Hipofiz Bezi Öbür Salgı Bezlerini Denetler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Hipofiz Bezi Öbür Salgı Bezlerini Denetler

Beynin altında yer alan hipofiz bezinin ön lob (adenohipofiz) ve arka lob (nörohipofiz) adlı iki bölümü vardır

Bazı hayvanlarda bulunan orta lob da ön lobla birlikte değerlendirilir

Hipofiz bezi vücuttaki öbür iç salgı bezlerinin birçoğunun işleyişini etkiler

Hipofiz hormonlarının büyük bölümü ön lobda yapıldığından ön hipofiz vücudun “ana” salgı bezi olarak anılır

Ön hipofiz hormonları kimyasal açıdan polipeptit ya da karmaşık protein yapısındadır

Bu gruptaki hormonlar büyüme hormonu (GH), prolaktin hormonu, adrenokortikotrop hormon (ACTH), lipotropik hormon (LPH), tiroid uyarıcı hormon (TSH), folikül uyarıcı hormon (FSH), ara hücre uyarıcı hormon (ICSH) ve melanosit uyarıcı hormondur (MSH)

Hipofiz arka lobu ise hormon üretmez; beynin hipotalamus bölümünden üretilen iki hormonu depolar

Her ikisi de polipeptit yapısında olan bu hormonlar vazopressin ve oksitosindir

Hemen hemen bütün ön hipofiz hormonları belirli dokular üzerinde etki gösterir

Yalnız büyüme hormonu vücudun bütününü etkiler; ayrıca öbür hormonları destekler

Prolaktin meme dokusunun gelişimini ve süt yapımını denetler

ACTH böbrek üstü bezlerinin steroid hormonları salgılamasını sağlar

TSH tiroit bezinin tiroksin salgısını uyarır

FSH ile ICSH gonatların, yani yumurtalık ve erbezlerinin eşey hormonları salgılamalarını sağlar

MSH derideki renk değişikliğini belirleyen melanositleri uyarır

LPH de yağ dokularındaki lipiti harekete geçirir

Hipofiz bezinin yaşamın ilk yıllarında tam gerektiği kadar büyüme hormonu salgılaması gerekir

Eğer bu dönemde gerekenden az büyüme hormonu salgılanırsa çocukta cücelik, aşırı hormon salgılanırsa da devlik gelişir

Ama bu hastalık maymunlardan elde edilen büyüme hormonu ya da insan büyüme hormonu (HGH) verilerek tedavi edilir

Yetişkinlikte aşırı büyüme hormonu üretimi akromegali hastalığına yol açar ve çene, el ve ayaklar büyür

Bu durumda hipofiz bezinin ameliyatla alınması gerekir

Hipofiz bezinin arka lobundan salgılanan vazopressin hormonu damarları etkileyerek tansiyonu yükseltir

Vücudun su tutmasına yardımcı olduğundan bazen antidiüretik hormon olarak da adlandırılır

Bu hormon böbreklerin aşırı idrar üretmesini engeller

Vazopressin yokluğunda insanlarda şekersiz diyabet hastalığı görülür ve hasta günde 30 litreye kadar idrar yapar

Oksitosin dölyatağının kaslarını kasarak doğumu başlatır; annenin memelerinden süt salgılamasına yol açar ve doğum sonrası kanamayı denetler

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hipofiz Bezi Öbür Salgı Bezlerini Denetler Hipofiz Bezi Öbür Salgı Bezlerini Denetler Beynin altında yer alan hipofiz bezinin ön lob (adenohipofiz) ve arka lob (nörohipofiz) adlı iki bölümü vardır Bazı hayvanlarda bulunan orta lob da ön lobla birlikte değerlendirilir Hipofiz bezi vücuttaki öbür iç salgı bezlerinin birçoğunun işleyişini etkiler Hipofiz hormonlarının büyük bölümü ön lobda yapıldığından ön hipofiz vücudun “ana” salgı bezi olarak anılır Ön hipofiz hormonları kimyasal açıdan polipeptit ya da karmaşık protein yapısındadır Bu gruptaki hormonlar büyüme hormonu (GH), prolaktin hormonu, adrenokortikotrop hormon (ACTH), lipotropik hormon (LPH), tiroid uyarıcı hormon (TSH), folikül uyarıcı hormon (FSH), ara hücre uyarıcı hormon (ICSH) ve melanosit uyarıcı hormondur (MSH) Hipofiz arka lobu ise hormon üretmez; beynin hipotalamus bölümünden üretilen iki hormonu depolar Her ikisi de polipeptit yapısında olan bu hormonlar vazopressin ve oksitosindir Hemen hemen bütün ön hipofiz hormonları belirli dokular üzerinde etki gösterir Yalnız büyüme hormonu vücudun bütününü etkiler; ayrıca öbür hormonları destekler Prolaktin meme dokusunun gelişimini ve süt yapımını denetler ACTH böbrek üstü bezlerinin steroid hormonları salgılamasını sağlar TSH tiroit bezinin tiroksin salgısını uyarır FSH ile ICSH gonatların, yani yumurtalık ve erbezlerinin eşey hormonları salgılamalarını sağlar MSH derideki renk değişikliğini belirleyen melanositleri uyarır LPH de yağ dokularındaki lipiti harekete geçirir Hipofiz bezinin yaşamın ilk yıllarında tam gerektiği kadar büyüme hormonu salgılaması gerekir Eğer bu dönemde gerekenden az büyüme hormonu salgılanırsa çocukta cücelik, aşırı hormon salgılanırsa da devlik gelişir Ama bu hastalık maymunlardan elde edilen büyüme hormonu ya da insan büyüme hormonu (HGH) verilerek tedavi edilir Yetişkinlikte aşırı büyüme hormonu üretimi akromegali hastalığına yol açar ve çene, el ve ayaklar büyür Bu durumda hipofiz bezinin ameliyatla alınması gerekir Hipofiz bezinin arka lobundan salgılanan vazopressin hormonu damarları etkileyerek tansiyonu yükseltir Vücudun su tutmasına yardımcı olduğundan bazen antidiüretik hormon olarak da adlandırılır Bu hormon böbreklerin aşırı idrar üretmesini engeller Vazopressin yokluğunda insanlarda şekersiz diyabet hastalığı görülür ve hasta günde 30 litreye kadar idrar yapar Oksitosin dölyatağının kaslarını kasarak doğumu başlatır; annenin memelerinden süt salgılamasına yol açar ve doğum sonrası kanamayı denetler