Sayı Ön Adları Hakkında Kısa Bilgi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

SAYI ÖN ADLARI: Varlıkları sayı yoluyla belirten sıfatlara denir

Dörde ayrılır:

1) Asıl Sayı Ön Adları: Tam sayılarla yapılan sıfatlardır

Üç kişi, beş lira, yüz kalem

Dikkat: Her sayı kelimesi sıfat olmaz

Sıfat olabilmesi için ismi nitelemesi gerekir

Örnek : Altıyı üçe böl

(Her ikisi de isim) / Altı ekmeği üçe böl

(Birincisi sıfat, ikincisi isim)

Dikkat: “Tek” ve “çift” kelimeleri de asıl sayı sıfatıdır

Örnek: Tek kişi, çift oda

Sayılar bazen başka kelimelerle birlikte sıfat olabilir: Beş kilo ceviz

Dikkat: Asıl sayı sıfatlarının nitelediği isimler çoğul eki alırsa topluluk anlamı kazanır: Üç Aylar, Yedi Cüceler

2) Sıra Sayı Ön adlar: Varlıkların sırasını ve derecesini bildiren sıfatlardır

Asıl sayı sıfatlarının sonuna –(ı)nci ekleri getirilerek yapılır

Yedinci hafta, birinci yıl

Dikkat: “Sonuncu, ortanca, ilk, son” kelimeleri de sıra sayı sıfatı olarak kabul edilir:

Sonuncu adam, ortanca çocuk, ilk sıra

Dikkat

Yarış birincisine bin altın verildi

İsim

3) Üleştirme Sayı Ön Adları: Varlıkların ne şekilde paylaşıldığını bildiren sıfatlardır

Tam sayıların sonuna

–ar, -er ekleri getirilerek yapılır: Onar lira, beşer yıl

Dikkat: “Teker, çifter, yarımşar” kelimeleri de üleştirme sayı sıfatı olabilir: Çifter sıra, yarımşar pide

-ar, -er eklerini alan kelimeler bazen zarf olarak da kullanılabilir: İçeriye teker teker girin

4) Kesir Sayı Ön Adları: Bir bütünün eşit parçalarından belli bir bölümünü göstermeye yarayan sıfatlara denir

: ¼ ekmek, %25 pay, yarım elma, çeyrek altın

Dikkat: Kesir bildiren kelimeler tamlanan durumunda kalırsa isim görevini üstlenir:

Kazancımın üçte ikisini buna harcadım

İsim

NOT: Bu sayı sıfatlarının dışında bir de “topluluk sayı sıfatı” dediğimiz bir sıfat daha vardır: Dördüz çocuk, ikiz bebek

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sayı Ön Adları Hakkında Kısa Bilgi SAYI ÖN ADLARI: Varlıkları sayı yoluyla belirten sıfatlara denir Dörde ayrılır: 1) Asıl Sayı Ön Adları: Tam sayılarla yapılan sıfatlardır Üç kişi, beş lira, yüz kalem Dikkat: Her sayı kelimesi sıfat olmaz Sıfat olabilmesi için ismi nitelemesi gerekir Örnek : Altıyı üçe böl (Her ikisi de isim) / Altı ekmeği üçe böl (Birincisi sıfat, ikincisi isim) Dikkat: “Tek” ve “çift” kelimeleri de asıl sayı sıfatıdır Örnek: Tek kişi, çift oda Sayılar bazen başka kelimelerle birlikte sıfat olabilir: Beş kilo ceviz Dikkat: Asıl sayı sıfatlarının nitelediği isimler çoğul eki alırsa topluluk anlamı kazanır: Üç Aylar, Yedi Cüceler 2) Sıra Sayı Ön adlar: Varlıkların sırasını ve derecesini bildiren sıfatlardır Asıl sayı sıfatlarının sonuna –(ı)nci ekleri getirilerek yapılır Yedinci hafta, birinci yıl Dikkat: “Sonuncu, ortanca, ilk, son” kelimeleri de sıra sayı sıfatı olarak kabul edilir: Sonuncu adam, ortanca çocuk, ilk sıra Dikkat Yarış birincisine bin altın verildi İsim 3) Üleştirme Sayı Ön Adları: Varlıkların ne şekilde paylaşıldığını bildiren sıfatlardır Tam sayıların sonuna –ar, -er ekleri getirilerek yapılır: Onar lira, beşer yıl Dikkat: “Teker, çifter, yarımşar” kelimeleri de üleştirme sayı sıfatı olabilir: Çifter sıra, yarımşar pide -ar, -er eklerini alan kelimeler bazen zarf olarak da kullanılabilir: İçeriye teker teker girin 4) Kesir Sayı Ön Adları: Bir bütünün eşit parçalarından belli bir bölümünü göstermeye yarayan sıfatlara denir: ¼ ekmek, %25 pay, yarım elma, çeyrek altın Dikkat: Kesir bildiren kelimeler tamlanan durumunda kalırsa isim görevini üstlenir: Kazancımın üçte ikisini buna harcadım İsim NOT: Bu sayı sıfatlarının dışında bir de “topluluk sayı sıfatı” dediğimiz bir sıfat daha vardır: Dördüz çocuk, ikiz bebek