Fanny Lewald Kimdir - Fanny Lewald Biyografisi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

1832: Bir iş gezisinde babasına eşlik edebilecektir Şimdiye kadar doğduğu Königsberg kentinden dışarı çıkmamış olan 21 yaşındaki bir kız için tam bir serüvendir bu! Ama, "Babamın bir tanıdığı ile konuşurken bana uygun bir koca bulmayı çok istediğini, bir bakıma bu amaçla beni yanına aldığını anlattığını duydum O an utanç ve öfkeden avazım çıktığı kadar bağırabilirdim Kendimi evde alıcı bulunamadığı için pazara çıkarılan zavallı bir eşya gibi hissettim"

Babası Königsberg'e tek başına geri dönerken, Fanny Breslau'dan akrabaları ile onların memleketine gider ve 1832-33 kışını orada geçirirBir sürü yeni izlenim edinir İlk kez burada kadınların da "özgür ve açık bir şekilde" düşüncelerini dile getirebildiklerine tanık olur "Bağımsız olabilmek Daha fazla öğrenmek Evlenmeye zorlanmamak" düşüncesini ortaya koyduğunda kimse ona destek olmaz Bu arada, sonraları liberal bir partinin ileri gelenlerinden olacak olan kuzeni Heinrich Simon'a âşık olur

Bu olay ebeveynlerinin evlilik politikasına karşı daha fazla tepki göstermesini sağlar Genç bir stajyer hukukçu kendisine evlenme teklif ettiğinde, babasına, "İyi bir geçim sağlamak için de kendimi satmam," demek yürekliliğini gösterir "Başka türlü davranamam! Yapamam! Evlenemem!"

Bu arada 25 yaşına gelmiştir Kaderi bellidir Evde kalmış bir kız olarak solacaktır "Istırap yılları," der Fanny Lewald bundan sonraki zaman için Evliliği reddettiğinde babasını düş kırıklığına uğratmıştır Şimdi ailesine sadece yük olmaktadır Ne pahasına olursa olsun bir şeyler yapmak ister Mutsuzca, küçük defterine günde kaç mendil kenarına oya yaptığını, kaç çorap yamadığını not eder Ayrıca Breslau'daki kuzenini de ihmal etmez ve oradaki akrabalarına da devamlı mektup yazar

Fanny'nin yazı yeteneği Eıtropa dergisini çıkartan akrabalarından birinin dikkatini çeker Bu arada şunu da bilmekte yarar var: Mektuplaşma o zamanlar kadınların fikirlerini yazılı olarak ortaya koyabilecekleri ender imkânlardan biriydi Mektuplar sadece alıcıya haber verme aracı değildi Onlar başkalarına okunur, ödünç verilir, kopya edilirdi Mektup yazarken ilk kez edebiyat kurallarıyla tanışılırdı Ve bu bakımdan Fanny Lewald'ın mektupları dikkat çekiciydi

Fanny'den, IV Friedrich Wilhelm'in Königsberg'deki yemin töreni üzerine Europa dergisine haber yazması istenir Zararsız küçük bir uğraş denebilir 29 yaşına varmış, ailesi içinde "fazlalık ve arabadaki beşinci tekerlek gibi faydasız ve ayak bağı" olan Fanny Lewald'e burada ilk kez bağımsız olma olanağı sunulmaktadır

Kendi yazdığı metnin basıldığını görmek ve bunun için de ücret almak imkânını, "Sanki kanatlanmış haldeydim!" diye anımsar Fanny Lewald yaşam öyküsünde; yazar olmak ve bu meslekte kendi işini kurmak istemektedir Artık kesin kararını vermiştir İlk romanı Clementine'da Fanny Lewald kendi durumunu anlatır: Yaşlanmakta olan bir kız istemediği bir evliliğe zorlanmaktadır

Clemenline teyzesine şöyle yazar: "Benim için mutsuzluk kaynağı olacak, sadece laf olsun diye yapılan bir evlilik fikrine tahammül edemiyorum Ama gel gör ki evliliği ne hale getirdiler! Adı geçtiğinde en iyi yetiştirilmiş kızların gözlerini aşağı indirdiği, erkeklerin şakalaştıkları ve kadınların gizlice gülüştükleri bir şey evlilik Her gün gözümün önünde yapılan evlilikler ******likten beter!"

Bu cüretkâr cümleler hayretle karşılanır Ama kimin yazdığını henüz kimse bilmez Çünkü babasının isteği üzerine Fanny yapıtlarını imzasız yayınlamaktadır Ayrıca yayınlanmadan önce taslakları babasına okutmak ve kız kardeşi ile dönüşümlü olarak ev işlerini yürütmek zorundadır Fakat bağımsızlık rüyasının gerçekleşmesi yakındır

1843'te elementine yayınlandığında Fanny Berlin'e gider İlk kez kendi kazandığı para kullanımına hazırdır: "Kendim için satın aldığım her çift eldiven, parasını ödediğim her bardak limonata hoşuma gidiyordu ve şimdiye dek tatmadığım bir haz veriyordu bana Çünkü ben satın alıyordum, kendi paramla, kendi kazandığım parayla ben ödüyordum"

Hemen hemen ilk romanı ile aynı zamanda, Fanny Lewald Kız Çocuklarının Eğitimi Üzerine adlı bir yazı yayınlar Çok kararlı bir şekilde kız çocuklarının sadece salt evlilik için yetiştirilmemden gerektiğini savunur Ayrıca ev içinde bireysel eğitime karşı, okullarda toplu eğitimden yanadır Ev içinde geçirdiği, adının avareye çıkarıldığı kendi umutsuz yılları, durmadan kadının meslek sahibi olma zorunluluğunu dile getiren Fanny Lewald'ı bir yazar yapmıştır

1862'de şunları yazar: "Hangi aileye girerseniz girin, akrabaları içinde, canları sıkılmış ve yorgun, kendilerine özgü sevinçleri ve umutları olmayan, boş ve yararsız bir yaşam sürdüren, isteksizce bir topluluk ve eğlenceden diğerine sürüklenen yaşı geçkin, evlenmemiş kızları ya da kız kardeşleri olmayan birine kolay kolay rastlayamazsınız

Kendi kendilerine, çoğu kez ailelerine de yük olanlar için şu sorulabilir: Peki ne olacak onlara? Ne yapmalı onlar için? Bu inkâr edilemez sefalete karşı tek bir çare vardır: Kadınların iş ve meslek yaşamında erkeklerle aynı haklara sahip olmaları"

1875'te yazdığı Kadınlardan Yana ve Kadınlara Karşı adlı kompozisyonunda şöyle der: "Ve biz kadınlar 17 yaşımızdan başlayarak oturuyor, bekliyor ve ümit ediyoruz; işsiz güçsüz kuluçkaya yatmış, günbegün sabırsızlıkla, çaresizliğimizi bağışlayacak kadar bizi seven bir erkeğin gelmesini bekliyoruz Hâlâ egemen olan kast zihniyeti, burjuva kesimindeki kızların meslek sahibi olmalarını yasaklıyor Kast sözcüğünü bilerek kullanıyorum, çünkü toplumumuzda, Hindistan'daki gibi giysiler ve diğer göze batan işaretlerle belli olan bir kast ayrımı yoksa da, bir kast zihniyeti ve önyargısı var" Romanlarının çoğunda Fanny Lewald, aile korunmasından uzaklaşma cesaretini gösteren kadınların kaderini dile getirir:

Adele (1858) bir kadın yazarın hayatını anlatır Seyahat Arkadaşları (1858) bir kadın piyanistin öyküsüdür Kurtarıcı (1873) bir kadın oyuncudan söz eder Bir Yaşam Sorunu (1845) adlı romanında yazar, sadece kadının burjuva eğitim ideolojisinin kurbanı olmadığını, erkeğin de dolaylı olarak kurban edildiğini açıklar: Romanın kahramanı, karısının ev hanımlığı ve bağımlılığı konusunda endişelidir

Fanny Lewald ancak otuz yaşını aştıktan sonra gerçekten ailesinden kopar Başlangıçta çoktan beri kendi parasını kazandığını başkalarından gizlemek zorunda kalır Kız kardeşleri "saygınlığı"nı ve yazar olarak anonimliğini korumasını rica ederler Babası, kadın olarak tek başına sokağa çıkması "yakışık almayacağı" için kendisine refakat edecek bir uşak edinmesini emreder

Fanny ise romanlarını yazmaya devam edeceği yerde nasıl olup da anlamsız el işleriyle uğraştığını anlayamaz zaman zaman Kendi kazancıyla Berlin'de tek başına salaş odasında yaşarken bazen gözleri dolar Tek başına tiyatroya gitmek Tek başına müze gezmek, tek başına yolculuğa çıkmak Tüm bunlara ancak yavaş yavaş cesaret edebilir

1845'te İtalya'ya yaptığı bir yolculukta Oldenburglu lise öğretmeni Adolf Stahr ile tanışır Adam evli ve beş çocuk sahibidir Uzun mücadele ve zorlukların ardından -Stahr bu arada boşanmıştır- on yıl sonra evlenirler Fanny'nin gençlik arzusu gerçekleşmiştir: Mutlaka evlenmek gerekiyorsa, bu bir aşk evliliği olmalıdır

Lewald-Stahr çifti Berlin'de bir önceki yüzyılın ortalarında kültürel yaşamın merkezi olan bir edebiyat salonu kurarlar Fanny Lewald 1876'da ölen kocasının ardından 13 yıl yalnız yaşar "Yaşlı bir kadın" olarak da birçok geziye çıkar ve roman, deneme, seyahatname ve anılar yayınlar Gençliğinde çaresizlikle özlediği "dopdolu bir yaşam"a kavuşmuştur

"Ne idiysem oydum, gücüm sayesinde," der kendisini betimlerken; "yeteneğim sayesinde, kendim sayesinde - ve özgürdüm! Özgür!"

10-21-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Fanny Lewald Kimdir - Fanny Lewald Biyografisi 1832: Bir iş gezisinde babasına eşlik edebilecektir Şimdiye kadar doğduğu Königsberg kentinden dışarı çıkmamış olan 21 yaşındaki bir kız için tam bir serüvendir bu! Ama, "Babamın bir tanıdığı ile konuşurken bana uygun bir koca bulmayı çok istediğini, bir bakıma bu amaçla beni yanına aldığını anlattığını duydum O an utanç ve öfkeden avazım çıktığı kadar bağırabilirdim Kendimi evde alıcı bulunamadığı için pazara çıkarılan zavallı bir eşya gibi hissettim" Babası Königsberg'e tek başına geri dönerken, Fanny Breslau'dan akrabaları ile onların memleketine gider ve 1832-33 kışını orada geçirirBir sürü yeni izlenim edinir İlk kez burada kadınların da "özgür ve açık bir şekilde" düşüncelerini dile getirebildiklerine tanık olur "Bağımsız olabilmek Daha fazla öğrenmek Evlenmeye zorlanmamak" düşüncesini ortaya koyduğunda kimse ona destek olmaz Bu arada, sonraları liberal bir partinin ileri gelenlerinden olacak olan kuzeni Heinrich Simon'a âşık olur Bu olay ebeveynlerinin evlilik politikasına karşı daha fazla tepki göstermesini sağlar Genç bir stajyer hukukçu kendisine evlenme teklif ettiğinde, babasına, "İyi bir geçim sağlamak için de kendimi satmam," demek yürekliliğini gösterir "Başka türlü davranamam! Yapamam! Evlenemem!" Bu arada 25 yaşına gelmiştir Kaderi bellidir Evde kalmış bir kız olarak solacaktır "Istırap yılları," der Fanny Lewald bundan sonraki zaman için Evliliği reddettiğinde babasını düş kırıklığına uğratmıştır Şimdi ailesine sadece yük olmaktadır Ne pahasına olursa olsun bir şeyler yapmak ister Mutsuzca, küçük defterine günde kaç mendil kenarına oya yaptığını, kaç çorap yamadığını not eder Ayrıca Breslau'daki kuzenini de ihmal etmez ve oradaki akrabalarına da devamlı mektup yazar Fanny'nin yazı yeteneği Eıtropa dergisini çıkartan akrabalarından birinin dikkatini çeker Bu arada şunu da bilmekte yarar var: Mektuplaşma o zamanlar kadınların fikirlerini yazılı olarak ortaya koyabilecekleri ender imkânlardan biriydi Mektuplar sadece alıcıya haber verme aracı değildi Onlar başkalarına okunur, ödünç verilir, kopya edilirdi Mektup yazarken ilk kez edebiyat kurallarıyla tanışılırdı Ve bu bakımdan Fanny Lewald'ın mektupları dikkat çekiciydi Fanny'den, IV Friedrich Wilhelm'in Königsberg'deki yemin töreni üzerine Europa dergisine haber yazması istenir Zararsız küçük bir uğraş denebilir 29 yaşına varmış, ailesi içinde "fazlalık ve arabadaki beşinci tekerlek gibi faydasız ve ayak bağı" olan Fanny Lewald'e burada ilk kez bağımsız olma olanağı sunulmaktadır Kendi yazdığı metnin basıldığını görmek ve bunun için de ücret almak imkânını, "Sanki kanatlanmış haldeydim!" diye anımsar Fanny Lewald yaşam öyküsünde; yazar olmak ve bu meslekte kendi işini kurmak istemektedir Artık kesin kararını vermiştir İlk romanı Clementine'da Fanny Lewald kendi durumunu anlatır: Yaşlanmakta olan bir kız istemediği bir evliliğe zorlanmaktadır Clemenline teyzesine şöyle yazar: "Benim için mutsuzluk kaynağı olacak, sadece laf olsun diye yapılan bir evlilik fikrine tahammül edemiyorum Ama gel gör ki evliliği ne hale getirdiler! Adı geçtiğinde en iyi yetiştirilmiş kızların gözlerini aşağı indirdiği, erkeklerin şakalaştıkları ve kadınların gizlice gülüştükleri bir şey evlilik Her gün gözümün önünde yapılan evlilikler ******likten beter!" Bu cüretkâr cümleler hayretle karşılanır Ama kimin yazdığını henüz kimse bilmez Çünkü babasının isteği üzerine Fanny yapıtlarını imzasız yayınlamaktadır Ayrıca yayınlanmadan önce taslakları babasına okutmak ve kız kardeşi ile dönüşümlü olarak ev işlerini yürütmek zorundadır Fakat bağımsızlık rüyasının gerçekleşmesi yakındır 1843'te elementine yayınlandığında Fanny Berlin'e gider İlk kez kendi kazandığı para kullanımına hazırdır: "Kendim için satın aldığım her çift eldiven, parasını ödediğim her bardak limonata hoşuma gidiyordu ve şimdiye dek tatmadığım bir haz veriyordu bana Çünkü ben satın alıyordum, kendi paramla, kendi kazandığım parayla ben ödüyordum" Hemen hemen ilk romanı ile aynı zamanda, Fanny Lewald Kız Çocuklarının Eğitimi Üzerine adlı bir yazı yayınlar Çok kararlı bir şekilde kız çocuklarının sadece salt evlilik için yetiştirilmemden gerektiğini savunur Ayrıca ev içinde bireysel eğitime karşı, okullarda toplu eğitimden yanadır Ev içinde geçirdiği, adının avareye çıkarıldığı kendi umutsuz yılları, durmadan kadının meslek sahibi olma zorunluluğunu dile getiren Fanny Lewald'ı bir yazar yapmıştır 1862'de şunları yazar: "Hangi aileye girerseniz girin, akrabaları içinde, canları sıkılmış ve yorgun, kendilerine özgü sevinçleri ve umutları olmayan, boş ve yararsız bir yaşam sürdüren, isteksizce bir topluluk ve eğlenceden diğerine sürüklenen yaşı geçkin, evlenmemiş kızları ya da kız kardeşleri olmayan birine kolay kolay rastlayamazsınız Kendi kendilerine, çoğu kez ailelerine de yük olanlar için şu sorulabilir: Peki ne olacak onlara? Ne yapmalı onlar için? Bu inkâr edilemez sefalete karşı tek bir çare vardır: Kadınların iş ve meslek yaşamında erkeklerle aynı haklara sahip olmaları" 1875'te yazdığı Kadınlardan Yana ve Kadınlara Karşı adlı kompozisyonunda şöyle der: "Ve biz kadınlar 17 yaşımızdan başlayarak oturuyor, bekliyor ve ümit ediyoruz; işsiz güçsüz kuluçkaya yatmış, günbegün sabırsızlıkla, çaresizliğimizi bağışlayacak kadar bizi seven bir erkeğin gelmesini bekliyoruz Hâlâ egemen olan kast zihniyeti, burjuva kesimindeki kızların meslek sahibi olmalarını yasaklıyor Kast sözcüğünü bilerek kullanıyorum, çünkü toplumumuzda, Hindistan'daki gibi giysiler ve diğer göze batan işaretlerle belli olan bir kast ayrımı yoksa da, bir kast zihniyeti ve önyargısı var" Romanlarının çoğunda Fanny Lewald, aile korunmasından uzaklaşma cesaretini gösteren kadınların kaderini dile getirir: Adele (1858) bir kadın yazarın hayatını anlatır Seyahat Arkadaşları (1858) bir kadın piyanistin öyküsüdür Kurtarıcı (1873) bir kadın oyuncudan söz eder Bir Yaşam Sorunu (1845) adlı romanında yazar, sadece kadının burjuva eğitim ideolojisinin kurbanı olmadığını, erkeğin de dolaylı olarak kurban edildiğini açıklar: Romanın kahramanı, karısının ev hanımlığı ve bağımlılığı konusunda endişelidir Fanny Lewald ancak otuz yaşını aştıktan sonra gerçekten ailesinden kopar Başlangıçta çoktan beri kendi parasını kazandığını başkalarından gizlemek zorunda kalır Kız kardeşleri "saygınlığı"nı ve yazar olarak anonimliğini korumasını rica ederler Babası, kadın olarak tek başına sokağa çıkması "yakışık almayacağı" için kendisine refakat edecek bir uşak edinmesini emreder Fanny ise romanlarını yazmaya devam edeceği yerde nasıl olup da anlamsız el işleriyle uğraştığını anlayamaz zaman zaman Kendi kazancıyla Berlin'de tek başına salaş odasında yaşarken bazen gözleri dolar Tek başına tiyatroya gitmek Tek başına müze gezmek, tek başına yolculuğa çıkmak Tüm bunlara ancak yavaş yavaş cesaret edebilir 1845'te İtalya'ya yaptığı bir yolculukta Oldenburglu lise öğretmeni Adolf Stahr ile tanışır Adam evli ve beş çocuk sahibidir Uzun mücadele ve zorlukların ardından -Stahr bu arada boşanmıştır- on yıl sonra evlenirler Fanny'nin gençlik arzusu gerçekleşmiştir: Mutlaka evlenmek gerekiyorsa, bu bir aşk evliliği olmalıdır Lewald-Stahr çifti Berlin'de bir önceki yüzyılın ortalarında kültürel yaşamın merkezi olan bir edebiyat salonu kurarlar Fanny Lewald 1876'da ölen kocasının ardından 13 yıl yalnız yaşar "Yaşlı bir kadın" olarak da birçok geziye çıkar ve roman, deneme, seyahatname ve anılar yayınlar Gençliğinde çaresizlikle özlediği "dopdolu bir yaşam"a kavuşmuştur "Ne idiysem oydum, gücüm sayesinde," der kendisini betimlerken; "yeteneğim sayesinde, kendim sayesinde - ve özgürdüm! Özgür!"