Düzeltme İşareti Ve Kullanıldığı Yerler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Düzeltme İşareti ve Kullanıldığı Yerler

Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler aşağıda gösterilmiştir:

1

Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur:

adem (yokluk), âdem (insan)

adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık)

alem (bayrak), âlem (dünya, evren)

alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin)

aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun)

hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç)

hal (pazar yeri), hâl (durum, vaziyet)

hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz)

şura (şu yer), şûra (danışma kurulu)

UYARI:

Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır

2

Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur:

dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr

dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût

Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır:

Halûk, Lâle, Nalân

Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki

3

Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır

Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur

Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır:

millîleştirmek

millîlik

resmîleştirmek

resmîlik

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Düzeltme İşareti Ve Kullanıldığı Yerler Düzeltme İşareti ve Kullanıldığı Yerler Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler aşağıda gösterilmiştir: 1 Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem (insan) adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık) alem (bayrak), âlem (dünya, evren) alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin) aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun) hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç) hal (pazar yeri), hâl (durum, vaziyet) hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz) şura (şu yer), şûra (danışma kurulu) UYARI: Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır 2 Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır: Halûk, Lâle, Nalân Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki 3 Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır: millîleştirmek millîlik resmîleştirmek resmîlik