Türkçe Ve Türk Dilleri Ailesi (Çok Geniş Ve Akademik Bir Çalışma)

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Büyük Türk dilleri ve anlaşılabirlik

Türk dillerini konuşanların dörtte üçü, en büyük üç Türk dilinden birini kullanır:

* Türkiye Türkçesi; 70 milyon ana dili olarak konuşanı vardır

Türkiye, Balkanlar, Batı ve Orta Avrupa'daki ikinci dil olarak konuşanlar ile 80 milyonu bulur

* Azerice (Azerbaycan Türkçesi); 30 milyon konuşucu: Azerbaycan ve Kuzeybatı İran

* Özbekçe; 24 milyon konuşucu: Özbekistan, Kuzey Afganistan, Tacikistan ve Batı Çin

Bir milyondan fazla konuşucusu olan diğer Türk dilleri:

* Kazakça 11 Mio

Konuşucu: Kazakistan, Özbekistan, Çin, Rusya
* Uygurca 8 Mio Konuşucu: Çin- Sincan
* Türkmence 6,8 Mio Konuşucu: Türkmenistan, Kuzey Iran
* Kırgızca 3,7 Mio Konuşucu: Kırgizistan, Kazakistan, Çin Türkistanı
* Çuvaşça 1,8 Mio Konuşucu: Rusyanın Avrupa kısmında
* Başkırca 2,2 Mio Konuşucu: Başkıristan
* Tatarca 1,6 Mio Konuşucu: (etnik olarak 6,6 Mio

) Merkez Rusyadan Batı Rusyaya kadar
* Kaşgayca 1,5 Mio Konuşucu: Iranin Fars ve Çuzistan illerinde

Sayılar 3/2006 tarihli kaynaklardan alınmışdır

%5 - %10 daha yüksek sayılar gösteren kaynaklar bulmakta mümkündür

Tüm Türk dilleri konuşanların sayısının dillere göre paylaşımı

Anlaşılabilirlik

Neredeyse tüm Türk dillerinin Sesbilim, sözdizim ve şekil bilgisi aynıdır

Sadece Çuvaşça, Halaçça ve Yakutça ile Dolganca gibi Sibirya Türk dilleri bu noktalarda farklıdır

Bunun yanında komşu ülkelerin sınırlarında kaynaşmadan ileri gelen ve bazen dil gruplarının sınırlarını da aşan lehçeler bulunur

Türk dilleri birbirlerini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrılır

En büyük grup Türkiye Türkçesi, Azerice ve Türkmenceyi içine alan Oğuz grubudur

Diğer gruplar, Uygur, Kıpçak, Ogur, Sibirya ve Argu gruplarıdır

Aynı grubun içinde yer alan dillerin arasındaki fark bir lehçe farkı kadardır, ancak iki farklı gruba ait dilin arasında anlaşabilirliği zorlaştıran ya da imkansız kılan gramer farkları vardır

Buna rağmen tüm dillerde neredeyse hep aynı kalan birçok kelime vardır:

Tüm Türk dilleri konuşanların sayısı birbirini anliyabilen dillerden oluşan grublara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadı
Türkçe ulusal diller

Türkiye Türkçesi, Azerice, Türkmence, Kazakça, Kırgızca ve Özbekçe, ülkelerinin ulusal dilidir

Bunun yanında bazı özerk Türk Cumhuriyetlerinde ve bölgelerinde resmi dil olarak geçenler vardır: Çuvaşça, Kumıkça, Karaçay-Balkarcası, Tatarca, Başkırca, Yakutça, Çakasça, Tuva, Altayca ve Çin'de Uygurca

Ülkelere göre Türk dilleri

Türk dilleri Avrupa'nın ve Asya'nın otuz ülkesinde konuşulur

Tablo alt gruplara ayrılmıştır ve sayılar sadece ana dili olarak konuşanları göstermektedir

Tükenmek üzere olan Türk dilleri

Bazı diller sadece birkaç yaşlı kişi tarafından konuşulmaktadır ve yok olma yolundadırlar

Kaybolmak üzere olan diller şunlardır:

* Güney Sibirya'da Tofa ya da Karagasça
* Litvanya'da ve Polonya'da Karaimce
* Musevi-Kırım-Tatarcası
* Kuzeybatı Çin'de I-li Turki (I-li ovasında)

Sadece birkaç bin konuşanı kalmış olanlar:

* İran'da Aynallu dili
* Çin'de Yugurca (Gansu ili)
* Kaşgarca (Kaşgar ili)
* Kuzey Sibirya'da Dolganca
* Güney Sibirya'da Çulimce (Altay bölgesinin kuzeyinde Çulım ırmağı kenarında)

Diğer Türk dilleri böyle bir yok olma tehlikesi taşımıyor ve büyük Türk dillerinin konuşucu sayısı giderek artmaktadır

10-21-2012	#6
Prof. Dr. Sinsi	Türkçe Ve Türk Dilleri Ailesi (Çok Geniş Ve Akademik Bir Çalışma) Büyük Türk dilleri ve anlaşılabirlik Türk dillerini konuşanların dörtte üçü, en büyük üç Türk dilinden birini kullanır: * Türkiye Türkçesi; 70 milyon ana dili olarak konuşanı vardır Türkiye, Balkanlar, Batı ve Orta Avrupa'daki ikinci dil olarak konuşanlar ile 80 milyonu bulur * Azerice (Azerbaycan Türkçesi); 30 milyon konuşucu: Azerbaycan ve Kuzeybatı İran * Özbekçe; 24 milyon konuşucu: Özbekistan, Kuzey Afganistan, Tacikistan ve Batı Çin Bir milyondan fazla konuşucusu olan diğer Türk dilleri: * Kazakça 11 Mio Konuşucu: Kazakistan, Özbekistan, Çin, Rusya * Uygurca 8 Mio Konuşucu: Çin- Sincan * Türkmence 6,8 Mio Konuşucu: Türkmenistan, Kuzey Iran * Kırgızca 3,7 Mio Konuşucu: Kırgizistan, Kazakistan, Çin Türkistanı * Çuvaşça 1,8 Mio Konuşucu: Rusyanın Avrupa kısmında * Başkırca 2,2 Mio Konuşucu: Başkıristan * Tatarca 1,6 Mio Konuşucu: (etnik olarak 6,6 Mio) Merkez Rusyadan Batı Rusyaya kadar * Kaşgayca 1,5 Mio Konuşucu: Iranin Fars ve Çuzistan illerinde Sayılar 3/2006 tarihli kaynaklardan alınmışdır %5 - %10 daha yüksek sayılar gösteren kaynaklar bulmakta mümkündür Tüm Türk dilleri konuşanların sayısının dillere göre paylaşımı Anlaşılabilirlik Neredeyse tüm Türk dillerinin Sesbilim, sözdizim ve şekil bilgisi aynıdır Sadece Çuvaşça, Halaçça ve Yakutça ile Dolganca gibi Sibirya Türk dilleri bu noktalarda farklıdır Bunun yanında komşu ülkelerin sınırlarında kaynaşmadan ileri gelen ve bazen dil gruplarının sınırlarını da aşan lehçeler bulunur Türk dilleri birbirlerini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrılır En büyük grup Türkiye Türkçesi, Azerice ve Türkmenceyi içine alan Oğuz grubudur Diğer gruplar, Uygur, Kıpçak, Ogur, Sibirya ve Argu gruplarıdır Aynı grubun içinde yer alan dillerin arasındaki fark bir lehçe farkı kadardır, ancak iki farklı gruba ait dilin arasında anlaşabilirliği zorlaştıran ya da imkansız kılan gramer farkları vardır Buna rağmen tüm dillerde neredeyse hep aynı kalan birçok kelime vardır: Tüm Türk dilleri konuşanların sayısı birbirini anliyabilen dillerden oluşan grublara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadı Türkçe ulusal diller Türkiye Türkçesi, Azerice, Türkmence, Kazakça, Kırgızca ve Özbekçe, ülkelerinin ulusal dilidir Bunun yanında bazı özerk Türk Cumhuriyetlerinde ve bölgelerinde resmi dil olarak geçenler vardır: Çuvaşça, Kumıkça, Karaçay-Balkarcası, Tatarca, Başkırca, Yakutça, Çakasça, Tuva, Altayca ve Çin'de Uygurca Ülkelere göre Türk dilleri Türk dilleri Avrupa'nın ve Asya'nın otuz ülkesinde konuşulur Tablo alt gruplara ayrılmıştır ve sayılar sadece ana dili olarak konuşanları göstermektedir Tükenmek üzere olan Türk dilleri Bazı diller sadece birkaç yaşlı kişi tarafından konuşulmaktadır ve yok olma yolundadırlar Kaybolmak üzere olan diller şunlardır: * Güney Sibirya'da Tofa ya da Karagasça * Litvanya'da ve Polonya'da Karaimce * Musevi-Kırım-Tatarcası * Kuzeybatı Çin'de I-li Turki (I-li ovasında) Sadece birkaç bin konuşanı kalmış olanlar: * İran'da Aynallu dili * Çin'de Yugurca (Gansu ili) * Kaşgarca (Kaşgar ili) * Kuzey Sibirya'da Dolganca * Güney Sibirya'da Çulimce (Altay bölgesinin kuzeyinde Çulım ırmağı kenarında) Diğer Türk dilleri böyle bir yok olma tehlikesi taşımıyor ve büyük Türk dillerinin konuşucu sayısı giderek artmaktadır