Şakak Kemiği Şakak Kemik – Temporal

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Şakak Kemiği, Şakak Kemik – Temporal

Kafanın yanlarında, sfenoidle artkafa kemiği arasında, parietallerin altında çift olarak bulunan bu kemik, doğumdan evvel üç ayrı parçadan meydana gelmiştir:

Sedef (squama) parçası

Timpan parçası

Piramid veya kaya parçası

Dölyatağıiçi gelişimi esnasında bu üç parça birbirleriyle birleşerek bu kemiği meydana getirirler

Doğduktan sonra ise bu üç parçanın birleşmesine ait izlere sutura halinde rastlanmaktadır

Gelişim; Yeni doğmuşta temporal'in pyramis'i; tabanı arkada büyük ekseni öne ve içe doğrultuda bir piramid şeklindedir

Pars squamosa ise dikey bir kemik lamı halinde pyramis'in üst ve dışyanmda olup onunla fissura petrosguamosa ile birleşiktir

Timpan parçası ise, yukarı bölümü eksik bir kemik halka biçiminde olup pyramis'in alt ve dış yanında olarak iki ucu pars squamosa ile birleşmiş bulunur

Sonraları pyramis ve squama yavaş yavaş gelişir en çok form değişikliği pyramis'in tabanı ile pars typanica'âa olur

Pyrams'in tabanı çok kalınlaşır ve memesi biçimini alarak ve içinde boşluklar meydana gelerek pars mastoidea halini alır aynı zamanda skuamanın alt kısmı piramid ile birleşir ve pars typanica halka şeklinden yukarısı açık bir oluk biçimini alır ve duvarları biraz sonra göreceğimiz dışkulak yolunun ön alt ve arka duvarlarını yapar

Bu yolun üst duvarı ise pars squamalis'den meydana gelir, böylece temporalin şekli yetişkinde oldukça değişmiş olur

Erişgin bir şahısda temporalde 1) pars squamalis, 2) pars petrosa, 3) pars mastoidea olarak üç parça görülür

Bu kemiğin bu üç parçası ayrı ayrı gözden geçirilecektir

1

Sedef (Skuama) parçası; Dıştan içe yassı yarım daire şeklinde olan bu parçanın bir dış öbürü iç (endocranial) iki yüzü ile bir çevresi vardır

Kafadışı yüzü; Bu yüzün üçte iki üst kısmı ile üçte bir alt bölümü arasında, ilk göze çarpan yatık çıkıntı, elmacık çıkıntısı adı alır; bu çıkıntının biri transversal öbürü önden arkaya uzunluğuna olmak üzere iki parçası vardır

Yukarıdan aşağıya basık olan enine bölümünün üst yüzü önden arkaya oluk şeklindedir

Alt yüzü ise önden arkaya konveks bir çıkıntı halinde olup şakak lokması veya eklem tüberkülü adı alır

Zigomatik çıkıntının bu enine parçası ile önden arkaya uzunluğuna olan parçasının birleşme yeri en çıkıntılı yeridir

Zigomatik çıkıntının enine parçası; önden arkaya bölümünü ikiye ayırır: Ön parça, serbest olup önden arkaya uzunluğuna ve enine basıkçadır; dış yüzü konveks, iç yüzü konkav, üst kenar keskin alt kenar kunt olan bu parça asıl processus zygomaticus'dur

Bunun önde olan serbest ucu dişli olup elmacık kemiğinin temporal çıkıntısı ile birleşerek elmacık kemerini tamamlar

Zigomatik çıkıntının şakak lokmasının arka parça, crista supramastoidea, adı da almakta olup önce keskin sonra basık bir çizgi halinde yukarıya arkaya doğru ilerleyerek skuama parçasının çevresine kadar gider

Şakak kemiğinin skuama parçasının dış yüzünün zigomatik çıkıntısı üstünde kalan parçası, konveks ve pürtüksüz olup kafa bütününde şakak çukurunu yapmaya yardım eder; üzerinde derin şakak arterlerinin izleri görülebilir

Skuama parçasının zigomatik çıkıntı altında kalan bölümü, kafa tabanı ile ilgili olup demin söylediğiniz şakak lokmasından (tuberculum articulare) başka onun arkasında mandibula çukuru adı alan ekseni dıştan içe ve önden arkaya doğru eliptik bir çukurluk gösterir

Bu çukurun ortasında enine olarak bulunan yarık, Glaser yarığı (fissura petrotympanica) olup bu çukuru ikiye ayırır, ön bölümüne eklem yüzü (facies articularis) denir ve şakak eklemi ile ilgili olup skuama parçasının sının içinde bulunur

Glaser yarıgının arkasında kalan bölümü ise eklemle ilgili olmıyarak timpan kemiğinin piramis parçasının sınırı içinde bulunmaktadır

Kafaiçi yüzü; Şakak kemiğinin skuama parçasının, kafaiçi yüzünde bulunan girinti ve çıkıntılar beyin kıvrımlarını ve bunların arasındaki beyin oluklarına uymakla beraber, yine bu yüz üzerinde görülen damar olukları içinde de beyin zarlarına ait arteria meningica media ve dalları bulunmaktadır

Skuama çevresi; Bu çevre biri altta yapışık, öbürü üstte serbest olarak iki bölümde gözden geçirilebilir

Yapışık bölümü arkada mastoidle bazan iz bırakmadan, bazan da sutura mastoideosquamalis adında bir sutur görülebilir

önde pyramis ile olan birleşmesi, dış yüzde Glaser yarığı ile kolayca görülebilir; iç yüzde ise bu birleşme fissura petrosquomalis iledir

Çevrenin serbest parçası bir dairenin üçte ikisi kadardır

Bu çevre l----- interna'nın zararına olarak içten dışa kalemvari kesik olup önde sfenoidin büyük kanadı ile, yukarıda parietalle sutura halinde eklem yapar

2

Piramid veya kaya parçası; Şakak kemiğinin bu parçası; ekseni önden arkaya ve içten dışa, kesik tepesi önde ve içte tabanı dışta ve arkada olan, dörtgen piramid biçimindedir

Piramidin dört yüzü, dörtkenarı, tabanı ve tepesi gözden geçirilecektir

Dört yüzden ikisi ön-üst, arka - üst olup kafa boşluğu içine; diğer ikisi ön - alt arka - alt olup kafa dışına bakarlar

Ön-üst yüz; Bu yüzün üçte bir arka ve üçte iki ön bölümleri arasında iç kulağın üst yarım daire kanalının meydana getirdiği bir kabartı vardır ki buna eminentia arcuata denir

Bu çıkıntının önünde uzunluğuna bir yarık ile, bunu öne doğru uzatan bir olukçuk ve onun dış yanında, daha küçük ikinci bir olukcuk bulunur

Piramidin tepesine yakın, bir parmağın yapabileceği çöküntü biçiminde bir çukurcuk vardır

Piyeste, içinde Gasser ganglionu yerleşmiş olan bu çukurcuğa

Gasser çukurcuğu denir

Bu yüzün eminentia arcuata'nın önünde ve dışyanında kalan bölümü teğmen tympani adı alır

Orta kulağın ince bir kemik duvardan yapılı olan üst duvarını meydana getiren bu kısım üzerinde fissura petro-squamosa bulunur

Arka-üst yüz; Bu yüzün ortasının biraz önünde içkulak yolu ağzı vardır

Dibi içkulak yolu ile devam eden bu ağzm birkaç milimetre üst ve arkasında fossa subaraıata denen uzunluğuna bir çukurcuk vardır

Yine içkulak yolu ağzının bir birbuçuk santimetre arkasında bir tırnak izine benzeyen girintinin dibinde içkulakla ilgili vestibul kanalcığının iç ağzı vardır

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Şakak Kemiği Şakak Kemik – Temporal Şakak Kemiği, Şakak Kemik – Temporal Kafanın yanlarında, sfenoidle artkafa kemiği arasında, parietallerin altında çift olarak bulunan bu kemik, doğumdan evvel üç ayrı parçadan meydana gelmiştir: Sedef (squama) parçası Timpan parçası Piramid veya kaya parçası Dölyatağıiçi gelişimi esnasında bu üç parça birbirleriyle birleşerek bu kemiği meydana getirirler Doğduktan sonra ise bu üç parçanın birleşmesine ait izlere sutura halinde rastlanmaktadır Gelişim; Yeni doğmuşta temporal'in pyramis'i; tabanı arkada büyük ekseni öne ve içe doğrultuda bir piramid şeklindedir Pars squamosa ise dikey bir kemik lamı halinde pyramis'in üst ve dışyanmda olup onunla fissura petrosguamosa ile birleşiktir Timpan parçası ise, yukarı bölümü eksik bir kemik halka biçiminde olup pyramis'in alt ve dış yanında olarak iki ucu pars squamosa ile birleşmiş bulunur Sonraları pyramis ve squama yavaş yavaş gelişir en çok form değişikliği pyramis'in tabanı ile pars typanica'âa olur Pyrams'in tabanı çok kalınlaşır ve memesi biçimini alarak ve içinde boşluklar meydana gelerek pars mastoidea halini alır aynı zamanda skuamanın alt kısmı piramid ile birleşir ve pars typanica halka şeklinden yukarısı açık bir oluk biçimini alır ve duvarları biraz sonra göreceğimiz dışkulak yolunun ön alt ve arka duvarlarını yapar Bu yolun üst duvarı ise pars squamalis'den meydana gelir, böylece temporalin şekli yetişkinde oldukça değişmiş olur Erişgin bir şahısda temporalde 1) pars squamalis, 2) pars petrosa, 3) pars mastoidea olarak üç parça görülür Bu kemiğin bu üç parçası ayrı ayrı gözden geçirilecektir 1 Sedef (Skuama) parçası; Dıştan içe yassı yarım daire şeklinde olan bu parçanın bir dış öbürü iç (endocranial) iki yüzü ile bir çevresi vardır Kafadışı yüzü; Bu yüzün üçte iki üst kısmı ile üçte bir alt bölümü arasında, ilk göze çarpan yatık çıkıntı, elmacık çıkıntısı adı alır; bu çıkıntının biri transversal öbürü önden arkaya uzunluğuna olmak üzere iki parçası vardır Yukarıdan aşağıya basık olan enine bölümünün üst yüzü önden arkaya oluk şeklindedir Alt yüzü ise önden arkaya konveks bir çıkıntı halinde olup şakak lokması veya eklem tüberkülü adı alır Zigomatik çıkıntının bu enine parçası ile önden arkaya uzunluğuna olan parçasının birleşme yeri en çıkıntılı yeridir Zigomatik çıkıntının enine parçası; önden arkaya bölümünü ikiye ayırır: Ön parça, serbest olup önden arkaya uzunluğuna ve enine basıkçadır; dış yüzü konveks, iç yüzü konkav, üst kenar keskin alt kenar kunt olan bu parça asıl processus zygomaticus'dur Bunun önde olan serbest ucu dişli olup elmacık kemiğinin temporal çıkıntısı ile birleşerek elmacık kemerini tamamlar Zigomatik çıkıntının şakak lokmasının arka parça, crista supramastoidea, adı da almakta olup önce keskin sonra basık bir çizgi halinde yukarıya arkaya doğru ilerleyerek skuama parçasının çevresine kadar gider Şakak kemiğinin skuama parçasının dış yüzünün zigomatik çıkıntısı üstünde kalan parçası, konveks ve pürtüksüz olup kafa bütününde şakak çukurunu yapmaya yardım eder; üzerinde derin şakak arterlerinin izleri görülebilir Skuama parçasının zigomatik çıkıntı altında kalan bölümü, kafa tabanı ile ilgili olup demin söylediğiniz şakak lokmasından (tuberculum articulare) başka onun arkasında mandibula çukuru adı alan ekseni dıştan içe ve önden arkaya doğru eliptik bir çukurluk gösterir Bu çukurun ortasında enine olarak bulunan yarık, Glaser yarığı (fissura petrotympanica) olup bu çukuru ikiye ayırır, ön bölümüne eklem yüzü (facies articularis) denir ve şakak eklemi ile ilgili olup skuama parçasının sının içinde bulunur Glaser yarıgının arkasında kalan bölümü ise eklemle ilgili olmıyarak timpan kemiğinin piramis parçasının sınırı içinde bulunmaktadır Kafaiçi yüzü; Şakak kemiğinin skuama parçasının, kafaiçi yüzünde bulunan girinti ve çıkıntılar beyin kıvrımlarını ve bunların arasındaki beyin oluklarına uymakla beraber, yine bu yüz üzerinde görülen damar olukları içinde de beyin zarlarına ait arteria meningica media ve dalları bulunmaktadır Skuama çevresi; Bu çevre biri altta yapışık, öbürü üstte serbest olarak iki bölümde gözden geçirilebilir Yapışık bölümü arkada mastoidle bazan iz bırakmadan, bazan da sutura mastoideosquamalis adında bir sutur görülebilir önde pyramis ile olan birleşmesi, dış yüzde Glaser yarığı ile kolayca görülebilir; iç yüzde ise bu birleşme fissura petrosquomalis iledir Çevrenin serbest parçası bir dairenin üçte ikisi kadardır Bu çevre l----- interna'nın zararına olarak içten dışa kalemvari kesik olup önde sfenoidin büyük kanadı ile, yukarıda parietalle sutura halinde eklem yapar 2 Piramid veya kaya parçası; Şakak kemiğinin bu parçası; ekseni önden arkaya ve içten dışa, kesik tepesi önde ve içte tabanı dışta ve arkada olan, dörtgen piramid biçimindedir Piramidin dört yüzü, dörtkenarı, tabanı ve tepesi gözden geçirilecektir Dört yüzden ikisi ön-üst, arka - üst olup kafa boşluğu içine; diğer ikisi ön - alt arka - alt olup kafa dışına bakarlar Ön-üst yüz; Bu yüzün üçte bir arka ve üçte iki ön bölümleri arasında iç kulağın üst yarım daire kanalının meydana getirdiği bir kabartı vardır ki buna eminentia arcuata denir Bu çıkıntının önünde uzunluğuna bir yarık ile, bunu öne doğru uzatan bir olukçuk ve onun dış yanında, daha küçük ikinci bir olukcuk bulunur Piramidin tepesine yakın, bir parmağın yapabileceği çöküntü biçiminde bir çukurcuk vardır Piyeste, içinde Gasser ganglionu yerleşmiş olan bu çukurcuğa Gasser çukurcuğu denir Bu yüzün eminentia arcuata'nın önünde ve dışyanında kalan bölümü teğmen tympani adı alır Orta kulağın ince bir kemik duvardan yapılı olan üst duvarını meydana getiren bu kısım üzerinde fissura petro-squamosa bulunur Arka-üst yüz; Bu yüzün ortasının biraz önünde içkulak yolu ağzı vardır Dibi içkulak yolu ile devam eden bu ağzm birkaç milimetre üst ve arkasında fossa subaraıata denen uzunluğuna bir çukurcuk vardır Yine içkulak yolu ağzının bir birbuçuk santimetre arkasında bir tırnak izine benzeyen girintinin dibinde içkulakla ilgili vestibul kanalcığının iç ağzı vardır