|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ünlü Matematikçiler Bernoilli'ler
Aslında, değişim probleminin doğuşu çok eskidir Söylentiye göre, Kartaca şehri kurulduğu zaman adam başına bir sabanın bir günde sürebileceği kadar alanda toprak verilmişti Adamın bir günde sürebileceği çizginin uzunluğu bilindiğine göre en büyük alanı elde etmek için sabanın izinin şekli ne olmalıdır? Ya da, matematik bir dille söylersek, çevre uzunlukları aynı olan şekillerden maksimum alanlısı hangisidir? Yanıtı hemen çemberle çevrili bir dairedir Bu da, Analizde ünlü maksimum ve minimum problemidirİşte, 1 Jacques, bu problemi çözdü ve genelleştirdi Sikloidin en çabuk iniş eğrisi olduğu, 1 Jacques ve 1 Jean kardeşler tarafından 1697 yılında, başka bilginlerle hemen hemen aynı zamanda bulundu Birçok problem, bu maksimum ve minimum yöntemi ile kolayca çözülebilir 1 Jacques'in ölümünden sonra 1713 yılında olasılıklar kuramında "Ars Conjectandi" adlı büyük eseri yayınlandı
1 Jacques Bernoulli, diferansiyel ve integeral hesaba ait birçok çalışmasında çok ileri sonuçlar bulmuştur Libniz'in yaptığı çalışmalar üzerinde devam ederek, zincir eğrisi problemi ile uğraşmıştır Bu problem, bugün için geçerli olan asma köprüler, telefon telleri ve yüksek gerilim telleri problemidir O devirde yeni ve zor olan bu problem, şimdi oldukça kolay ve çok uygulaması olan bir mekanik problemidir
1 Jacques ile 1 Jean kardeşler beraber çalışsalar da, bu kardeşlerin arası her zaman da iyi olmamıştır Özellikle 1 Jean çok kavgacıydı Bernoulli'ler matematiği çok ciddiye alıyor ve bu yüzden aralarında sürekli tartışmalar oluyordu Bu konuda yazılan mektupları, kaba küfürlerle doludur Ôzellikle 1 Jean, kardeşinin fikirlerini ve düşüncelerini çalmakla kalmadı, oğlu ile beraber Fransız ilimler Akademisinin düzenlediği yarışma sınavına katıldı Birinci gelen ve yarışmadaki ödülü alan kendi oğlunu bile evinden kovdu Ayrıca, 1 Jacques'in mistik yönüyle biraz da davranış bozuklukları vardı Bu ailede bu mistik davranış bozukluğu daha sonraki Bernoulli'lerde de biraz görülür 1 Jacques'in bir saplantısı da, üzerinde çok çalıştığı ve birçok yönlerini keşfettiği, geometrik dönüşümlerin çoğu ile yine kendine benzer şekle giren logaritmik ya da eşit açılı bir yaya hayran kalmıştı Mezarına bile bu yayın resminin çizilmesini ve "Aynı kalarak değişirim" yazısının yazılmasını vasiyet etti 1705 yılında öldü
1 Jacques'in kardeşi olan 1 Jean'ın ilk mesleği doktorluktu Kendisine matematik öğreten kardeşi 1 Jacques'le sürekli tartışır ve kavga ederdi Leibniz ve Euler'e tapar fakat rakibi olduğundan Newton'dan nefret ederdi Eski Nicolas, 1 Jacques'in ilahiyatçı olmasını istiyordu Fakat o bu mesleği istemedi Babası, 1 Jean'ı da aile mesleğine sokmak için çok uğraştı O da ağabeyine uyarak isyan etti Soydan gelen matematik yeteneğini farketmeden tıbba çalıştı On sekiz yaşında doktor oldu Fakat, kısa zamanda hatasını anlayıp kendisini matematik çalışmalarına verdi İlk kez, 1695 yılında Groningen'e matematik profesörü oldu 1705 yılında kardeşi 1 Jacques ölünce onun yerine geçti
l Jean, matematikte kardeşinden daha çok eser verdi Özellikle, diferansiyel ve integral hesabın Avrupa'ya yayılmasında çok hizmet etti Matematikten başka, fizik, kimya ve astronomi üzerine çalışmaları da vardır Uygulamalı ilimlerde optiğe çok çalıştı Gelgit olayları kuramı ve gemilerin yelkenlerinin matematik incelemesi ile uğraştı Mekanikte sonsuz küçük yer değiştirmeler kuralını ifade etti Matematik tarihinde çok az görülen bir fizik ve zihni, güce sahip bir adamdı Ölümünden birkaç gün öncesine kadar matematik çalışmaları gösterdi 1748 yılında seksen yaşında öldü
1 Nicolas'ta, kardeşleri gibi matematikçi yaratılmıştı O da, diğer Bernoulli'ler gibi hayata yanlış yoldan başladı On altı yaşında Bale Üniversitesinden felsefe doktoru ünvanını ve yirmi yaşında hukuktan en yüksek rütbeyi aldı Saint Petersburg Akademisine matematik okutmadan önce, Berne'de hukuk profesörü oldu 1716 yılında öldüğünde, ünü çok büyüktü Bu nedenle, imparatoriçe Katerina devlet hesabına bir cenaze töreni yaptırdı
Bernoulli'lerin bu kalıtsal özelliği, ikinci kuşaklarda da garip bir biçimde görülür 1 Jean'ın ikinci oğlu Daniel (1700- 1782), iş alemine sokulmak, istendi Fakat O, kendisinin doktorluğa daha yatkın olduğunu düşündü Matematikçi oluncaya kadar da doktorluk yaptı On altı yaşından itibaren, kendisinden beş yaş büyük olan kardeşi III Nicolas'tan (1695 - 1726) matematik dersleri almaya başladı Daniel ve büyük Euler çok içten dosttular Bazen de aralarında arkadaşça yarışıyorlardı Euler gibi Daniel Bernoulli de Paris İlimler Akademisi ödülünü tam on kez kazandı Bazen de ödül birkaç kişi arasında bölünüyordu Daniel'in çok sayıda eseri vardır Bu eserlerinden en ünlüsü, sıvılar dinamiğine aittir O, bunları yalnız enerjinin korunması ilkesinden hareket ederek bulmuştur Bugün, sıvıların hareketleriyle doğrudan doğruya veya uygulamalı alanda uğraşan herkes, Daniel'in adını bilir
Daniel, yirmi beş yaşındayken Saint Petersburg'a 1725 yılında matematik profesörü olarak atandı Fakat, oradaki barbar yaşantıdan o kadar iğrendi ki, sekiz yıl sonra ilk fırsatta Bale'ye döndü Anatomi, botanik ve fizik dersleri okuttu Matematikte çok eser verdi Diferansiyel ve integral hesap, olasılıklar kuramı, titreşen teller kuramı, gazların kinetiği kuramı ve uygulamalı matematiğin birçok problemi üzerinde çalıştı Daha ileri, Daniel Bernoulli'ye, fiziğin kurucusu denilmiştir Bazı Bernoulli'ler gibi Daniel de dini konular ve felsefeye eğilmiştir
Bernoulli'lerin ikinci kuşaktan olan üçüncü matematikçi III Nicolas ile, Daniel'in kardeşi II Jean da hayata yine yanlış yoldan başladı Asıl mesleğine kalıtsal özellikten veya kardeşinin etkisi ile girdi Önce hukuk öğrenimi gören III Nicolas, matematik kürsüsünde babasının yerine geçinceye kadar Bale' de hukuk dersleri verdi Fiziğe çok çalıştı Elde ettiği sonuçlar, Paris İlimler Akademisi ödülünü üç kez kazandıracak kadar parlaktı
II Jean'ın oğlu III Jean da, ailesinin geleneğine uyarak başlangıçta o da yanlış yola saptı O da babası gibi işe hukukla başladı On dokuz yaşında asıl işini buldu Berlin'de, Prusya Kralının astronomu olarak atandı Astronomi, coğrafya ve matematikle uğraştı
II Jean'ın diğer oğlu II Jacques'te (1759 -1789), atalarının hatasını işledi İlk olarak hukuk öğrenimi gördü Yirmi bir yaşında deneysel fizik öğrenmeye başladı Bu sıralarda matematikle de uğraştı Saint Petersburg Akademisi matematik ve fizik kısmına yarım gün üyesi oldu Bir kaza sonucu boğuldu Ümitle dolu hayatı otuz yaşında 1789 yılında söndü II Jacques'in matematiğe neler yapabileceği bu nedenle bilinmiyor Aynı zamanda Euler'in torunlarından biri ile evliydi
Matematikçi Bernouli'lerin ailesinin bu öz öyküleri II Jacquesle de bitmez Bu soyun yetenekleri, bitmek ve tükenmekten çok uzaktı Bernoulli'ler hakkında birçok öyküler ve söylentiler de vardır Şüphesiz, bu kadar geniş hizmetler veren ailenin bu kadar iz bırakacağı da doğaldır Bugün bile Bernoulli'lerin soy ağacının devamı araştırılırsa, yine birçok matematikçinin bulunabileceği şüphe götürmez
|