Boşaltım Sistemindeki Organlar

3- Böbrek nakli, böbrek hastalarının hayatı açısından nasıl bir öneme sahiptir? (Böbrek yetmezliği hastalığının kesin tedavisi olduğu için diyaliz makinesine bağlanmaya ihtiyaç duymazlar)
4- Böbrek yetmezliği hastaları için teknolojik gelişmelere bağlı olarak başka hangi tedavi yöntemleri vardır?
5- Ülkemizde böbrek nakli,
ihtiyacı karşılanabiliyor mu?
6- Hastalara böbrek nakli nasıl yapılır?
7- Boşaltım sistemi ile ilgili hastalıklarda hangi teknolojik gelişmeler kullanılır?

5- Boşaltım Sisteminde (Böbreklerde) Görülen Hastalıklar :
Boşaltım sisteminde; böbrek,
iltihabı, böbrek taşı, böbrek yetmezliği, idrar torbası ve idrar yolu iltihabı, nefrit, üremi, albümin, sistit, şeker hastalığı ve yüksek tansiyona bağlı olan böbrek rahatsızlıkları görülür

a) Böbrek İltihapları :
Böbreğin öz bölgesinde veya havuzcuğunda görülür İdrar tutamama, bel ağrısı, halsizlik, üşüme, ateşlenme,
gibi belirtileri vardır

b) Böbrek Taşları :
İdrardaki madensel tuzların (kalsiyum tuzları, D vitamini ve azotlu bileşiklerin), idrar kanalcıklarında veya havuzcukta veya idrar borusunda birikmesi ile oluşur Erkeklerde daha fazla ortaya çıkar Sancı ve idrarda kan görülmesi gibi belirtileri vardır (Taş oluşumunun önlenmesi için,
günde yeterince su içilmeli, süt ve süt ürünlerinin aşırı tüketiminden uzak durulmalıdır)
Böbrek taşlarının tedavi yöntemlerinden biri taş kırmadır Bunun için yüksek enerjili (ultrasonik) ses dalgaları kullanılır ve ses dalgaları cilde ve böbreklere zarar vermeden taşları kırabilir Kırılan taşlar idrarla dışarı atılır Büyük ve kırılamayan taşlar ise ameliyatla alınabilir

c) Böbrek Yetmezliği :
Böbreklerin tamamen veya kısmen (%80) görevini yerine getirememesi hastalığıdır Bu hastalığı taşıyan insanların kanındaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzları temizlenmesi için DİYALİZ makinesine,
bağlanması veya böbrek naklini yapılması gerekir
Diyaliz makinesi, idrarla atılamayan su, üre, ürik asit ve madensel tuzların kandan süzülerek kanın temizlenmesini,
sağlar Bu yöntem, kalıcı tedavi sağlamaz Kalıcı tedavi için böbrek naklinin yapılması gerekir
Organ nakli, canlı bir kişinin bir böbreğini (sağlıklı bir kişi tek böbrekle de yaşayabilir ) ya da yeni ölmüş ama organları hala canlı birinin böbreğini alarak yapılabilir

d) Nefrit :
Nefronların iltihaplanması,
hastalığıdır Yüz, göz ve ayak bileklerinde şişme gibi belirtileri vardır Bulaşıcı hastalıklar sonucu oluşur

e) Üremi :
Böbrek yetmezliği sonucu idrarla atılması gereken zararlı ve atık maddelerin atılamayıp kanda (vücutta) birikmesi,
sonucu ortaya çıkan hastalıktır

f) Albümin :
Nefronların görevini yapamaması sonucu, proteinli maddelerin idrara geçmesidir

g) Sistit :
Üreme organları veya kan yoluyla gelen mikropların, idrar yollarında oluşturduğu yanmadır

SORU : 1- Boşaltım sisteminin sağlığının korunması için neler yapılmalıdır?
2- Hastalanıldığında niçin idrar tahlili istenir?

6- Boşaltım Sisteminin Sağlığı ve Korunması :

1- Yeterli miktarda sıvı,
alınmalıdır (Böbreklerin rahat çalışması için bol sıvıya ihtiyacı vardır Alınan sıvı miktarı sıcak ve kuru havalarda arttırılmalıdır Günlük en az 2 litre su alınmalıdır)
2- İdrar uzun süre tutulmamalıdır (Böbrek taşları oluşabilir)
3- Böbrekler ve idrar yolları soğuktan korunmalıdır (Böbrek sağlığı için)
4- Aşırı acı ve baharatlı,
yiyecekler yenilmemelidir
5- Düzenli banyo yapılmalıdır (Derideki gözeneklerin açılması için)
6- İçilen su ve yenilen besinler temiz olmalıdır
7- Böbrek iltihabı rahatsızlıklarında,
tedavi yarıda kesilmemeli ve ilaçlar zamanında alınmalıdır
8- Diş çürükleri ve boğaz iltihabı hemen tedavi ettirilmelidir (Çürük veya iltihaba yol açan mikroorganizmalar, kalıcı böbrek rahatsızlıklarına yol açabilir)
9- Kişisel temizliğe dikkat,
edilmelidir

NOT : 1- Boşaltım sistemi, solunum ve dolaşım sistemleri ile birlikte çalışır
2- İdrarda safra sıvısı,
olduğu için idrar sarı renklidir
3- Kandan süzülen idrarda glikoz (şeker) varsa bu kişi şeker hastasıdır
4- Bel soğukluğu ve AİDS, cinsel yolla veya kan yoluyla bulaşan bulaşıcı hastalıklardır ve bu hastalıklar,
böbreklerin çalışmasını engellerler
5- Böbreklerin en küçük görev birimi nefronlardır Nefronlar, süzme ve geri emilme yoluyla çalışırlar
6- • Her böbrekte yaklaşık 1 milyon tane nefron bulunur
• Vücutta her 1 dakikada ,
kanın 1 litresi böbreklerden geçer Günde ortalama 500 litre kan böbrekler tarafından süzülür
• Böbrekler her 10 – 20 dakikada bir vücuttaki kanın tamamının süzülmesini sağlar Bu işlem günde 100 – 150 kez tekrarlanır
• Böbreklerde süzülen kanın %98–99’u geri emilerek böbreklerden uzaklaştırılır
• Günde ortalama 1,5 – 2 litre idrar oluşur (Hayat boyu yaklaşık 45000 litre)
• İdrar kesesi, yetişkin insanlarda 600–700 mlt kadar, çocuklarda ise 500 mlt kadar idrar tutabilir Çocuklarda idrar kesesinin ¼ ü dolunca çocuk idrar yapma ihtiyacı duyar
7- Kalın bağırsak, boşaltım,
sistemi organı değildir, sindirim sistemi organıdır
8- Böbrek atardamarı → Oksijeni bol, taşıdığı kanda zehirli atıklar fazla
Böbrek toplardamarı → Karbondioksiti bol, taşıdığı kan zararlı maddelerden arındırılmış
9- Bir nefronun yapısı üç kısımdan oluşur:
1- Glomerül : Kılcal damarların oluşturduğu yumaktır
2- Bowman Kapsülü : Kılcal damar yumağının ( glomerül’ün )
çevresini saran zarsı yapıdır
3- Boşaltım Kanalcıkları : Bowman kapsülünün devamıdır
Kanalcıklar kıvrımlı olup, yer yer ‘U’ görünümü alırlar(U kısım kabuk bölgesinde değildir, öz bölgesine,
sarkmıştır) Boşaltım kanalcıkları, böbreğin ortasına açılan toplama kanallarına uzanırlar
10- Öz bölgesinde taban kısmı kabuk bölgesine, tepe kısmı havuzcuğa bakan, piramit şeklinde yapılar vardır Bunlara malpighi piramitleri denir Bu piramitler idrar toplama kanallarından oluşur Ayrıca boşaltım kanalcıklarının U kısmı da öz bölgesindedir
Öz bölgesi süzülen sıvıdaki,
faydalı maddelerin geri emildiği yerdir
11- İdrarın oluşması ve vücuttan atılması :
• Kan, böbrek atardamarları yoluyla böbreklere gelir ve nefronlarda süzülür
• Kan içindeki yararlı ,
maddeler, süzülme sırasında nefronlarda emilir (geri emilim) ve tekrar kana geçer
• Süzülerek temizlenen bu kan, böbrek toplardamarı ile böbreklerden çıkar
• Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile üre idrarı oluşturur
• Oluşan idrar, üreterde ve idrar kesesinde toplanır
• İdrar üretra ile vücuttan dışarı atılır
12- Boşaltım sistemi hastalıklarını inceleyen bilim dalına nefroloji denir

1- Ülkemizde böbrek nakli ihtiyacı karşılanabiliyor mu?
Ülkemizde yaklaşık 30 bin kronik böbrek yetmezliği hastası, haftanın üç günü diyaliz cihazına bağlı olarak “böbrek nakli olabilmek umuduyla’ hayatını sürdürmeye çalışmaktadır Ancak,
bu hastaların yılda sadece 600’ü bu imkânı elde edebiliyor Ülkemizde bugüne kadar toplam 4800 böbrek nakli yapılmıştır Yeterli sayıda organ bağışı yapılmadığından böbrek nakli ihtiyacı karşılanamamaktadır

2- Hastalar böbrek nakli nasıl yapılıyor?
Yaşayan bir insanın,
böbreklerinden birinin nakil ihtiyacı olan bir başkasına ameliyatla nakledilmesi şeklinde yapılır Ayrıca beyin ölümü geçekleşmiş bağışçının böbreğinin alınarak ihtiyacı olan bir kişiye verilmesi yoluyla da gerçekleşir