Kaybolan Geleneksel Mesleklerimiz Nelerdir

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Kaybolan Geleneksel Mesleklerimiz Nelerdir?

Bu yazıyı okuyanlar… Evet siz! Ya bankacı, ya insan kaynakları uzmanı, ya iletişimci, ya işsiz, ya gazeteci, ya sanatçı, ya öğrenci, ya öğretmen… Ya hizmet sektöründe çalışıyorsunuz, ya otomotiv… Belki lojistik, belki de finans… Akademisyen olabilirsiniz; tarihçi, antropolog, psikolog, matematikçi, fizikçi, yönetim bilimci, ekonomist… Kadın olabilirsiniz, erkek olabilirsiniz… Cinsiyetiniz ne olursa olsun büyük olasılıkla iş dünyasının içindesiniz…

Dar gelirli olabilirsiniz, orta sınıf mensubu olabilirsiniz, üst gelir grubuna dahil olabilirsiniz… Her kimseniz, her neredeyseniz, her ne yapıyorsanız… Büyük olasılıkla düşündüğünüz tek şey, kariyerinizde nasıl ilerleyeceğiniz, daha çok para, daha büyük sorumluluk almak için neler yapmanız gerektiği… Bazılarınızın yüreğinin çocukları için çırptığını biliyorum; “Benim için geçti, çocuğum okusun adam olsun, iyi meslek sahibi olsun” diyorsunuz

Çok doğal

Hepimiz daha iyi bir hayat için mücadele veriyoruz

Bu ülkenin önemli sorunları olduğu doğru

Bu sorunların başında işsizlik geliyor

İşsiz olan arkadaşlarımızın da sabah akşam düşündükleri tek şey bir iş bulabilmek

Son yıllarda hayatımız hep “iş” ekseni içinde geçiyor

'Geleceğin mesleği ne?' sorusu tarihin en önemli sorusu oldu

Aranızda bilen var mı?

Tersten bakmasını severim, herkes gider Mersin'e ben giderim tersine hesabı, bırakın herkes geleceğin mesleklerini konuşsun gelin biz sizinle bu hafta geçmişin mesleklerini konuşalım

Aşağıda okuyacaklarınızın çok hoşunuza gideceğini biliyorum

Hepiniz bu tozlu bilgilere bayılacaksınız

Kaybolan meslekler araştırması aslında bir sergi

Fotoğraflarıyla birlikte önemli bir derleme

Geçmişte insanlar ekmeğini nereden ve nasıl çıkarırdı sorusuna yanıt veriyor

Nereden geldiğimizi gösteriyor… Yarını düşünenlerimize nereye gideceğimizin yolunu gösteriyor

Ben meslekleri iki temel gruba ayırdım

İlk gruptakiler adını sanını büyük olasılıkla duymadığınız meslekler

İkinci gruptakiler adını bildikleriniz ama bugün çok farklı algılanan ya da icra edilen meslekler

İnsan kaynaklarında tarih turumuza hoş geldiniz…

Adını Sanını Bilmedikleriniz

Basmacı

Basma en yaygın kullanılan kumaştı; dar gelirli, hatta orta halli ailelerin kadın ve kızları basma giyerlerdi

Ayrıca amele, ırgat, yanaşma ve uşak boyundan erkeklerin mintanları da basmadandı

Seyyar basmacılar yelken bezinden büyükçe bir bohça, elde demir arşın sokak sokak dolaşırlardı

Basma satan bohçacı kadınlar günümüze kadar ulaştı

Celep

Kentlere koyun ve sığır getirip satan esnafa celep denirdi

Celeplik büyük sermaye işiydi

Sürüler çobanlar tarafından uzak mesafelerden kente yaya getirilir; sürü yolda kısmen telef olurdu

İstanbul’un et ihtiyacı önceleri Balkanlardan, sonraları Erzurum yaylasından karşılanmıştı

Sürüler İstanbul’a büyük ölçüde Trabzon üzerinden sevk edilirdi

Nalbur

Dünün hırdavatçıları nalburlardı

Çivi, kilit, menteşe vb

inşaat işlerinde kullanılan temel girdilerin satışı, pazar ekonomisinin gelişimiyle daha da önem kazandı

Nalburlar, kent ve kasaba ekonomilerinin ayrılmaz parçasıydı

Çoğu nalbur eşyası yurtdışından gelirdi

Nalbant

Taşıma ve ulaşım sektöründe kullanılan hayvanların nallanması, hayvan tırnakları altına demir parçası yani nal ya da nalça çakılması, nalbantlığı yaygın bir hale getirmişti

Günümüzde otomobil lastiği ne ise nal da dünün Osmanlısında aynı işlevi görüyordu

Nalbantlar genellikle ulaşım güzergahlarında yer edinirdi

Mestçi

Kundura ya da pabucun içine giyilen yumuşak ayakkabıya mest denirdi

Değişik türleri vardı

Devenin ayak derisinden yapılanına deve mesti, yandan kopçalısına serhatlı mest denirdi

İç mekanların temiz tutulması, mest giymeyi gerektiriyordu

Mestçi esnafı ayak ölçüsüne göre çalışırdı

Sayacı

Saya, ayakkabının yumuşak olan üst bölümü yani yüzüydü

Eskiden halk dilinde, evlerin giriş kısmında ayakkabıların çıkarıldığı veya konduğu ufak bölüme de saya denirdi

Zamanla ayakkabı anlamında kullanılmaya başlandı

Sayacı, dünün ayakkabıcısıydı

Yaygın bir zanaattı

Geniş bir müşteri kitlesine hitap ederdi

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kaybolan Geleneksel Mesleklerimiz Nelerdir Kaybolan Geleneksel Mesleklerimiz Nelerdir? Bu yazıyı okuyanlar… Evet siz! Ya bankacı, ya insan kaynakları uzmanı, ya iletişimci, ya işsiz, ya gazeteci, ya sanatçı, ya öğrenci, ya öğretmen… Ya hizmet sektöründe çalışıyorsunuz, ya otomotiv… Belki lojistik, belki de finans… Akademisyen olabilirsiniz; tarihçi, antropolog, psikolog, matematikçi, fizikçi, yönetim bilimci, ekonomist… Kadın olabilirsiniz, erkek olabilirsiniz… Cinsiyetiniz ne olursa olsun büyük olasılıkla iş dünyasının içindesiniz… Dar gelirli olabilirsiniz, orta sınıf mensubu olabilirsiniz, üst gelir grubuna dahil olabilirsiniz… Her kimseniz, her neredeyseniz, her ne yapıyorsanız… Büyük olasılıkla düşündüğünüz tek şey, kariyerinizde nasıl ilerleyeceğiniz, daha çok para, daha büyük sorumluluk almak için neler yapmanız gerektiği… Bazılarınızın yüreğinin çocukları için çırptığını biliyorum; “Benim için geçti, çocuğum okusun adam olsun, iyi meslek sahibi olsun” diyorsunuz Çok doğal Hepimiz daha iyi bir hayat için mücadele veriyoruz Bu ülkenin önemli sorunları olduğu doğru Bu sorunların başında işsizlik geliyor İşsiz olan arkadaşlarımızın da sabah akşam düşündükleri tek şey bir iş bulabilmek Son yıllarda hayatımız hep “iş” ekseni içinde geçiyor 'Geleceğin mesleği ne?' sorusu tarihin en önemli sorusu oldu Aranızda bilen var mı? Tersten bakmasını severim, herkes gider Mersin'e ben giderim tersine hesabı, bırakın herkes geleceğin mesleklerini konuşsun gelin biz sizinle bu hafta geçmişin mesleklerini konuşalım Aşağıda okuyacaklarınızın çok hoşunuza gideceğini biliyorum Hepiniz bu tozlu bilgilere bayılacaksınız Kaybolan meslekler araştırması aslında bir sergi Fotoğraflarıyla birlikte önemli bir derleme Geçmişte insanlar ekmeğini nereden ve nasıl çıkarırdı sorusuna yanıt veriyor Nereden geldiğimizi gösteriyor… Yarını düşünenlerimize nereye gideceğimizin yolunu gösteriyor Ben meslekleri iki temel gruba ayırdım İlk gruptakiler adını sanını büyük olasılıkla duymadığınız meslekler İkinci gruptakiler adını bildikleriniz ama bugün çok farklı algılanan ya da icra edilen meslekler İnsan kaynaklarında tarih turumuza hoş geldiniz… Adını Sanını Bilmedikleriniz Basmacı Basma en yaygın kullanılan kumaştı; dar gelirli, hatta orta halli ailelerin kadın ve kızları basma giyerlerdi Ayrıca amele, ırgat, yanaşma ve uşak boyundan erkeklerin mintanları da basmadandı Seyyar basmacılar yelken bezinden büyükçe bir bohça, elde demir arşın sokak sokak dolaşırlardı Basma satan bohçacı kadınlar günümüze kadar ulaştı Celep Kentlere koyun ve sığır getirip satan esnafa celep denirdi Celeplik büyük sermaye işiydi Sürüler çobanlar tarafından uzak mesafelerden kente yaya getirilir; sürü yolda kısmen telef olurdu İstanbul’un et ihtiyacı önceleri Balkanlardan, sonraları Erzurum yaylasından karşılanmıştı Sürüler İstanbul’a büyük ölçüde Trabzon üzerinden sevk edilirdi Nalbur Dünün hırdavatçıları nalburlardı Çivi, kilit, menteşe vb inşaat işlerinde kullanılan temel girdilerin satışı, pazar ekonomisinin gelişimiyle daha da önem kazandı Nalburlar, kent ve kasaba ekonomilerinin ayrılmaz parçasıydı Çoğu nalbur eşyası yurtdışından gelirdi Nalbant Taşıma ve ulaşım sektöründe kullanılan hayvanların nallanması, hayvan tırnakları altına demir parçası yani nal ya da nalça çakılması, nalbantlığı yaygın bir hale getirmişti Günümüzde otomobil lastiği ne ise nal da dünün Osmanlısında aynı işlevi görüyordu Nalbantlar genellikle ulaşım güzergahlarında yer edinirdi Mestçi Kundura ya da pabucun içine giyilen yumuşak ayakkabıya mest denirdi Değişik türleri vardı Devenin ayak derisinden yapılanına deve mesti, yandan kopçalısına serhatlı mest denirdi İç mekanların temiz tutulması, mest giymeyi gerektiriyordu Mestçi esnafı ayak ölçüsüne göre çalışırdı Sayacı Saya, ayakkabının yumuşak olan üst bölümü yani yüzüydü Eskiden halk dilinde, evlerin giriş kısmında ayakkabıların çıkarıldığı veya konduğu ufak bölüme de saya denirdi Zamanla ayakkabı anlamında kullanılmaya başlandı Sayacı, dünün ayakkabıcısıydı Yaygın bir zanaattı Geniş bir müşteri kitlesine hitap ederdi