Churchill’İn Gizli Savaşi Kitap Özeti

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

3

TUFANDAN ÖNCE

1914-1918 yılları arasında birbirleriyle savaş halinde olan ve 1922’deki Çanakkale krizinde de araları açık olan iki ülke sonunda Türk-İngiliz dostluğunun kurulmasından her iki tarafın da karlı çıkacağını anlamışlardı

İngiltere açısından Türkiye, imparatorluğun ticaret yolunu ve İran petrolünü tüm tehlikelerden koruyan bir çit, Mısır’a yönelecek Alman ve Rus saldırılarına karşı da bir savunma hattıydı

Türkiye açısından ise İngiltere, hala büyük bir donanması olan süper bir güç ve kusursuz bir imparatorluktu

Türkiye, Hitler yönetimindeki Almanya’dan küstahlığı nedeniyle hoşlanmıyordu

Ama Çekoslavakya’nın Mart 1939’da bir gecede ve büyük bir başarı ile istila eden bu ülkeden hem korkuyor hem de ona hayranlık duyuyordu

Hem Churchill hem de Dışişleri Bakanlığı, Türk diplomatik iletilerinin çözümlerini düzenli olarak elde ediyor ve böylece Almanların tüm Avrupa’ya yayılmasının insana dehşet veren sonuçları hakkında son derece önemli bir tarafsız ülke olan Türkiye’nin gösterdiği tepkileri ayrıntılı olarak öğreniyorlardı

4

TÜRK TARAFSIZLIĞI

İngiliz ve Rus birliklerinin Tahran’a girdiği gün olan 17 Eylül’de Churchill, Stalin’e şunları yazmıştır: “ En büyük ödül Türkiye’dir

Eğer Türkiye’yi kazanabilirsek kullanabileceğimiz son derece güçlü bir ordu daha olacaktır

”

Hitler ise İnönü’ye yazdığı bir mektupta Bulgaristan’a yönelik bir Alman saldırısının Türkiye’yi ürkütmemesi gerektiğini ve birliklerine Türk sınırından uzak durmaları emrini verdiğini belirtmiştir

Türkiye, İngilizlerin kendisini savaşa çekme girişimlerine İngiltere’den olan taleplerini arttırarak karşı koyuyor ve Almanlarla tarafsızlık ilkesinin elverdiği ölçüde iyi geçinerek tarafsızlık politikasını sürdürüyordu

5

CHURCHILL’İN TÜRKİYE KOZU

Churchill, Türkiye’nin de savaşa sokulması konusundaki ısrarlı görüşlerini koruyordu ve bunun için kuvvet komutanlarına İngilizlerin Türkiye’ye söz verdikleri askeri malzemeleri teslim etmesi için baskı yapıyordu

Churchill’in kafasındaki düşünceler ile İngiliz Dışişleri Bakanlığının düşünceleri hiç de uyumlu değildi

Çünkü Dışişleri Bakanlığı Türkiye’nin Almanlara krom satmak için anlaşması yüzünden Türkiye’ye soğuk bakıyor ve İngiliz dış politikası açısından bunun zararlı olduğunu savunuyordu

Churchill Ocak 1943’te Türk liderlerinin savaşa girme konusunu daha ciddi bir biçimde düşünmelerini sağlamak maksadıyla Türkiye’yi ziyaret etti

Dışişleri Bakanlığı da bu ziyaret için hazırlanmıştı

Fakat Adana’da yapılan görüşmeleri genel olarak Churchill ve İnönü yönlendirmişti

Bir başka deyişle Churchill, Türkiye kozunu oynama hakkını büyük bir ustalıkla Dışişleri Bakanlığı’ndan almıştı

10-21-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Churchill’İn Gizli Savaşi Kitap Özeti 3 TUFANDAN ÖNCE 1914-1918 yılları arasında birbirleriyle savaş halinde olan ve 1922’deki Çanakkale krizinde de araları açık olan iki ülke sonunda Türk-İngiliz dostluğunun kurulmasından her iki tarafın da karlı çıkacağını anlamışlardı İngiltere açısından Türkiye, imparatorluğun ticaret yolunu ve İran petrolünü tüm tehlikelerden koruyan bir çit, Mısır’a yönelecek Alman ve Rus saldırılarına karşı da bir savunma hattıydı Türkiye açısından ise İngiltere, hala büyük bir donanması olan süper bir güç ve kusursuz bir imparatorluktu Türkiye, Hitler yönetimindeki Almanya’dan küstahlığı nedeniyle hoşlanmıyordu Ama Çekoslavakya’nın Mart 1939’da bir gecede ve büyük bir başarı ile istila eden bu ülkeden hem korkuyor hem de ona hayranlık duyuyordu Hem Churchill hem de Dışişleri Bakanlığı, Türk diplomatik iletilerinin çözümlerini düzenli olarak elde ediyor ve böylece Almanların tüm Avrupa’ya yayılmasının insana dehşet veren sonuçları hakkında son derece önemli bir tarafsız ülke olan Türkiye’nin gösterdiği tepkileri ayrıntılı olarak öğreniyorlardı 4 TÜRK TARAFSIZLIĞI İngiliz ve Rus birliklerinin Tahran’a girdiği gün olan 17 Eylül’de Churchill, Stalin’e şunları yazmıştır: “ En büyük ödül Türkiye’dir Eğer Türkiye’yi kazanabilirsek kullanabileceğimiz son derece güçlü bir ordu daha olacaktır” Hitler ise İnönü’ye yazdığı bir mektupta Bulgaristan’a yönelik bir Alman saldırısının Türkiye’yi ürkütmemesi gerektiğini ve birliklerine Türk sınırından uzak durmaları emrini verdiğini belirtmiştir Türkiye, İngilizlerin kendisini savaşa çekme girişimlerine İngiltere’den olan taleplerini arttırarak karşı koyuyor ve Almanlarla tarafsızlık ilkesinin elverdiği ölçüde iyi geçinerek tarafsızlık politikasını sürdürüyordu 5 CHURCHILL’İN TÜRKİYE KOZU Churchill, Türkiye’nin de savaşa sokulması konusundaki ısrarlı görüşlerini koruyordu ve bunun için kuvvet komutanlarına İngilizlerin Türkiye’ye söz verdikleri askeri malzemeleri teslim etmesi için baskı yapıyordu Churchill’in kafasındaki düşünceler ile İngiliz Dışişleri Bakanlığının düşünceleri hiç de uyumlu değildi Çünkü Dışişleri Bakanlığı Türkiye’nin Almanlara krom satmak için anlaşması yüzünden Türkiye’ye soğuk bakıyor ve İngiliz dış politikası açısından bunun zararlı olduğunu savunuyordu Churchill Ocak 1943’te Türk liderlerinin savaşa girme konusunu daha ciddi bir biçimde düşünmelerini sağlamak maksadıyla Türkiye’yi ziyaret etti Dışişleri Bakanlığı da bu ziyaret için hazırlanmıştı Fakat Adana’da yapılan görüşmeleri genel olarak Churchill ve İnönü yönlendirmişti Bir başka deyişle Churchill, Türkiye kozunu oynama hakkını büyük bir ustalıkla Dışişleri Bakanlığı’ndan almıştı