile karıştırılmamalıdır Ceza yıkıcı davranışa tepkidir, disiplin ise yıkıcı davranış ve bundan doğan tepkiyi önlemek içindir Başka bir deyişle problemi önlemek için ne yaptığımızın yanında, problem doğduğunda ya da oluştuğunda ne yaptığımızla da ilgidir Disiplinde önlemli ilke, bireyin kendi ihtiyaçlarının karşılanmasından sorumlu olduğu ve başka kişilerin davranışlarının bunu engellememesi gerektiğidir Anlamlı etkinlikler, uygun çevre grupla çalışma, kendi kendini kontrol gibi kavramlar da disiplin kavramı içinde düşünülmelidir
Sınıfta disiplinin bozulması ya da hiç olmamasının nedenlerinden biri, sınıfla ilgili bir takım kuralların, prosedürlerin ve rutinlerin önceden belirlenmemiş olmasıdır Öğretmene düşen görev, daha öğretim yılının başında, okul ve sınıf kurallarını öğrencilerine açıklamaktır Hatta bu kurallar yazılı bir biçimde ilan edilebilir, öğrenci velilerine de gönderilebilir Sınıf içi kuralların bir kısmı, öğrenci katılımı ile belirlenebilir, daha sonra da bu kurallara da tüm sınıf üyelerinin uyması beklenir
Sınıfta disiplinin sağlanması için kuşkusuz kuralların olması gerekir Bu kuralların sadece öğretmen, yönetim vb faktörler tarafından değil öğrencilerin katılımıyla belirlenmesi gerekir Çünkü bireyler kendilerinin de katılımıyla oluşturulan kuralarla daha çok uyma eğilimi gösterirler Kurallar, öğrencilerin eğitimine ve öğretimine katkıda bulunacak yapıda olmalıdır Öğrenciler, öğretmenlerinin kendileri için en iyiyi seçtiklerini bilmelidirler Karşılıklı sevgi-saygı ortamı olması gerekmektedir Kurallar, öğrenci katılımıyla oluşturulmalı, kurallar her zaman uygulanmalıdır
Örneğin; sınıfa geç gelen bir öğrenciyi derse kabul etmek, diğer geç gelen öğrenciyi derse kabul etmemek kuralların uygulanmasındaki tutarsızlığı gösterir Kuralların uygulanmasında tutarsız davranan bir öğretmenin öğrencilerinden kurallara uyulmasını istemesi ve öğrencilerin de bu kurallara uyması beklenemez
Sınıfta Disiplin
Öğretmenin Sınıf Önündeki Duruşu:
Genel kural öğretmenin sınıf önünde ayakta durmasıdır Oysa bu kuralın değişmesi gerekmektedir Grubuyla bütünleşmeli, fakat kontrolü elinde tutacak bir pozisyonda da olmalıdır Grubun tüm üyelerini, öğrencilerini görebilmeli aynı zamanda tüm öğrencilerin de kendisini görmesini sağlamalıdır Eğer bu pozisyonu sağlayamazsa hem gerçek yöneticilik yapamaz, hem de konuşurken öğrencilerin dikkatlerini konuşması üzerinde toplamada güçlük çeker Konuşurken oldukça sakin durmak ve dikkati çekmek için el ve kolları kullanmak genel olarak daha iyi bir yoldur Öğrencilerin sıralarından birine oturmak, hatta (eğer sıralar sabit değilse) öğrencilerle birlikte yarım daire şeklinde oturmak en iyi yoldur
Öğrencilerin Konuşmasının Etkinliği:
Hiçbir şey dersi, monoton bir sesten daha çabuk mahvedemez İyi konuşmacılar söylenecek bazı değerli şeylere sahiptirler ve onları nasıl sunacaklarını bilirler Oradaki her birey tarafından rahatça işitilebilirler Seslerini önemli yerleri vurgulamak için yükseltirler
Öğrenci Çalışmalarının Kontrolü:
Öğrencinin hazırladığı her ödevin öğretmeni tarafından kontrol edileceğini bilmesi disiplinli çalışmasına neden olacaktır Öğrencileri ders dışında, boş zamanlarında gönüllü çalışmalarda bulunmalarına isteklendirmek disiplin sağlamanın diğer bir yoludur
Yazı Tahtasının Kullanımı:
Yazı tahtasına ne yazılacağı kesinlikle bilinmeli ve çabucak yazılmalıdır Yazı tahtasını kullanmanın ilk kuralı (eğer kullanılacaksa) ona yakın durulmasıdır Yazı tahtasını kullanan bir öğretmenin yüzü kesinlikle yazı tahtasına dönük olmamalıdır Zamanın büyük çoğunluğunu tahtaya yazı yazarak harcayan öğretmen öğrencisine de zamanını boşa harcama ve yaramazlık etme fırsatı vermiş olur
Sınıf İçi Disiplin Kuralları ve Değiştirilmesi
Öğrencilerle tanışma, beklentilerin iletişimi, arkadaşça ama işe yönelik ortam, öğrencileri boş bırakmamak sınıftaki ilk günlerin önemli eylemleri olarak görülür beklentilerin iletişimi ile arkadaşça, ama işe yönelik ortam, sınıftaki davranış kurallarının belirlenmesi ve uygulanması süreçleriyle gerçekleşebilir Öğrencileri boş bırakmama, boş kalırlarsa zaman yitirecekleri ve istenmeyen davranışlara yönelecekleri düşüncesiyle, iyi bir zaman planlamasına ve boş zaman etkinliklerine gerek gösterir Kurallar, önceden verilmiş hazır kararlardır Deneyimlere dayanarak, gelecekteki belirli durumlarda nelerin nasıl yapılmasının iyi olacağını, nelerin beklendiğini, nelere uyulmadığını, nelerin olacağını açıklayarak, yöneticinin işini kolaylaştırır Kendisinden nelerin beklendiğini, neleri yapmasının istenmediğini, bunların sonuçlarını önceden bilen öğrenci, davranışlarını düzenlemeye yönelecektir Sınıftaki ilişkilerin karmaşıklığı, onları, kural koyarak düzene sokmayı gerekli kılar
Oluşturulan kurallarda aşırıya kaçmamak gerekir Kurallar uygulanabilir nitelikte olmalıdır Gereksiz kurallar çıkarılmalıdır Çünkü gereksiz kurallar çıkarılmazsa diğer kurallarında öğrencilerin kafasında gereksiz olduğu kanısı doğabilir Önemli kuralların da uygulanmamasına sebep olur Sınıf içi disiplinin sağlanmasında önemli olan kuralların çok olması değil, öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılar nitelikte olmasıdır Öğrenci ihtiyaçlarıyla kurallar bağdaşırsa sınıf içi disiplinin sağlanmasında sorun yaşanmaz
Disiplini Sağlamada Dikkat Edilecek Hususlar
• Sınıfta göz iletişimini etkili bir biçimde sağlayabilme,
• Dikkati dağınık öğrencileri canlı tutmayı bilme,
• Sınıfın oturuş düzeninin iyi ayarlanması,
• Öğrencileri ismen tanıyabilme,
• Sınıf karşısında tenkitten kaçınma ve kendine hakimiyet,
• Sınıfın normlarını bilme ve bunlardan yararlanabilme,
• Öğrencilerle yakından ilgilenme, bunu onlara hissettirebilme,
• Nadir olarak tekrar eden bazı davranışları hoş karşılayabilme,
• Olayları daha başlangıcında büyümeden çözebilme,
• Tarafsızlık ve objektiflik,
• Mizahi ve güler yüzlü bir kişilik,
• Kendini beğenmişlikten ve sık sık kendini anlatmaktan uzak olmak,
• Öğrenmeyi güç bir duruma getirmeme,
• Öğrencilerin düzeylerini uygun olarak hitap edebilme,
• Olayları değişmez gerçeklere göre değil, olumlu taraflarını da göz önüne alarak çözümleyebilme vb hususlar
Sınıfta sağlıklı sınıf ortamını oluşturabilmek için belirli kuralların önceden öğrenci işbirliğinde konulması faydalıdır Fakat bu kurallar kesin kurallar hükmünü taşımamalıdır Zira “Her şey katı ve kesin kurallar getirilerek çözülebilmiş olsaydı, dünyada en başarılı yöneticilerin hiç şüphesiz diktatörler olması gerekirdi”
Ailelerin Sınıf Disiplinine Katkısı
Yapılması gereken velilerle iyi ilişkiler kurarak fikirlerin benimsetilmesidir Ailelere öğretmenlerin üstlendiği rolü anlatmak ve iş birliği içinde bulunmak gerekir Öğretmen-öğrenci ilişkisinin bozuk olması anne-baba ve anne-baba-çocuk arasındaki ilişkileri de etkiler Veliler öğretmenlerle iyi bir arkadaş ve çocuklarının eğitimi için birer ortak olmayı başarabilirlerse her iki tarafın disiplin çabaları daha yüksek düzeye gelecektir Şu unutulmamalıdır ki veliler bazen çocuklarının sorunları ile yeterince eğitimli olmayabilirler Böyle durumlarda öğretmen duruma profesyonelce yaklaşıp öneriler üretmeli, olası çözümleri aileleri sunmalıdır Disiplin amacına ulaşmak için veli-öğretmen işbirliği kurulmalıdır Okulun ilk günü velilerle bağlantı kurup evde çocuklarına nasıl davranmaları gerektiğini ilişkin beklentiler söylenmelidir Sınıf kurallarının yazıya dökülerek ailelere imzalatılması ve yaptırımlarının belirlenmesi veli katılımını sağlayan diğer bir yoldur Velileri sorun çözmede işbirliği içine katmanın bir yolu da gereken kaynaklarda desteklerinin istenmesidir
Bazı kuralların uygulanmasında ailenin desteğinin de sağlanması gerekmektedir Bu yüzden aile-öğretmen sürekli iletişim halinde olmalıdır
Örneğin; öğretmenin sürekli uyarmasına rağmen derse sürekli geç kalan bir öğrencinin ailesiyle iletişime geçilir Aile de öğrenciyle daha fazla ilgilenerek bu olumsuzluğu ortadan kaldırmaya çalışır

10-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Pedagoji Ders Notları-Sınıfta Disiplinin Sağlanması Öğretmen, öğrencisinde görmek istediği davranışı, önce kendisi göstererek onlar için iyi bir rol modeli oluşturmalıdır Disiplin kavramı çoğu kez ceza kavramı ile eş tutulmaktadır Oysa disiplin ceza ile karıştırılmamalıdır Ceza yıkıcı davranışa tepkidir, disiplin ise yıkıcı davranış ve bundan doğan tepkiyi önlemek içindir Başka bir deyişle problemi önlemek için ne yaptığımızın yanında, problem doğduğunda ya da oluştuğunda ne yaptığımızla da ilgidir Disiplinde önlemli ilke, bireyin kendi ihtiyaçlarının karşılanmasından sorumlu olduğu ve başka kişilerin davranışlarının bunu engellememesi gerektiğidir Anlamlı etkinlikler, uygun çevre grupla çalışma, kendi kendini kontrol gibi kavramlar da disiplin kavramı içinde düşünülmelidir Sınıfta disiplinin bozulması ya da hiç olmamasının nedenlerinden biri, sınıfla ilgili bir takım kuralların, prosedürlerin ve rutinlerin önceden belirlenmemiş olmasıdır Öğretmene düşen görev, daha öğretim yılının başında, okul ve sınıf kurallarını öğrencilerine açıklamaktır Hatta bu kurallar yazılı bir biçimde ilan edilebilir, öğrenci velilerine de gönderilebilir Sınıf içi kuralların bir kısmı, öğrenci katılımı ile belirlenebilir, daha sonra da bu kurallara da tüm sınıf üyelerinin uyması beklenir Sınıfta disiplinin sağlanması için kuşkusuz kuralların olması gerekir Bu kuralların sadece öğretmen, yönetim vb faktörler tarafından değil öğrencilerin katılımıyla belirlenmesi gerekir Çünkü bireyler kendilerinin de katılımıyla oluşturulan kuralarla daha çok uyma eğilimi gösterirler Kurallar, öğrencilerin eğitimine ve öğretimine katkıda bulunacak yapıda olmalıdır Öğrenciler, öğretmenlerinin kendileri için en iyiyi seçtiklerini bilmelidirler Karşılıklı sevgi-saygı ortamı olması gerekmektedir Kurallar, öğrenci katılımıyla oluşturulmalı, kurallar her zaman uygulanmalıdır Örneğin; sınıfa geç gelen bir öğrenciyi derse kabul etmek, diğer geç gelen öğrenciyi derse kabul etmemek kuralların uygulanmasındaki tutarsızlığı gösterir Kuralların uygulanmasında tutarsız davranan bir öğretmenin öğrencilerinden kurallara uyulmasını istemesi ve öğrencilerin de bu kurallara uyması beklenemez Sınıfta Disiplin Öğretmenin Sınıf Önündeki Duruşu: Genel kural öğretmenin sınıf önünde ayakta durmasıdır Oysa bu kuralın değişmesi gerekmektedir Grubuyla bütünleşmeli, fakat kontrolü elinde tutacak bir pozisyonda da olmalıdır Grubun tüm üyelerini, öğrencilerini görebilmeli aynı zamanda tüm öğrencilerin de kendisini görmesini sağlamalıdır Eğer bu pozisyonu sağlayamazsa hem gerçek yöneticilik yapamaz, hem de konuşurken öğrencilerin dikkatlerini konuşması üzerinde toplamada güçlük çeker Konuşurken oldukça sakin durmak ve dikkati çekmek için el ve kolları kullanmak genel olarak daha iyi bir yoldur Öğrencilerin sıralarından birine oturmak, hatta (eğer sıralar sabit değilse) öğrencilerle birlikte yarım daire şeklinde oturmak en iyi yoldur Öğrencilerin Konuşmasının Etkinliği: Hiçbir şey dersi, monoton bir sesten daha çabuk mahvedemez İyi konuşmacılar söylenecek bazı değerli şeylere sahiptirler ve onları nasıl sunacaklarını bilirler Oradaki her birey tarafından rahatça işitilebilirler Seslerini önemli yerleri vurgulamak için yükseltirler Öğrenci Çalışmalarının Kontrolü: Öğrencinin hazırladığı her ödevin öğretmeni tarafından kontrol edileceğini bilmesi disiplinli çalışmasına neden olacaktır Öğrencileri ders dışında, boş zamanlarında gönüllü çalışmalarda bulunmalarına isteklendirmek disiplin sağlamanın diğer bir yoludur Yazı Tahtasının Kullanımı: Yazı tahtasına ne yazılacağı kesinlikle bilinmeli ve çabucak yazılmalıdır Yazı tahtasını kullanmanın ilk kuralı (eğer kullanılacaksa) ona yakın durulmasıdır Yazı tahtasını kullanan bir öğretmenin yüzü kesinlikle yazı tahtasına dönük olmamalıdır Zamanın büyük çoğunluğunu tahtaya yazı yazarak harcayan öğretmen öğrencisine de zamanını boşa harcama ve yaramazlık etme fırsatı vermiş olur Sınıf İçi Disiplin Kuralları ve Değiştirilmesi Öğrencilerle tanışma, beklentilerin iletişimi, arkadaşça ama işe yönelik ortam, öğrencileri boş bırakmamak sınıftaki ilk günlerin önemli eylemleri olarak görülür beklentilerin iletişimi ile arkadaşça, ama işe yönelik ortam, sınıftaki davranış kurallarının belirlenmesi ve uygulanması süreçleriyle gerçekleşebilir Öğrencileri boş bırakmama, boş kalırlarsa zaman yitirecekleri ve istenmeyen davranışlara yönelecekleri düşüncesiyle, iyi bir zaman planlamasına ve boş zaman etkinliklerine gerek gösterir Kurallar, önceden verilmiş hazır kararlardır Deneyimlere dayanarak, gelecekteki belirli durumlarda nelerin nasıl yapılmasının iyi olacağını, nelerin beklendiğini, nelere uyulmadığını, nelerin olacağını açıklayarak, yöneticinin işini kolaylaştırır Kendisinden nelerin beklendiğini, neleri yapmasının istenmediğini, bunların sonuçlarını önceden bilen öğrenci, davranışlarını düzenlemeye yönelecektir Sınıftaki ilişkilerin karmaşıklığı, onları, kural koyarak düzene sokmayı gerekli kılar Oluşturulan kurallarda aşırıya kaçmamak gerekir Kurallar uygulanabilir nitelikte olmalıdır Gereksiz kurallar çıkarılmalıdır Çünkü gereksiz kurallar çıkarılmazsa diğer kurallarında öğrencilerin kafasında gereksiz olduğu kanısı doğabilir Önemli kuralların da uygulanmamasına sebep olur Sınıf içi disiplinin sağlanmasında önemli olan kuralların çok olması değil, öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılar nitelikte olmasıdır Öğrenci ihtiyaçlarıyla kurallar bağdaşırsa sınıf içi disiplinin sağlanmasında sorun yaşanmaz Disiplini Sağlamada Dikkat Edilecek Hususlar • Sınıfta göz iletişimini etkili bir biçimde sağlayabilme, • Dikkati dağınık öğrencileri canlı tutmayı bilme, • Sınıfın oturuş düzeninin iyi ayarlanması, • Öğrencileri ismen tanıyabilme, • Sınıf karşısında tenkitten kaçınma ve kendine hakimiyet, • Sınıfın normlarını bilme ve bunlardan yararlanabilme, • Öğrencilerle yakından ilgilenme, bunu onlara hissettirebilme, • Nadir olarak tekrar eden bazı davranışları hoş karşılayabilme, • Olayları daha başlangıcında büyümeden çözebilme, • Tarafsızlık ve objektiflik, • Mizahi ve güler yüzlü bir kişilik, • Kendini beğenmişlikten ve sık sık kendini anlatmaktan uzak olmak, • Öğrenmeyi güç bir duruma getirmeme, • Öğrencilerin düzeylerini uygun olarak hitap edebilme, • Olayları değişmez gerçeklere göre değil, olumlu taraflarını da göz önüne alarak çözümleyebilme vb hususlar Sınıfta sağlıklı sınıf ortamını oluşturabilmek için belirli kuralların önceden öğrenci işbirliğinde konulması faydalıdır Fakat bu kurallar kesin kurallar hükmünü taşımamalıdır Zira “Her şey katı ve kesin kurallar getirilerek çözülebilmiş olsaydı, dünyada en başarılı yöneticilerin hiç şüphesiz diktatörler olması gerekirdi” Ailelerin Sınıf Disiplinine Katkısı Yapılması gereken velilerle iyi ilişkiler kurarak fikirlerin benimsetilmesidir Ailelere öğretmenlerin üstlendiği rolü anlatmak ve iş birliği içinde bulunmak gerekir Öğretmen-öğrenci ilişkisinin bozuk olması anne-baba ve anne-baba-çocuk arasındaki ilişkileri de etkiler Veliler öğretmenlerle iyi bir arkadaş ve çocuklarının eğitimi için birer ortak olmayı başarabilirlerse her iki tarafın disiplin çabaları daha yüksek düzeye gelecektir Şu unutulmamalıdır ki veliler bazen çocuklarının sorunları ile yeterince eğitimli olmayabilirler Böyle durumlarda öğretmen duruma profesyonelce yaklaşıp öneriler üretmeli, olası çözümleri aileleri sunmalıdır Disiplin amacına ulaşmak için veli-öğretmen işbirliği kurulmalıdır Okulun ilk günü velilerle bağlantı kurup evde çocuklarına nasıl davranmaları gerektiğini ilişkin beklentiler söylenmelidir Sınıf kurallarının yazıya dökülerek ailelere imzalatılması ve yaptırımlarının belirlenmesi veli katılımını sağlayan diğer bir yoldur Velileri sorun çözmede işbirliği içine katmanın bir yolu da gereken kaynaklarda desteklerinin istenmesidir Bazı kuralların uygulanmasında ailenin desteğinin de sağlanması gerekmektedir Bu yüzden aile-öğretmen sürekli iletişim halinde olmalıdır Örneğin; öğretmenin sürekli uyarmasına rağmen derse sürekli geç kalan bir öğrencinin ailesiyle iletişime geçilir Aile de öğrenciyle daha fazla ilgilenerek bu olumsuzluğu ortadan kaldırmaya çalışır