|
Prof. Dr. Sinsi
|
Rasyonalizmin Temsilcileri Hakkında Bilgi
İkincisi , özgür ve sorumlu bir vatandaş olarak var olunan bir hayattır  Üçüncü tür mutluluk ise araştırmacı ve filozof olunan hayattır Aristoteles , insanın mutluluğu için bu üç koşulun da bir arada var olması gerektiğini ısrarla belirtir ve tek yönlülüğü reddeder İnsanlarla ilişkilerimizde de "altın orta"yı tutmaktan söz eder Aristoteles: Ne korkak ne çılgınca atılgan , sadece cesur olacağız Ne cimri ne savurgan , sadece bonkör olacağız der
Aristoteles"e göre insan bir "politik varlık"tır ve insanı çevreleyen toplum olmadan gerçek anlamda insan olunmaz Aristoteles"e göre devlet , ahlaki ve manevi gayelerle bir araya gelmiş olan insan toplulukları demektir insanlar ne hayvanlar gibi yalnızdır , ne de Tanrı gibi tek başınadır İnsanların birbirlerine ihtiyacı vardır "İnsan toplumsal bir canlı"dır ve toplum , ailelerden oluşur Devletin şeklini devletin kanunu belirler Devlet şekilleri kendiliklerinden ne iyidirler ne kötüdürler Ancak iyi ya da kötü yönetimler vardır
Aristoteles üç iyi devlet türünden söz eder Bunların ilki , devletin başında tek bir kişinin bulunduğu monarşidir Bu devlet biçiminin iyi olabilmesi için baştaki kişinin kendi çıkarları uğruna devleti kötüye kullanmaması gerekir Bir diğer iyi devlet biçimi aristokrasidir Aristokraside devleti yöneten bir gurup lider vardır Üçüncü iyi devlet biçimi de Aristoteles"in politeia demekle kastettiği demokrasidir Ancak bu yönetim biçiminde de var olan tehlike , bir demokrasinin kolayca bir ayaktakımı egemenliğine dönüşebilmesidir
Aristoteles"e göre kadında bir şey eksiktir Hatta kadın "eksik bir erkek"tir Üreme olayında erkek etkin ve verici iken , kadın edilgen ve alıcıdır Çünkü çocuk erkeğin özelliklerini alır , diyordu Aristoteles Aristoteles"in Avrupa uygarlığına bir başka katkısıda pek çok bilimin bugün dahi kullandığı bilimsel dilin kurucusu , bir çok bilimi kurup düzenleyen bir filozof oluşudur Çağının aşağı yukarı bütün bilim dallarında yapıtlar vermiş olan Aristoteles"in ortaya koyduğu kesin gözlem ve sınıflama kuralları , İbni Sina ve İbni Rüşd"ün yapıtlarının çevirileri aracılığıyla Ortaçağda bütün Batı kültürüne damgasını vurmuş , Aquinolu Tommaso"nun Hıristiyanlık ile Aristoteles mantığını bağdaştırmak çabalarıysa , dogmacı özelliklerinden ötürü , gelişmeyi kösteklemiştir
BAŞKA BİR KAYNAKTAN ALINMA BİLGİLER
Rasyonalizm
--------------------------------------------------------------------------------
"Doğru ve genel geçer bilgi elde edilebilir Böyle bir bilginin kaynağı akıldır , düşünmedir " tezini savunun görüşe , akılcılık ( rasyonalizm ) adı verilir Bu görüşe göre , akıl yoluyla belirlenmiş zorunlu , kesin , genel geçer bilgi örneği matematik ve mantıktır
SOKRATES ( M Ö 469-399 )
İlk rasyonalist düşünürdür Sahip olduğu görüşlere ilişkin hiçbir yazılı eser bırakmamıştır Onun görüşleri öğrencisi olan Platon"un kitaplarından öğrenilmiştir Sokrates"e göre bilgilerimiz doğuştandır Bunu kanıtlamak için hiç matematik bilgisi olmayan bir köleye , yönelttiği sorularla bir geometri öğretemez , ancak onda doğuştan bulunan bilgi ve düşüncelerini uyandırabilir Onun bu yöntemine diyalektik ( soru-cevap ) sanatı denir Bu yöntem üç aşamadan oluşur: Soru sorma , ironi ( alay etme ) , mayotik ( doğurtma )
Sokrates bu yöntemle kavrama ulaşmayı amaçlar Kavram ile yargılara sağlam bir temel bulacağına inanmıştır Sokrates"in üzerinde durduğu başlıca konu ahlâk olmuştur Erdemli olmanın ( ahlâklılık ) mutlu olmaya vardıracağını , bu nedenle erdemin bilgi olduğunu dile getirmiştir
PLATON ( Eflatun M Ö 427-347 )
Sokrates"in öğrencisidir Rasyonalist anlayışı daha sistematik bir yapıya dönüştürmüştür Platon"a göre iki evren vardır: Biri duyumlanabilen varlık evreni , diğeri akıl ve düşünme yoluyla kavranabilen idealar evrenidir Asıl gerçeklik idealar evrenidir
Duyular yoluyla kavranabilen evren , idealar evreninin bir görüntüsü , kopyasıdır İnsan , gerçek bilgiye , idealar evrenini kavrayarak , yani düşünerek varabilir Duyumlanan evrenin bilgisi yanıltıcıdır ve görelidir Bu düşünceleriyle Platon , rasyonalizmi idealizmle özdeşleştirmiştir
ARİSTOTELES ( M Ö 384-322 )
Platon"un idealizmini eleştirerek rasyonalizmi realist bir anlayışa dönüştürmüştür Aristoteles , aynı zamanda mantığın kurucusudur Ona göre mantık , doğruya vardıran bir araçtır O , mantıklı düşünmeyi tümdengelim olarak değerlendirir Gerçek bilgi , tümel gerçekliklerden tümdengelim yoluyla elde edilebilirler Aklın genel gerçekliklerden yola çıkarak buradan tikel ve özel bilgiler elde etmesi , aklın temel fonksiyonudur ve türevidir
Aristotelese göre iki tür bilgi vardır: Biri deneye , yani yaşarken duyum ve algılarla kazanılan bilgiler , diğeri ise bilimsel bilgidir Bilimsel bilgi; kavram , yargı ve akıl yürütmeye bağlıdır Bilimsel bilgi , tek tek var olanlardan kalan bilgi olmayıp , genel ve tümel olanı kavramaya yönelik rasyonel bilgidir
Aristoteles için akıl da etkin ve edilgen akıl olarak iki yönlü özellik gösterir Etkin akıl , ideaları kavrar , bilir ve bütün insanlar da ortaktır Edilgen akıl ise duyu verilerini işler , tümel kavramları oluşturur Bu akıl bulunduğu bireyin özelliğini taşır
|