Antik Çağ Felsefesi Hakkında Bilgi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Antik Çağ Felsefesi denildiğinde yaklaşık M

Ö

VUI’den M

S

V

yüzyıla kadar geçen 13 asırlık bir dönemde ortaya çıkıp gelişen felsefi düşünce ve akımlar söz konusu edilir

Bu 13 asırlık zaman dilimi fclsci’i düşüncenin ortaya çıkışı, oluşumu ve gelişimi bakımından yakın*lıklar, benzerlikler, etkiler taşıdığı gibi, çatış*maları, aynı konu ve sorunların farklı, hatta karşıt açıklama ve yorumlarını da içerir

Ayrı*ca felsefi konu ve sorunların tek tek filozofla*ra göre açıklanıp yorumlandığı, birer felsefi ekol ve felsefi akımlar boyutu kazandığı da bir gerçektir

Felsefe tarihinin bu başlangıç dönemi “antik felsefe” şeklinde tanımlanmasına karşılık, bu felsefe içinde eski Yunan felsefesi ve aynı za*manda bilimi ve Roma felsefesi ele alınır

Fa*kat Roma felsefesi, Yunan felsefesinin ele alıp tartıştığı konu ve sorunlara temelde bağlı kalmış, hatta ondan biraz daha sönük kalmış, dolayısıyla bu konu ve sorunlara köklü yakla*şımlar getirememiştir

Bu bakımdan on üç asırlık zaman diliminin kendi içinde, felsefi konu ve sorunların ortaya konulup tartışılmasına göre, tasnif edilmesi mümkündür

Kuşkusuz Antik Çağ Felsefesi, değişik açılardan tasnif edilebilir

Sözgelimi genel olarak tarihi akışa göre şöyle bir tasnif yapılabilir:

1- Sokrates öncesi filozoflar döne*mi

Sokrates’e kadar uzanan dönemde yaşa*yan bütün filozoflar buraya dahil edilir

2- Kla*sik felsefe dönemi: Bu dönemde Sokrates, Pla*ton ve Aristoteles gibi sistem kurmuş büyük fi*lozoflar yer almakladır;

3- Hellcnistik dönem: Aristoteles’in ölümünden (M

Ö

322) Hz

İ-sa’nın doğuşuna kadar geçen dönem;

4- Ro*ma dönemi: Hz

İsa’nın doğumundan V

yüzyı*la kadarki dönem

Bu tarihi bakımdan yapılan ayrım için felse*fenin ele aldığı konulan şu şekilde belirlemek mümkündür:

Birinci dönem tabiat felsefesi şeklinde nitelendirilmiş olup bu dönemde ele alınan temel sorun, evrenin esasının ve doğanın ne olduğu ve nasıl meydana geldiği, varlıkların nereden ve nasıl meydana çıktıkları sorunudur

İkinci dönemde Sofistler ve özellikle Sokra*tes ile birlikle insan sorununa yöneliş başlar

“İnsan nedir?” sorusu çerçevesinde sorunlar üretilir ve tartışılır

Ayrıca bilgi ve ahlak alan*ları veya sorunları bağımsız konular olarak or*taya çıkarlar

Yani felsefenin inceleme alanı doğadan insana yönelirken, insan, insanın ha*yatı, mutluluğu, ahlak, erdem gibi konular tar*tışılır

Ancak bu dönemde Platon ve Aristote*les, insan sorununun yanında tabiatın incelen*mesine de eğilirler, yani bir sistem oluşturma*ya çalışırlar

Üçüncü dönemde Stoacılık, Epikürcülük ve Şüphecilik (septisizm) akımlarıyla felsefenin “ahlaklı ya da erdemli hayat nedir?”, “İnsan na*sıl mutlu olabilir?”, “İnsanın mutluluğu nere*dedir” soruları ortaya konulur

Dördüncü dönem olan Roma döneminde ise daha önceki dönemde veya dönemlerde İlerİ sürülmüş sorunların anlaşılmaya çalışıl*ması ve bunların tartışılması en önemli felsefi araştırmalar olarak ortaya çıkar

Ayrıca gide*rek daha belirleyici olarak felsefeyle Hıristi*yanlık esaslarının uzlaştırılmaya çalışıldığı gö*rülür

Felsefi düşüncenin gelişimi bakımından bel*li başlı temel ayrımlara bakmak Anıik Çağ fel*sefesinin incelediği konuları, alanları, bunla*rın incelenme yöntemlerinin ortaya çıkartılma*sı içindir

Antik felsefenin başlangıç yeri olan ve bu nedenle İyonya felsefesi olarak da adlan*dırılan evrede, felsefenin incelediği temel alan, “kosmos”, daha dar anlamında doğadır

Fakat bu dönemde kosmos veya doğanın çeşit*li yönlerden araştırılarak bütünlüğe ulaşılma*sından çok, sözkonusu bütünlüğü açıklayacağı sanılan tek bir neden üzerinde durulduğu gö*rülmektedir

Başka söyleyişle, kosmos’un ken*dinde var olduğu kabul edilen düzen, uyum ve güzelliğin bütünlüğü meydana getiren asıl maddeyle aynı mahiyette olduğu varsayıldığın-dan bunun ne olduğu araştırıldı

Antik felsefe*nin ilk felsefi okulu olan Milct Okulu’nun üç filozofundan Thales, bu ana maddenin, yani arkhenin su olduğunu ileri sürdü

Thalcs’c gö*re su nasıl varlıkta canlılığa neden oluyorsa, aynı şekilde nitelik değis

imleriyle kosmoslaki varlık türlerinin çoğalmasını da sağlıyor olma*lıydı

Kosmos’un ana maddesi su canlı olduğu*na ve bütün varlıklarda değişik nitelikte su bu*lunduğuna göre her şey canlıdır

Bu bakım*dan Thales’İn felsefesi canlıcılık (Hylesoizm) olarak da adlandırılır

Su aynı zamanda son*suzdur ve yeryüzü bir levha gibi bu sonsuz su*yun, yani “Okyanus”un üzerinde durmaktadır

Depremler suyun dal gala nmasıyla oluşmakta*dır

Öle yandan bir bilim adamı da olan Tha*les matematik, astronomi, coğrafya vb

bilim alanlarında da araştırmalar yapmıştır

Onun, M

Ö

585 yılındaki güneş tutulmasını önceden haber verdiğini Herodol bildirmekledir

Milet Okulu’nun öteki iki filozofundan Anaksimandros’a göre ana madde bilinmeyen ve sınırsız olması gereken şeydir ki, buna “a peiron” denir

Anaksimandros, canlı hayatın evrimini hatırlatır şekilde, hayatın önce deniz*lerde başladığını, daha sonra karaya çıkıldığı*nı ve denizde yaşarken sahip olunan yapının karada dönüşüme uğradığını belirtir

“Apei-ron”dakizıt nitelikler varlığın oluş ve yok olu*şunu hazırlar

Ayrıca Anaksimandros’un ilk kez yeryüzündeki kara parçalarının haritasını yaptığı bilinmekledir

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Antik Çağ Felsefesi Hakkında Bilgi Antik Çağ Felsefesi Hakkında Bilgi Antik Çağ Felsefesi denildiğinde yaklaşık MÖ VUI’den MSV yüzyıla kadar geçen 13 asırlık bir dönemde ortaya çıkıp gelişen felsefi düşünce ve akımlar söz konusu edilir Bu 13 asırlık zaman dilimi fclsci’i düşüncenin ortaya çıkışı, oluşumu ve gelişimi bakımından yakınlıklar, benzerlikler, etkiler taşıdığı gibi, çatışmaları, aynı konu ve sorunların farklı, hatta karşıt açıklama ve yorumlarını da içerir Ayrıca felsefi konu ve sorunların tek tek filozoflara göre açıklanıp yorumlandığı, birer felsefi ekol ve felsefi akımlar boyutu kazandığı da bir gerçektir Felsefe tarihinin bu başlangıç dönemi “antik felsefe” şeklinde tanımlanmasına karşılık, bu felsefe içinde eski Yunan felsefesi ve aynı zamanda bilimi ve Roma felsefesi ele alınır Fakat Roma felsefesi, Yunan felsefesinin ele alıp tartıştığı konu ve sorunlara temelde bağlı kalmış, hatta ondan biraz daha sönük kalmış, dolayısıyla bu konu ve sorunlara köklü yaklaşımlar getirememiştir Bu bakımdan on üç asırlık zaman diliminin kendi içinde, felsefi konu ve sorunların ortaya konulup tartışılmasına göre, tasnif edilmesi mümkündür Kuşkusuz Antik Çağ Felsefesi, değişik açılardan tasnif edilebilir Sözgelimi genel olarak tarihi akışa göre şöyle bir tasnif yapılabilir: 1- Sokrates öncesi filozoflar dönemi Sokrates’e kadar uzanan dönemde yaşayan bütün filozoflar buraya dahil edilir 2- Klasik felsefe dönemi: Bu dönemde Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi sistem kurmuş büyük filozoflar yer almakladır; 3- Hellcnistik dönem: Aristoteles’in ölümünden (MÖ 322) Hzİ-sa’nın doğuşuna kadar geçen dönem; 4- Roma dönemi: Hz İsa’nın doğumundan V yüzyıla kadarki dönem Bu tarihi bakımdan yapılan ayrım için felsefenin ele aldığı konulan şu şekilde belirlemek mümkündür: Birinci dönem tabiat felsefesi şeklinde nitelendirilmiş olup bu dönemde ele alınan temel sorun, evrenin esasının ve doğanın ne olduğu ve nasıl meydana geldiği, varlıkların nereden ve nasıl meydana çıktıkları sorunudur İkinci dönemde Sofistler ve özellikle Sokrates ile birlikle insan sorununa yöneliş başlar “İnsan nedir?” sorusu çerçevesinde sorunlar üretilir ve tartışılır Ayrıca bilgi ve ahlak alanları veya sorunları bağımsız konular olarak ortaya çıkarlar Yani felsefenin inceleme alanı doğadan insana yönelirken, insan, insanın hayatı, mutluluğu, ahlak, erdem gibi konular tartışılır Ancak bu dönemde Platon ve Aristoteles, insan sorununun yanında tabiatın incelenmesine de eğilirler, yani bir sistem oluşturmaya çalışırlar Üçüncü dönemde Stoacılık, Epikürcülük ve Şüphecilik (septisizm) akımlarıyla felsefenin “ahlaklı ya da erdemli hayat nedir?”, “İnsan nasıl mutlu olabilir?”, “İnsanın mutluluğu nerededir” soruları ortaya konulur Dördüncü dönem olan Roma döneminde ise daha önceki dönemde veya dönemlerde İlerİ sürülmüş sorunların anlaşılmaya çalışılması ve bunların tartışılması en önemli felsefi araştırmalar olarak ortaya çıkar Ayrıca giderek daha belirleyici olarak felsefeyle Hıristiyanlık esaslarının uzlaştırılmaya çalışıldığı görülür Felsefi düşüncenin gelişimi bakımından belli başlı temel ayrımlara bakmak Anıik Çağ felsefesinin incelediği konuları, alanları, bunların incelenme yöntemlerinin ortaya çıkartılması içindir Antik felsefenin başlangıç yeri olan ve bu nedenle İyonya felsefesi olarak da adlandırılan evrede, felsefenin incelediği temel alan, “kosmos”, daha dar anlamında doğadır Fakat bu dönemde kosmos veya doğanın çeşitli yönlerden araştırılarak bütünlüğe ulaşılmasından çok, sözkonusu bütünlüğü açıklayacağı sanılan tek bir neden üzerinde durulduğu görülmektedir Başka söyleyişle, kosmos’un kendinde var olduğu kabul edilen düzen, uyum ve güzelliğin bütünlüğü meydana getiren asıl maddeyle aynı mahiyette olduğu varsayıldığın-dan bunun ne olduğu araştırıldı Antik felsefenin ilk felsefi okulu olan Milct Okulu’nun üç filozofundan Thales, bu ana maddenin, yani arkhenin su olduğunu ileri sürdü Thalcs’c göre su nasıl varlıkta canlılığa neden oluyorsa, aynı şekilde nitelik değisimleriyle kosmoslaki varlık türlerinin çoğalmasını da sağlıyor olmalıydı Kosmos’un ana maddesi su canlı olduğuna ve bütün varlıklarda değişik nitelikte su bulunduğuna göre her şey canlıdır Bu bakımdan Thales’İn felsefesi canlıcılık (Hylesoizm) olarak da adlandırılır Su aynı zamanda sonsuzdur ve yeryüzü bir levha gibi bu sonsuz suyun, yani “Okyanus”un üzerinde durmaktadır Depremler suyun dal gala nmasıyla oluşmaktadır Öle yandan bir bilim adamı da olan Thales matematik, astronomi, coğrafya vb bilim alanlarında da araştırmalar yapmıştır Onun, MÖ 585 yılındaki güneş tutulmasını önceden haber verdiğini Herodol bildirmekledir Milet Okulu’nun öteki iki filozofundan Anaksimandros’a göre ana madde bilinmeyen ve sınırsız olması gereken şeydir ki, buna “a peiron” denir Anaksimandros, canlı hayatın evrimini hatırlatır şekilde, hayatın önce denizlerde başladığını, daha sonra karaya çıkıldığını ve denizde yaşarken sahip olunan yapının karada dönüşüme uğradığını belirtir “Apei-ron”dakizıt nitelikler varlığın oluş ve yok olu*şunu hazırlar Ayrıca Anaksimandros’un ilk kez yeryüzündeki kara parçalarının haritasını yaptığı bilinmekledir