Fransız Matematikçisi Galois

Galois, hürriyetini uzun zaman yine koruyamadı Bir ay geçmeden 14 Temmuz 1831 günü bir tedbir olarak tutuklandı Çünkü bu sırada cumhuriyetçiler bir gösteri yapmaya hazırlanıyordu Hükümet bu hareketi büyüterek tebliğ halinde yayınlıyordu Galois'nın ihtilal yapmasına engel olmuşlardı Polisin onu yargılaması için bir gerekçe bulması güçtü Tutuklandığında tepeden tırnağa kadar silahlıydı ama, polise hiç bir direnme göstermemişti İki aylık bir bekleyişten sonra, bir gerekçe bulundu Dağıtılmış topçu kıtasının resmi üniformasını taşıdığı için yargılandı Bir arkadaşı üç ay ve kendisi de altı ay hapis cezası giydi 29 Nisan 1832 gününe kadar hapishanede kaldı Kız kardeşi, ağabeyinin geçirdiği bunca güneşsiz günden sonra sanki elli yıl daha çöktüğünü söylerdi
O zamanlar hapishanelerde hafif bir disiplin vardı Tutuklular ya avluda dolaşırlar ya da kantinde içerlerdi Asık yüzlü ve daima düşünen Galois, içicilerin alayı ile karşı karşıya geldi Bir tahrik sonucu bir şişe rakıyı bir solukta içti İyi bir dostu ona ayılıncaya kadar baktı Ne yaptığının farkına varınca da utandı Galois bu hapishaneden de çıktı
1832 yılında kolera salgını baş gösterdi Galois'yı koleradan korunması gerekçesiyle 16 Mayıs 1832 günü hastaneye kapattılar Sanki, Louis Philippe'in hayatı ile oynamış olan bu önemli siyasi kolera salgınına karşı bırakılmayacak kadar kıymetliydi Hastaneye kapatılmıştı ama, dışarıdan gelenlerle görüşmek olanağı oldukça fazlaydı Böylece, hayatında tek bir aşk olayı da geçirmiş oldu Her şeyde olduğu gibi, bunda da bir felaketle karşılaştı Aşağılık oynak bir kadın aklını çeldi Sonunda Galois, aşktan, kadından ve kendinden iğrendi Ona bağlı dostu Auguste Chevalier'ye şunları yazıyordu "Dokunaklı cümlelerle dolu mektubun bana biraz rahatlık getirdi Fakat geçirdiğim bu kadar şiddetli heyecanların izini nasıl yok etmeli? Her şeyde hayal kırıklığına uğradım Hatta aşkta, şan ve şerefte bile " Mektup 25 Mayıs 1832 tarihliydi Dört gün sonra Galois serbest bırakıldı Dinlenmek ve biraz düşünmek için bir yazlığa gitmeye karar verdi
Galois'nın 29 Mayıs 1832 günü başından geçen bir olay hakkında tam kesin bir bilgi sahibi değiliz Bu olay hakkında iki mektubunda yazılanlar gerçek diye kabul edilen şeyleri akla getirmektedir Galois, serbest bırakıldıktan sonra, siyasi düşmanlarıyla çekişmeye girişti O zaman vatan severler düello (silahlı kavga) etmeye hevesliydiler Zavallı Galois, bir şeref meselesi veya bir aşağılık kadın yüzünden düello etmek zorunda kaldı
30 Mayıs 1832 günü şafak sökerken, Galois hasmıyla şeref meydanında karşılaştı Düello tabancayla yirmi beş adım uzaklıktan yapılacaktı Galois karnından vurularak düştü Kör şans yine burada da onu buldu Yörede doktor yoktu Onu düştüğü yerde bıraktılar Sabah saat dokuz sıralarında oradan geçen bir köylü tarafından Cochin hastanesine götürüldü Galois öleceğini anladı Karnındaki karın zarı iltihaplandı Bu peritonit meydana çıkmazdan önce henüz aklı başındayken papazın son hizmetlerini kabul etmedi Acaba babasının cenaze törenini mi hatırlamıştı? Aileden tek haberdar edilen küçük kız kardeşi göz yaşları içinde koşarak yetişti Galois, tüm kuvvetini toplayarak onu teselli etti
Galois, 31 Mayıs 1832 günü yirmi bir yaşında, sabahın erken saatinde öldü Güneydeki mezarlığın fakirlerin gömüldüğü çukura gömüldü Bugün, Evariste Galois'dan hiç bir işaret ve hiç bir kırık taş bile kalmamıştır Onun kalan ve ölmez tek anıtı, hepsi altmış sayfa tutan kendi el yazması olan Galois kuramıdır
Galois 28 Mayıs 1832 tarihli, "Tüm cumhuriyetçilere" başlıklı mektubunda şunları yazıyor:
"Ülkem uğruna ölmek olanağını bulamadığım için bana gücenmemelerini dostlarımdan rica ediyorum Alçak bir aşiftenin ve bunun aldattığı iki kişinin kurbanı olarak gidiyorum Hayatım sefil bir dedikodu içinde tükenecek Gerçeği soğuk kanlılıkla dinleyecek durumda bulunmayanlara bu uğursuz gerçeği söylediğime pişmanım Fakat, ne de olsa doğruyu söyledim Mezara, yalanlarla lekelenmemiş bir vicdan, vatansever kanın temiz vicdanını götürüyorum Allahaısmarladık! Halkın iyiliği için ne kadar yaşamayı isterdim Beni öldürenleri affediyorum Çünkü, iyi niyetli insanlardı"
Galois, adı belirtilmeyen dostlara yazdığı başka bir mektupta şöyle diyor:
"İki vatansever beni düelloya davet etti Bunu reddetmek benim için olanaksızdı Ne sana, ne ona haber vermediğim için özür dilerim Çünkü, rakiplerim hiç bir vatansevere haber vermemem için benden şerefim üzerine söz istemişlerdi Göreviniz çok basittir İstemeyerek çarpıştığımı, yani her uzlaşma çaresine başvurduktan sonra çarpışmaya zorunlu olduğumu ispat ediniz Yalan söylemek, hatta bu kadar önemsiz bir şey için yalan söylemek hiç elimden gelir mi, söylersiniz Kaderim, vatanın adımı öğrenmesi için bana yaşamayı nasip etmediğinden hatıramı koruyunuz Dostunuz olarak ölüyorum"

E Galois:
Galois'nın yazdığı son sözler işte bunlardır Öleceğini anlayan Galois bu gece son arzularını, vasiyetnamesini, ateşler içinde kağıda yazmakla geçirdi Daha önce kafasında kurduğu büyük konuları aklında kaldığı kadarıyla topluyor ve kağıda döküyordu Arasıra yazıyı kesiyor ve kenara birşeyler karalıyordu "Vakit yok, vakit yok!" Yine çalışmasının devamını kötü bir yazıyla karalamaya koyuluyordu Bu son ümitsizlik saatleri sırasında, gün ağarmadan önce yazdıkları, daha sonra gelecek matematikçileri, yüzlerce yıl heyecan içinde nefes nefese bırakacaktır Matematikçileri uzun yıllar üzmüş olan problemin kesin çözümünü vermişti Bir denklem hangi koşullarda çözülebilir? Sonunda bu da yaptıklarının bir parçasıydı Bu büyük eserde, Galois gruplar kuramını parlak bir başarı ile kullanmıştır Bugün, bu önemli ve oldukça soyut olan kuramın büyük öncüsü ve kurucusu ölmez Galois'dır
Çılgınca yazılmış bir mektuptan başka, Galois, ilmi durumunu yerine getirecek olan şahısa, İlimler Akademisine sunulmak üzere kaleme aldığı bazı yazıları emanet etti On dört yıl sonra, 1846 yılında Joseph Liouville, bu yazılardan bazılarını "Teorik ve Pratik Matematik Dergisi"nde yayınladı Kendisi de orijinal ve seçkin bir matematikçi olan Liouville bu yayının girişinde şunları yazıyor
"Evariste Galois'nın çalışmalarının temel amacı, denklemlerin köklerle çözülebilmesi koşullarıdır Galois burada, dereceleri birer asal sayı olan denklemlere ayrıntılı bir biçimde uyguladığı genel bir kuramın temellerini atıyor Daha on altı yaşından beri ve yeteneklerinin M Richard adında çok iyi bir öğretmen tarafından desteklendiği Louis le Grand lisesinin sıralarında, Galois bu güç problemle uğraşmıştı" Liouville daha sonra bu çalışmanın Akademiye gönderildiğini ve raportörlerin çalışmanın açık olmadığını belirterek kabul etmediklerini anlatır "Aşırı derecede bir kısa yazma hevesi ve oldukça kapalı yazması anlamayı oldukça zorlaştırmaktadır Eseri inceledim ve kullandığı yöntemin tümüyle doğru olduğuna inandım Ufak tefek bazı eksikliklerini tamamladım Çalışmamın sonucunu görünce de büyük bir zevk duydum" diyordu
Galois, son arzularını dostu Auguste Chevalier'e yazdı "Analizde bazı yeni sonuçlar buldum Yaptıklarımın doğruluğundan şüphem yok Jacobi veya Gauss'tan, bu teoremlerin doğruluğu hakkında değil de, bu teoremlerin önemleri üstündeki düşüncelerini söylemelerini açıkça rica edersin Eğer umduğum gibi çıkarsa, bazı kimselerin bu karışık örgüyü kendilerine kullanmaları için sökmeleri kalır Seni hasretle kucaklarım"
Zavallı Galois, hala kendisinin anlaşılması için nasıl da çırpınıyordu Jacobi cömert ve şerefli bir kimseydi Ya Gauss ne diyecekti? Daha önce Abel'e ne demişti? Cauchy veya Labatchewsky hakkında ne söylemeyi unutmuştu? Bu kadar acı bir derse karşın, Galois hala boş ümitlere kapılıyordu Bu ümitleri ancak ölümünden tam on dört yıl geçtikten sonra Liouville tarafından anlaşılacak ve eseri yayınlanacaktı
Böylece, dahi bir matematikçi çocuğun acı yaşam öyküsünü ve anlaşılmadan nasıl yok edildiğini gördük Tüm öğretmenler, anneler ve babalar, karşınızdaki öğrencilerin her zaman bir Galois olabileceğini unutmayınız