Dil Yanlışları Ve Anlatım Bozuklukları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Anlam Kusurları

Bir cümlenin anlaşılmasını zorlaştıran kusurlardır

Bu kusurların başlıcaları şunlardır :

1

Eş anlamlı veya anlamca birbirine yakın kelimeleri bir arada kullanmak

Eldeki malûmatları, ipuçlarını bir araya getirdiğimizde; gayet faydalı, faydalı olduğu kadar da yararlı bilgiler elde ettik

Mecburen bu caddeden geçmek zorundayız

Babıâli nin yüksek kapısından firar edip kaçarken, yek süvari bir atlıya tesadüfen rast geldi

Hayat, ne kadar yaşam dolu görüyor musun?
En derin saygılarımla hürmetlerimi arz ederim

Lezzetli bir sessizlik ve sükûnet içerisindeyiz

(Lezzetli sessizlik ??! ??!)
Çağdaş ve muasır medeniyet seviyesine ulaşmak istiyoruz

Çok lezzetli tatlar almamız mümkündür

Vaziyet durumlar nasıl?
İyi ki, size tesadüfen denk geldim

Elimizdeki değerlerin kıymetini bilmiyoruz

Bugün, okula mutlaka gitmek lâzım gerekir

Bu iki kelimenin arasında, çok küçük bir nüans farkı vardır

Parfümeri ve ıtriyat mağazamızın açılışına bekliyoruz

Bundan sonraki yaşamında hayata bakışı değişmişti

Bu kitabı size geri iade etmeye karar verdim

Gücümüz yettiği ölçüde fakirlere ve yoksullara yardım edelim

- 40 derece soğukta da yaşanmaz ki !

Çocuklar, lütfen ayrıntıları detaylarıyla anlatınız

Ürettiğimiz margarinle lezzetin tadına varın

En sevdiğim taşıt aracıdır uçak

Ayrıntılar detaylarda gizlidir

Ben bizzat kendim şahsen fakültenizde öğrenciyim

Ayrıca, eş anlamlı veya anlamca birbirine yakın kelimeleri, deyimlerde ve atasözlerinde birbirlerinin yerine kullanmak da doğru değildir

kara mürekkep ( siyah mürekkep ), siyah talih ( kara talih ), Tanrı aşkına ( Allah aşkına), Tanrıya ısmarladık ( Allaha ısmarladık ), yüreksiz ( kalpsiz ), başsız ( kafasız ), Beyaz akçe beyaz gün içindir

( Ak akçe kara gün içindir

), Zaman nakittir

( Vakit nakittir

), Sakla samanı gelir vakti

( Sakla samanı gelir zamanı

)

2

Herkesçe tam olarak benimsenmemiş ve anlamı öğrenilememiş yeni kelimeleri kullanmak

Kenya ve Yugoslavyada çıkarılemm taşları, Eskişehirdeki lületaşıyla karşılaştırmak olası değildir

( olası / mümkün ? )
Herkes, bir uğraşı vermektedir

(uğraşı / uğraş ?)
Büyük olasılıksızlıklar içinde

(olasılıksızlık / imkânsızlık?)
Sizinle bir türlü görüşme olasılığı bulamadım

(olasılığı / fırsatı, imkânı ?)

3

Kullanıştan düşmüş kelime ve tamlamaları kullanmak

Yazıklı ( günahkâr ) , sağaltman ( doktor ), bark ( apartman ), gözgü ( ayna ) , selce ( istiridye ) , zaviyetan-mütekabiletan-ı dahiletan ( iç ters açılar )

Dilimizin, telâffuzunu değiştirdiği bazı kelimeleri aslî şekilleriyle kullanmak da doğru değildir

müşkil ( müşkül ), mümkin ( mümkün ), terceme ( tercüme ), sebeb ( sebep ), kitab ( kitap ), mahabbet ( muhabbet ), club ( kulüp ), coiffure ( kuaför ), cart ( kart ), auto ( oto ), laser ( lâzer )

4

Bir kelimenin Türkçesi varken, yabancı dillerden alınan karşılığını kullanmak

generation ( kuşak ) , moncher ( azizim ) , test drive ( deneme sürüşü ) , correlation ( karşılıklı ilişki ) , hello ( merhaba ) , showroom ( teşhir salonu, satış yeri ), shopping center ( alış veriş merkezi ), gross market ( büyük alış veriş merkezi ), consensus ( uzlaşma ) , mösyö ( bay ) , shoe ( ayakkabı ), sock ( çorap ), discount market ( indirim marketi ), final four ( çeyrek final )

yabancı ekler,

5

Yabancı kelimelerle, Türkçe kelimeleri birleştirmek ve Türkçe kelimelere yabancı kelimelere de Türkçe ekler getirmek

makro düzey, mikro düzey, makro dilbilim, gayri pratik, gayri sosyal, en asgarî, en azamî, güzergâh üzerinde, hakem triosu ( hakem üçlüsü ), drive etmek ( sürmek )

derskolik, çaykolik, dokunmatik, ayrıyeten, direkman, kardeşane

6

İş yerlerine, televizyon kanallarına, radyo istasyonlarına ve ürünlere; yarı Türkçe yarı yabancı veya tamamen yabancı adlar vermek ve bu adların kısaltmalarını Batı aksanıyla söylemek

Millenium Flowers, Blue Radio, MMC ( Mega Music Channel ), Bilgi Bilişim Center, Show, İnter Star, Cine 5, Number One FM, Mega Market, Pasta Bank, Ali s Hause, Narin Shoes, Lâle Socks, MMC ( Mega Music Channel / em em si / me me ce ? ), NTV ( Nergis Televizyonu / en ti vi / ne te ve ), BBC ( Bilgi Bilişim Center / bi bi si / be be ce ? ), Tv ( ti vi / te ve )

Türkçe kelime gruplarının, dilimizde çok sık kullanılarak bizden bir unsur hâline gelen yabancı ifadelerin ve özellikle Türk yayın kurumu isimlerinin, mutlaka dilimizin kısaltma kurallarına göre okunması gerekir

Lâtin asıllı Türk alfabesinde, ünsüzler - k hariç - e ünlüsüyle seslendirilir

Özellikle h ünsüzünde çok farklı söyleyişler dikkat çekmektedir

h ünsüzü için kullanılemm; ha, aş, haş, eyç

gibi şekiller asla doğru değildir

Bir konfeksiyoncu, imal ettiği ürünlerin üzerini, tamamen yabancı ve çoğu da anlamsız, uydurma kelimelerle ve garip garip resimlerle dolduruyor, bu ürünleri de herkes kapış kapış alıyor

Nedense, alış verişlerde isimleri yabancı olan iş yerleri tercih ediliyor

Eğer, o ürünlerin üzerindeki yazılar Türkçe olsa, kimse dönüp bakmayacak, çünkü yazılanların çoğu anlamsız ve uydurma!

Eğer, o iş yerlerinin ismi Türkçe olsa, müşteri sayısında azalma oluyor

Bir malın markası ve üzerindeki yazılar,anlamı bilinmeyen kelimelerden ibaretse, daha çok alıcı buluyor

Maalesef arz talep meselesi !

Sevgili M

Engin Noyanın aşağıdaki yazısını, bu konuyla ilgili olduğu için buraya almayı uygun bulduk

M: Engin Noyan

TÜRKÇE KONUŞACAKSAK TÜRKÇE KONUŞALIM
Çağdaş Türk alfabesi dünyanın en ileri, en kullanışlı, en mükemmel alfabelerinden biridir

Çağdaş Türk alfabesi, Türkçemizin yapısına en uygun alfabedir

29 harftir ve her harf tek tek Türkçemize uygun olarak isimlendirilmiştir

Çağdaş Türk alfabesinin resmen kabul edilmesinden beri tüm ilk öğretmenlerimiz,çağdaş ve genç Türk Cumhuriyetinin pırıl pırıl çocuklarına, önce çağdaş Türk alfabesini öğretirler; özenle ve sevgiyle, harf harf

Gelin, ana baba yarısı ilk öğretmenlerimizin sevgi dolu emeklerini boşa çıkartmayalım! Çağdaş ve genç Türk Cumhuriyetinin, çağdaş alfabesine hiç ihtiyaç duymadığı yabancı harflerin sızmasına engel olalım!
Güzel, anlamlı ve doğru Türkçe için, yeni harflere ihtiyaç yoktur!
gelin, hep birlikte davetsiz misafir yabancı harfleri, yazılışları ve söylenişleriyle, ait oldukları alfabelere uğurlayalım:

güle güle x!
güle güle w !
güle güle ti , güle güle vi !
güle güle eyç aş, güle güle ef, en, em, si !

Gelin, herkesi tvye ti-vi yerine te-ve, radyolar için ef-em yerine fe-me, cd ler için si-di yerine ce-de, kişisel bilgisayarlar anlamında kullanılemm pclere pi-si yerine pe-cedemeye, özellikle de Türk televizyon kurumlarını , kendi isimlerinin kısaltmalarını, bu örnekler doğrultusunda Türkçe telaffuz etmeye davet edelim ki, yarın torunlarımız kendilerini Türkiye Cumhuriyeti, te-ce yerine ti-si vatandaşı olarak tanımlamasınlar

; te-ce yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak kalmaya devam etsinler

, tıpkı ilk öğretmenleri ,anaları babaları, dedeleri gibi ve te-ce , yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmakla gurur duysunlar!
Gelin, ilk öğretmenimize sevgi ve saygımızı gösterelim, alfabemizi doğru yazıp telaffuz etmeye herkesi davet edelim!
Gelin, imza toplayalım; gereken kişi ve kurumlara gönderip, onları Türk olmaya, Türk kalmaya davet edelim

kendimizi hayatın her sahasında Türk olarak ifade etmenin önemi ve değeri konusunda herkesi içtenlikle uyaralım ve diyelim ki:
Türkçe konuşacaksak, Türkçe konuşalım!

10-21-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Dil Yanlışları Ve Anlatım Bozuklukları Anlam Kusurları Bir cümlenin anlaşılmasını zorlaştıran kusurlardır Bu kusurların başlıcaları şunlardır : 1 Eş anlamlı veya anlamca birbirine yakın kelimeleri bir arada kullanmak Eldeki malûmatları, ipuçlarını bir araya getirdiğimizde; gayet faydalı, faydalı olduğu kadar da yararlı bilgiler elde ettik Mecburen bu caddeden geçmek zorundayız Babıâli nin yüksek kapısından firar edip kaçarken, yek süvari bir atlıya tesadüfen rast geldi Hayat, ne kadar yaşam dolu görüyor musun? En derin saygılarımla hürmetlerimi arz ederim Lezzetli bir sessizlik ve sükûnet içerisindeyiz (Lezzetli sessizlik ??! ??!) Çağdaş ve muasır medeniyet seviyesine ulaşmak istiyoruz Çok lezzetli tatlar almamız mümkündür Vaziyet durumlar nasıl? İyi ki, size tesadüfen denk geldim Elimizdeki değerlerin kıymetini bilmiyoruz Bugün, okula mutlaka gitmek lâzım gerekir Bu iki kelimenin arasında, çok küçük bir nüans farkı vardır Parfümeri ve ıtriyat mağazamızın açılışına bekliyoruz Bundan sonraki yaşamında hayata bakışı değişmişti Bu kitabı size geri iade etmeye karar verdim Gücümüz yettiği ölçüde fakirlere ve yoksullara yardım edelim - 40 derece soğukta da yaşanmaz ki ! Çocuklar, lütfen ayrıntıları detaylarıyla anlatınız Ürettiğimiz margarinle lezzetin tadına varın En sevdiğim taşıt aracıdır uçak Ayrıntılar detaylarda gizlidir Ben bizzat kendim şahsen fakültenizde öğrenciyim Ayrıca, eş anlamlı veya anlamca birbirine yakın kelimeleri, deyimlerde ve atasözlerinde birbirlerinin yerine kullanmak da doğru değildir kara mürekkep ( siyah mürekkep ), siyah talih ( kara talih ), Tanrı aşkına ( Allah aşkına), Tanrıya ısmarladık ( Allaha ısmarladık ), yüreksiz ( kalpsiz ), başsız ( kafasız ), Beyaz akçe beyaz gün içindir ( Ak akçe kara gün içindir), Zaman nakittir ( Vakit nakittir), Sakla samanı gelir vakti ( Sakla samanı gelir zamanı ) 2 Herkesçe tam olarak benimsenmemiş ve anlamı öğrenilememiş yeni kelimeleri kullanmak Kenya ve Yugoslavyada çıkarılemm taşları, Eskişehirdeki lületaşıyla karşılaştırmak olası değildir ( olası / mümkün ? ) Herkes, bir uğraşı vermektedir (uğraşı / uğraş ?) Büyük olasılıksızlıklar içinde (olasılıksızlık / imkânsızlık?) Sizinle bir türlü görüşme olasılığı bulamadım (olasılığı / fırsatı, imkânı ?) 3 Kullanıştan düşmüş kelime ve tamlamaları kullanmak Yazıklı ( günahkâr ) , sağaltman ( doktor ), bark ( apartman ), gözgü ( ayna ) , selce ( istiridye ) , zaviyetan-mütekabiletan-ı dahiletan ( iç ters açılar ) Dilimizin, telâffuzunu değiştirdiği bazı kelimeleri aslî şekilleriyle kullanmak da doğru değildir müşkil ( müşkül ), mümkin ( mümkün ), terceme ( tercüme ), sebeb ( sebep ), kitab ( kitap ), mahabbet ( muhabbet ), club ( kulüp ), coiffure ( kuaför ), cart ( kart ), auto ( oto ), laser ( lâzer ) 4 Bir kelimenin Türkçesi varken, yabancı dillerden alınan karşılığını kullanmak generation ( kuşak ) , moncher ( azizim ) , test drive ( deneme sürüşü ) , correlation ( karşılıklı ilişki ) , hello ( merhaba ) , showroom ( teşhir salonu, satış yeri ), shopping center ( alış veriş merkezi ), gross market ( büyük alış veriş merkezi ), consensus ( uzlaşma ) , mösyö ( bay ) , shoe ( ayakkabı ), sock ( çorap ), discount market ( indirim marketi ), final four ( çeyrek final ) yabancı ekler, 5 Yabancı kelimelerle, Türkçe kelimeleri birleştirmek ve Türkçe kelimelere yabancı kelimelere de Türkçe ekler getirmek makro düzey, mikro düzey, makro dilbilim, gayri pratik, gayri sosyal, en asgarî, en azamî, güzergâh üzerinde, hakem triosu ( hakem üçlüsü ), drive etmek ( sürmek ) derskolik, çaykolik, dokunmatik, ayrıyeten, direkman, kardeşane 6 İş yerlerine, televizyon kanallarına, radyo istasyonlarına ve ürünlere; yarı Türkçe yarı yabancı veya tamamen yabancı adlar vermek ve bu adların kısaltmalarını Batı aksanıyla söylemek Millenium Flowers, Blue Radio, MMC ( Mega Music Channel ), Bilgi Bilişim Center, Show, İnter Star, Cine 5, Number One FM, Mega Market, Pasta Bank, Ali s Hause, Narin Shoes, Lâle Socks, MMC ( Mega Music Channel / em em si / me me ce ? ), NTV ( Nergis Televizyonu / en ti vi / ne te ve ), BBC ( Bilgi Bilişim Center / bi bi si / be be ce ? ), Tv ( ti vi / te ve ) Türkçe kelime gruplarının, dilimizde çok sık kullanılarak bizden bir unsur hâline gelen yabancı ifadelerin ve özellikle Türk yayın kurumu isimlerinin, mutlaka dilimizin kısaltma kurallarına göre okunması gerekir Lâtin asıllı Türk alfabesinde, ünsüzler - k hariç - e ünlüsüyle seslendirilir Özellikle h ünsüzünde çok farklı söyleyişler dikkat çekmektedir h ünsüzü için kullanılemm; ha, aş, haş, eyç gibi şekiller asla doğru değildir Bir konfeksiyoncu, imal ettiği ürünlerin üzerini, tamamen yabancı ve çoğu da anlamsız, uydurma kelimelerle ve garip garip resimlerle dolduruyor, bu ürünleri de herkes kapış kapış alıyor Nedense, alış verişlerde isimleri yabancı olan iş yerleri tercih ediliyor Eğer, o ürünlerin üzerindeki yazılar Türkçe olsa, kimse dönüp bakmayacak, çünkü yazılanların çoğu anlamsız ve uydurma! Eğer, o iş yerlerinin ismi Türkçe olsa, müşteri sayısında azalma oluyor Bir malın markası ve üzerindeki yazılar,anlamı bilinmeyen kelimelerden ibaretse, daha çok alıcı buluyor Maalesef arz talep meselesi ! Sevgili MEngin Noyanın aşağıdaki yazısını, bu konuyla ilgili olduğu için buraya almayı uygun bulduk M: Engin Noyan TÜRKÇE KONUŞACAKSAK TÜRKÇE KONUŞALIM Çağdaş Türk alfabesi dünyanın en ileri, en kullanışlı, en mükemmel alfabelerinden biridir Çağdaş Türk alfabesi, Türkçemizin yapısına en uygun alfabedir 29 harftir ve her harf tek tek Türkçemize uygun olarak isimlendirilmiştir Çağdaş Türk alfabesinin resmen kabul edilmesinden beri tüm ilk öğretmenlerimiz,çağdaş ve genç Türk Cumhuriyetinin pırıl pırıl çocuklarına, önce çağdaş Türk alfabesini öğretirler; özenle ve sevgiyle, harf harf Gelin, ana baba yarısı ilk öğretmenlerimizin sevgi dolu emeklerini boşa çıkartmayalım! Çağdaş ve genç Türk Cumhuriyetinin, çağdaş alfabesine hiç ihtiyaç duymadığı yabancı harflerin sızmasına engel olalım! Güzel, anlamlı ve doğru Türkçe için, yeni harflere ihtiyaç yoktur! gelin, hep birlikte davetsiz misafir yabancı harfleri, yazılışları ve söylenişleriyle, ait oldukları alfabelere uğurlayalım: güle güle x! güle güle w ! güle güle ti , güle güle vi ! güle güle eyç aş, güle güle ef, en, em, si ! Gelin, herkesi tvye ti-vi yerine te-ve, radyolar için ef-em yerine fe-me, cd ler için si-di yerine ce-de, kişisel bilgisayarlar anlamında kullanılemm pclere pi-si yerine pe-cedemeye, özellikle de Türk televizyon kurumlarını , kendi isimlerinin kısaltmalarını, bu örnekler doğrultusunda Türkçe telaffuz etmeye davet edelim ki, yarın torunlarımız kendilerini Türkiye Cumhuriyeti, te-ce yerine ti-si vatandaşı olarak tanımlamasınlar; te-ce yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak kalmaya devam etsinler, tıpkı ilk öğretmenleri ,anaları babaları, dedeleri gibi ve te-ce , yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmakla gurur duysunlar! Gelin, ilk öğretmenimize sevgi ve saygımızı gösterelim, alfabemizi doğru yazıp telaffuz etmeye herkesi davet edelim! Gelin, imza toplayalım; gereken kişi ve kurumlara gönderip, onları Türk olmaya, Türk kalmaya davet edelim kendimizi hayatın her sahasında Türk olarak ifade etmenin önemi ve değeri konusunda herkesi içtenlikle uyaralım ve diyelim ki: Türkçe konuşacaksak, Türkçe konuşalım!