Nazım Şekillerinin Özellikleri ,Nazım Şekilleri Nelerdir

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Nazım Şekillerinin özellikleri ,Nazım Şekilleri Nelerdir

Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri

Nazım Birimi Beyit Olan Nazım Şekilleri

Gazel : Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir

Kafiye düzeni aa – xa – xa – xa … dır

Gazelin ilk beytine MATLA son beytine MAKTA en güzel beytine BEYTÜ-L GAZEL denir

Konu bütünlüğü yoktur

Her beyitte ayrı bir konu vardır

Konu olarak aşk, şarap ve güzellik işlenir

FUZULİ – BAKİ – NEDİM – TAŞLICALI YAHYA

Kaside : 33 ile 99 beyit arasında değişir

Kafiye düzeni aa – xa – xa – xa … dır

Kasideler genelde övgü şiirleridir

Dini konular ve övgü işlenir

TEVHİD : Allah’ ın birliği ile ilgili şiirler

MÜNACAAT : Allah’ a yalvarı yakarış şiirleridir

NAAT : Hz

Muhammed’ in büyüklüğü ile ilgili şiirlerdir

MEDHİYE : Devrin ileri gelenleri övülür

NEF-İ …

Mesnevi : Konu olarak klasik halk hikayeleri ve destani konuların işlendiği her beyiti kendi arasında uyaklı nazım birimidir

aa – bb – cc – dd … dir

Beyit sayıları 25

000 e bile ulaşabilir

Konusu genelde aşktır

FUZULİ – ŞEYHİ – NABİ – ŞEYH GALİP ( Leyla ile Mecnun – Hüsrev ile Şirin … )

Müstezat : Müstezat artık mısra anlamına gelir

Gazel gibidir

Aynı bile denilebilir

Kafiye düzeni ax – bx – cx – dx … dir

Kıt’a : Genellikle iki beyitten oluşan şiirlerdir

Beyit sayısı bazen daha fazla olabilir

Kafiye düzeni genelde olduğu gibi aa – xa – xa – xa … dır

Kıt’a larda nükte, yergi ve fikir konuları işlenir

Nazım Birimi Dörtlük Olan Nazım Şekilleri

Rübia : Dört mısradan oluşan ve kendine özgü kuralları olan Rübia’ nın kafiye düzeni aaxa düzenindedir

Bu türde az sözle çok söz söylemek sanattır

Ömer Hayam

Tuyuğ : Divan Edebiyatı’ na Türklerin kazandırdığı 4 mısradan oluşan bir nazım biçimidir

Kafiye düzeni aaxa dır

Halk Edebiyatı mani’ nin Divan Edebiyatı karşılığıdır

KADI BUHRANEDDİN – NESİMİ – ALİ ŞİR

Murabba : Felsefe ve aşk konularını inceleyen bir nazım biçimidir

Kafiye düzeni aaaa – bbba – ccca dır

Şarkı : Şarkılar bestelenmek için yapıldığından fazla uzun değildir

Divan Edebiyatı’ na Türklerin kazandırdığı nazım şekillerindendir

Değişmez konusu aşktır

NEDİM – YAHYA KEMAL

Musammat :

Terkib-i Bent : ZİYA PAŞA – BAĞDATLI RUHİ – BAKİ

Terci-i Bent : ZİYA PAŞA

Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri

Anonim Halk Edebiyatı

Mani : 7’ li hece ölçüsü ile söylenen, tek dörtlükten oluşan şiirlerdir

aaxa

Ninni : 7’ li 8 veya 9’ lu hece ölçüsü

aaaa

Ağıt : Bir kişinin ölümünden duyulan acı

abab – cccb – dddb – eeeb …

Türkü : Türküler 8 veya 11’ li hece ölçüsü

Aşk, tabiat, sevgi ve güzellik konuları işlenir

Aşık Edebiyatı Nazım Şekilleri

Koşma : Dörtlük sayısı 3 veya 5 tir

11 li hece ölçüsü kullanılır

abab – cccb – dddb … Konu olarak aşk, tabiat, sevgi ve güzellik işlenir

GÜZELLEME – KOÇAKLAMA – TAŞLAMA – AĞIT

Semai : 8 li hece ölçüsü kullanılır

3 veya 5-6 dörtlükten oluşur

Güzellik, aşk, tabiat konuları işlenir

Varsağı : 8 li hece ölçüsü ile söylenir

Semai ile benzerlik gösterir

Varsağı nın Semai den farkı Varsağı da erkekçe yiğitçe bir söyleyiş vardır

Bre – hey gibi ünlemler kullanılır

Destan : Dörtlük sayısı sınırlı değildir

Hece ölçüsü 11 li kalıbıdır

Son dörtlükte şairin mahrası bulunur

Konu olarak savaş, kahramanlık, kavga, isyan, yangın gibi konular, ayrıca dalkavukluk, parasızlık ve gülünç olaylar işlenir

Tekke ve Tasavvuf Edebiyatı Nazım Şekilleri

İlahi : Konusu din ve çeşitli insanlardır

Allah’ a yalvarma ve onu övme vardır

7 li 8 li 11 li hece ölçüleri ile yazılır

İlahiler 3 ile 7 dörtlükten meydana gelir

YUNUS EMRE

Nefes : Bektaşi tarikatına ait tekke şairlerinin kendi tarikatlarının düşüncelerini yaymak için söyledikleri şiirlerdir

Deme : Alevi ve Kızılbaş şairlerin kendi düşüncelerini dile getirdikleri bestelenen bir nazım biçimidir

8 li hece ölçüsü kullanılır

3 veya 5 dörtlükten oluşur

Devriye : Vesin, şekil ve kafiye bakımından ilahiye benzer

Devriye de insanın Allah’ tan gelip yine Allah’ a gideceği konusu işlenir

Nutuk : Şekil yönüyle koçma ya benzer

Tarikata yeni girenlere mürşitlerin bilgi vermek için söyledikleri şiirlerdir

Sathiye : Nefesin bir türüdür

Tanrı ile konuşur ve şakalaşırcasına yazılan şiirlerdir

Batı Edebiyatı’ dan Alınan Nazım Şekilleri

Sone : Edebiyatımıza Servet-i Finun devrinde Fransızlar dan girdi

Toplam olarak 14 mısradır

Kafiye düzeni abab – abba – ccd – ede dir

Terza – Rima : Bir başka batı edebiyatı nazım biçimidir

Kafiye düzeni aba – bcb – cdc – d şeklindedir

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Nazım Şekillerinin Özellikleri ,Nazım Şekilleri Nelerdir Nazım Şekillerinin özellikleri ,Nazım Şekilleri Nelerdir Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri Nazım Birimi Beyit Olan Nazım Şekilleri Gazel : Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir Kafiye düzeni aa – xa – xa – xa … dır Gazelin ilk beytine MATLA son beytine MAKTA en güzel beytine BEYTÜ-L GAZEL denir Konu bütünlüğü yoktur Her beyitte ayrı bir konu vardır Konu olarak aşk, şarap ve güzellik işlenir FUZULİ – BAKİ – NEDİM – TAŞLICALI YAHYA Kaside : 33 ile 99 beyit arasında değişir Kafiye düzeni aa – xa – xa – xa … dır Kasideler genelde övgü şiirleridir Dini konular ve övgü işlenir TEVHİD : Allah’ ın birliği ile ilgili şiirler MÜNACAAT : Allah’ a yalvarı yakarış şiirleridir NAAT : Hz Muhammed’ in büyüklüğü ile ilgili şiirlerdir MEDHİYE : Devrin ileri gelenleri övülür NEF-İ … Mesnevi : Konu olarak klasik halk hikayeleri ve destani konuların işlendiği her beyiti kendi arasında uyaklı nazım birimidir aa – bb – cc – dd … dir Beyit sayıları 25000 e bile ulaşabilir Konusu genelde aşktır FUZULİ – ŞEYHİ – NABİ – ŞEYH GALİP ( Leyla ile Mecnun – Hüsrev ile Şirin … ) Müstezat : Müstezat artık mısra anlamına gelir Gazel gibidir Aynı bile denilebilir Kafiye düzeni ax – bx – cx – dx … dir Kıt’a : Genellikle iki beyitten oluşan şiirlerdir Beyit sayısı bazen daha fazla olabilir Kafiye düzeni genelde olduğu gibi aa – xa – xa – xa … dır Kıt’a larda nükte, yergi ve fikir konuları işlenir Nazım Birimi Dörtlük Olan Nazım Şekilleri Rübia : Dört mısradan oluşan ve kendine özgü kuralları olan Rübia’ nın kafiye düzeni aaxa düzenindedir Bu türde az sözle çok söz söylemek sanattır Ömer Hayam Tuyuğ : Divan Edebiyatı’ na Türklerin kazandırdığı 4 mısradan oluşan bir nazım biçimidir Kafiye düzeni aaxa dır Halk Edebiyatı mani’ nin Divan Edebiyatı karşılığıdır KADI BUHRANEDDİN – NESİMİ – ALİ ŞİR Murabba : Felsefe ve aşk konularını inceleyen bir nazım biçimidir Kafiye düzeni aaaa – bbba – ccca dır Şarkı : Şarkılar bestelenmek için yapıldığından fazla uzun değildir Divan Edebiyatı’ na Türklerin kazandırdığı nazım şekillerindendir Değişmez konusu aşktır NEDİM – YAHYA KEMAL Musammat : Terkib-i Bent : ZİYA PAŞA – BAĞDATLI RUHİ – BAKİ Terci-i Bent : ZİYA PAŞA Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri Anonim Halk Edebiyatı Mani : 7’ li hece ölçüsü ile söylenen, tek dörtlükten oluşan şiirlerdir aaxa Ninni : 7’ li 8 veya 9’ lu hece ölçüsü aaaa Ağıt : Bir kişinin ölümünden duyulan acı abab – cccb – dddb – eeeb … Türkü : Türküler 8 veya 11’ li hece ölçüsü Aşk, tabiat, sevgi ve güzellik konuları işlenir Aşık Edebiyatı Nazım Şekilleri Koşma : Dörtlük sayısı 3 veya 5 tir 11 li hece ölçüsü kullanılır abab – cccb – dddb … Konu olarak aşk, tabiat, sevgi ve güzellik işlenir GÜZELLEME – KOÇAKLAMA – TAŞLAMA – AĞIT Semai : 8 li hece ölçüsü kullanılır 3 veya 5-6 dörtlükten oluşur Güzellik, aşk, tabiat konuları işlenir Varsağı : 8 li hece ölçüsü ile söylenir Semai ile benzerlik gösterir Varsağı nın Semai den farkı Varsağı da erkekçe yiğitçe bir söyleyiş vardır Bre – hey gibi ünlemler kullanılır Destan : Dörtlük sayısı sınırlı değildir Hece ölçüsü 11 li kalıbıdır Son dörtlükte şairin mahrası bulunur Konu olarak savaş, kahramanlık, kavga, isyan, yangın gibi konular, ayrıca dalkavukluk, parasızlık ve gülünç olaylar işlenir Tekke ve Tasavvuf Edebiyatı Nazım Şekilleri İlahi : Konusu din ve çeşitli insanlardır Allah’ a yalvarma ve onu övme vardır 7 li 8 li 11 li hece ölçüleri ile yazılır İlahiler 3 ile 7 dörtlükten meydana gelir YUNUS EMRE Nefes : Bektaşi tarikatına ait tekke şairlerinin kendi tarikatlarının düşüncelerini yaymak için söyledikleri şiirlerdir Deme : Alevi ve Kızılbaş şairlerin kendi düşüncelerini dile getirdikleri bestelenen bir nazım biçimidir 8 li hece ölçüsü kullanılır 3 veya 5 dörtlükten oluşur Devriye : Vesin, şekil ve kafiye bakımından ilahiye benzer Devriye de insanın Allah’ tan gelip yine Allah’ a gideceği konusu işlenir Nutuk : Şekil yönüyle koçma ya benzer Tarikata yeni girenlere mürşitlerin bilgi vermek için söyledikleri şiirlerdir Sathiye : Nefesin bir türüdür Tanrı ile konuşur ve şakalaşırcasına yazılan şiirlerdir Batı Edebiyatı’ dan Alınan Nazım Şekilleri Sone : Edebiyatımıza Servet-i Finun devrinde Fransızlar dan girdi Toplam olarak 14 mısradır Kafiye düzeni abab – abba – ccd – ede dir Terza – Rima : Bir başka batı edebiyatı nazım biçimidir Kafiye düzeni aba – bcb – cdc – d şeklindedir