|
Prof. Dr. Sinsi
|
Kadın Hastalıkları Ve Doğum (Geniş Bilgi)
PRENATAL (Doğum öncesi) TESTLER 
--------------------------------------------------------------------------------
Gebelikte ortaya çıkabilecek bazı problemleri teşhis edebilmek için yapılan prenatal testlerden önemlileri aşağıda sıralanmıştır Bunlardan bazıları tüm gebe kadınlarda rutin olarak istenmektedir Rutin dışındaki diğer testler,sizin ve ailenizin tıbbi öyküsü doğrultusunda gerekli görülürse doktorunuz tarafından istenecektir Akılda tutulması gereken şey ; sonucu normal çıkmasa da,testler her zaman bir problem olduğunu göstermezBöyle durumlarda genel olarak ek testlere ihtiyaç duyulur veya anormal sonuç veren test yenilenirEğer gerçekten bir problem tesbit edilirse bunun ne anlama geldiği ve tedavi edilebilme olanaklarını doktorunuzla ya da ilgili yetkililerle görüşünüzTüm bu tıbbi girişimlerde, testlerin kendisi ya da tedavi yöntemleri ile ilgili bazı mutlak riskler de söz konusudurUygulamalardan önce bu riskleri de doktorunuzla konuşunuz
Rh ( Rhesus ) testi
Bu test Rh pozitif (+) ya da Rh negatif ( - ) kana sahip olduğunuzu gösterir Kadınların % 8 – 15 kadarı Rh negatif kan grubundandır Rh negatif kana sahip olmak gebelik açısından bir problem demek anlamına gelmez Rh negatif kana sahip olmak eğer baba Rh (+) ise bebeğin de Rh (+) olabilme ihtimalinden dolayı kaygı uyandırır Gebeliğiniz boyunca bebeğiniz ve sizin kanınız birbiriyle karışacaktır Sizin Rh (-) kanınız ile bebeğinizin Rh (+) kanı karşılaştığında vücudunuz Rh (+) kan hücrelerini yabancı bir düşman olarak görerek ona karşı antikor denilen koruyucu hücreler üretecektirBu antikorlar ortak kan dolaşımınız sayesinde tekrar bebeğinize ulaştığında bebeğinizin Rh (+) kan hücrelerini yok edeceklerdir Bu nedenle eğer siz Rh (-),bebeğiniz de Rh (+) kan grubuna sahipseniz,bebeğinize karşı ne kadar antikor ürettiğinizi anlamak için, doktorunuz, gebeliğiniz boyunca belirli aralıklarla bunu kontrol edecektir Rh uyumsuzluğu ilk gebelikte çoğunlukla tehlike arzetmez, çünkü genellikle Rh (+) bir bebeğe ilk kez gebe kalan bir anne adayı, yeteri kadar antikor üretene kadar doğum gerçekleşmiş ve dolayısıyla da ilk bebek bu durumdan etkilenmemiş olur Ancak aynı anne sonraki hamileliklerinden birinde tekrar bir Rh (+) bebeğe gebe kalacak olursa bu bebek için gerçek ve önemli bir tehlike söz konusudur, çünkü; bu sefer annenin koruyucu antikorları yeterli sayıda ve saldırıya hazırdırlar Rh uyumsuzluğu olan tüm gebeliklerde,gebeliğin 28haftasında ve doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde, Rh immunglobini denen iğnenin anneye yapılmasıyla, oluşabilecek komplikasyonlardan korunulmuş olunurBu enjeksiyon antikor oluşma riskini büyük oranda azaltacaktır Böylece sonraki gebeliklerinizde Rh uyumsuzluğuna bağlı bir problem yaşamanız engellenmiş olacaktır Rh (-) kan grubundan olan bir kadın dış gebeliğe maruz kalmış veya düşük yapmış olsa bile,ya da gebeliği devam ederken koryonik villus örneklemesi, perkütan umblikal kord örneklemesi veya amniyosentez gibi bir takım ileri tetkiklerin uygulaması altına giriyorsa mutlaka Rhogam (Rh immunglobini) alması gerekir Eğer bu konuda aklınıza takılan herhengi bir şey varsa mutlaka doktorunuzla paylaşmalısınız
Hemoglobin kontrolü
Gebelikte çok yaygın olarak görülebilen anemi (kansızlık) ya da kırmızı kan hücrelerinde azalma gibi durumları anlamak için hemoglobin seviyeniz kontrol edilmiş olması gerekir Gerçi bu kontrolde herhengi bir eksiklik tesbit edilmese de, gebelikte demir ihtiyacı artacağı için, doktorunuz mutlaka size bir demir ilacı ya da demir de içeren bir vitamin verecektir Bu demir ilaçları dışkınızı koyu renge (siyaha yakın) boyayacaktır Ayrıca verilen bu prenatal vitamin ilaçları kabızlığa da neden olabilir Kabızlıktan , sıvı gıdalara ağırlık vererek,kepek,meyve ve sebze gibi lifli besinlerle beslenerek ve egzersiz yaparak korunabilirsiniz Eğer kabızlığınız bunlara rağmen devam ederse ek tedavi yöntemleri için doktorunuzla görüşünüz
Gonore ve Klamidya testleri
Seks yoluyla geçen bu hastalıklar kısırlığa, körlüğe, eklem iltihabına ve çeşitli üriner ( idrar yolları ) hastalıklara neden olabilirler Aynı zamanda doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilecek olan gonore enfeksiyonu gonokokkal konjunktivit denilen ve tadavi edilmediğinde bebekte körlükle sonuçlanacak bir hastalığa da neden olabilir Gonore ya da klamidya enfeksiyonu bulunan bir kadın antibiyotikler kullanılarak daima güvenli bir şekilde tedavi edilebilir Yeni doğan bebeklerin gözleri de doğumdan hemen sonra rutin olarak gözlerine gerekli antibiyotikler damlatılmak suretiyle bu tip komplikasyonlardan korunmuş olur
Sfiliz testi
Bu da her gebe kadının yaptırması gereken testlerden biridir Sfiliz; cinsel yolla bulaşan ve tüm vücuda yayılarak,kalp hastalıklarına, nörolojik arazlara ve hatta ölüme neden olabilecek bir hastalıktır Gebelik sırasında düşüklere ya da erken doğuma neden olabildiği gibi doğan bebeklerde de anemi,sinir sistemi arazları, kemik ve diş yapısında bozukluklar ve karaciğer hastalıklarına neden olabilir Eğer hastalık gebeliğin erken dönemlerinde teşhis edilir ve tedavi yoluna gidilirse sifilizin bu tip komplikasyonlarından da korunulmuş olur
Klamidya testi
Amerika’da seks yoluyla en sık geçen hastalıktır Tedavi edilmediği taktirde, serviksten uterus yoluyla tüplere ve overlere yayılarak kısırlıkla sonuçlanabilecek olan PID’e (pelvic infammatory disease : pelvik inlamatuar hastalık) neden olabilirGebelik sırasında ise erken doğumlara,düşük ve ölü doğumlara neden olabilir Enfekte olan anneden doğan bebeklerde ise, pnömoni ( zatürre ), kulak enfeksiyonları ve körlüğe kadar gidebilen göz enfeksiyonlarına neden olabilirlerKlamidya servikal muayene ve serviksten alınan hücre örneklerinin incelenmesi ile teşhis edilebilir ve daima antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilir
Rubella testi
Rubella (kızamık) testi, kızamık virüsüne karşı bağışık olup olmadığınızı gösterir Çocukluğunda hemen her kadın aşılandığı için genellikle herkes bağışıktır Eğer bağışık değilseniz doktorunuz size, gebeliğiniz boyunca kızamıklı kişilerden uzak kalmanızı önerecektir Bu çok zor olmaz, çünkü rutin kızamık aşılamasından dolayı kızamık enfeksiyonlu kişiye rastlamak oldukça zordur Yine de enfekte bir kişiyle karşılaşmak her zaman enfeksiyonu kapmak demek değildir,fakat,eğer gebeliğinizin ilk 3 ayı içinde enfekte olmuşsanız bebeğinizde doğumsal bir anomali gelişme ihtimali vardır Eğer kızamığa karşı korunmanız yoksa doktorunuz muhtemelen size gebeliğinizden hemen sonra,gelece gebeliklerinizde problem olmaması için aşılama önerecektir Bu aşılama sizi kızamıktan koruyacaktırAşılamadan en az 3-4 hafta sonrasına kadar yeni bir gebelikten korunmanız gerekmekle birlikte, gebe iken aşılanmanın zararlı olduğuna dair bir kanıt da yoktur
HIV (AIDS) testi
HIV (Human Immundefency Virus = İnsan bağışıklık yetmezlik virüsü), AIDS e (Acquired Immun Defency Syndrom = Kazanılmış bağışıklık yetmezliği sendromu) neden olan virüstür AIDS, vücudun enfeksiyon hastalıklarına karşı savaşma kabiliyetini yok eder HIV ya da AIDS için kesin tedavi olamamakla birlikte, uygulanacak tedaviler yaşam uzatıcı ve koruyucu olacaktırHIV,enfekte vücut sıvıları (meni, kan ve vajinal salgı) ile bulaşır Doktorunuz siznle risk faktörleri konusunda konuşacak ve HIV kan testi yaptırıp yaptımadığınızı soracaktırAslında her gebe kadının, riskli olup olmadığında ya da daha önce HIV testi yapılıp yapılmadığına bakmaksızın bu testi yaptırması gereklidir HIV virüsü taşıyan bir anne adayı virusu mutlaka bebeğine de geçireceği için bu testi yaptırmış olması çok önemlidir Eğer test pozitif çıkarsa, doktorunuz, bunun bebeğe geçişini engellemeye çalışacak veya enfekte olan bebekte virusun etkilerini yavaşlatacak bir takım ilaçlar verebilir Bu ilaçlar virüsün bebeğinize bulaşma riskini oldukça azaltabilecektir
Hepatit B virus taraması
Hepatit B virüsü karaciğeri tutar ve hasarlanmasına yol açar Enfekte kan, meni, vajinal salgı ve tükrük gibi vücut sıvıları ile bulaşır Hepatit B virüsü açısından risk alyındaki kişiler; sağlık çalışanları,birden fazla seks partneri olanlar, daha önce seks yoluyla bualaşan bir hastalık geçirmiş olanlar, damardan uyuşturucu kullananlar,kan nakli yaptıranlar veya diyaliz tedavisi görenlerdirGebe kadınlar basit bir kan testiyle hastalıklı olup olmadıklarını anlayabilirlerEğer daha önce hepatit geçirmediyseniz,fakat virüsle karşılaşma riskinizin yüksek olduğunu düşünüyorsanız, gebelik sırasında bile buna karşı güvenli bir şekilde aşılanabilirsiniz Eğer testiniz pozitif ise, bebeğinizi enfeksiyondan korumak için, doğumdan hemen sonra HBV immunglobini ve aşısı yapılmalıdır
Glukoz (şeker) tolerans testi
Glukoz tolerans testi (GGT), gebeliğinin 24 – 28 haftalarında her gebe kadına uygulanmalıdır Bu test, aslında diabet ( şeker ) hastalığı gibi olamamakla birlikte, gestasyonel diabet denilen ve gebelikte hormonların etkisiyle ortaya çıkan klinik durumun tesbit edilmesinden ibarettir Gebelikleri sırasında yapılan bu testte kan şekeri yüksek çıkan gebelerin bebekleri çoğunlukla normalden daha iri olurlar ve doğduktan sonra,hayatları boyunca da diabet hastalığı açısından yüksek risk taşırlar Bu test için size,önce şekrli,standart bir içecek verilir Sonra, kısa bir zaman sonra kan şekerinin seviyesi tesbit edilir Kan şekerinizin yüksek çıkması her zaman gestasyonel diabet demek değildir ve sadece daha ileri tetkiklerin yapılmasına neden olur
Toksoplazmozis testi
Toksoplazmozis enfeksiyonu, çiğ et yemekle ve özellikle kedi gibi çiğ et yiyen hayvanların dışkılarına temasla bulaşır Gebelikte bu enfeksiyona maruz kalmak,bebekte bir takım doğumsal arazlara neden olabilir Herkes bu teste maruz kalmak zorunda değildir,faka ,özellikle kontrol altında olmayan kedilerle teması olanlar yaptırmalıdırlar Gebe kadınların tümü kedilere dokunmaktan kaçınmalı ve çiğ et içeren besinlerden uzak kalmalıdırlar
Ultrason
Ultrason ya da sonografi (usg), ses dalgalarını kullanarak fetüsün temsili bir resmini elde etmeye yarayan bir görüntüleme metodudur Gebeliğin erken dönemlerinde yapılan usg,gebeliği teyid etmek, gebeliğin gerçek yaşını ve uterus içindeki lokalizasyonunu tesbit etmek ve fetus sayısını belirlemek için uygulanır Daha sonraki usg kontrolleri ise, bebeğin zamanla uyumlu olarak gelişip gelişmediğini ve bebeğin merkezi sinir sistemi ile diğer organlarını takip etmek için uygulanır Bir kısım doğumsal defektleri tesbit edebilmekle birlikte bütün doğumsal defektleri tesbit etmek mümkün değildir Rutin ultrason takibinin yararları tartışmalı olsa da çoğu gebe bir güvence olarak bunu yaptırmak istemektedir
Non-stres testi
Non-stres testi (NST), fetal kalp atımlarını takip etmeye yarayan elektronik bir monitörizasyon sistemidir Sonuçları, fetüsün sağlığı konusunda sizi ve doktrounuzu yeterince rahatlatacak güvenliktedir Genellikle diabetli ya da yüksek tansiyonlu gebelerde, çoğul gebeliklerde veya diğer gebelik komplikasyonlarında gerek duyulur Ayrıca beklenen doğum tarihiniz geçmesine rağmen doğum başlamamış ise de uygulanır
Biyofizik profil
Biofizik profil (BFP),ultrason kullanılarak, bazen NST nin de eklenmesiyle birlikte fetusun gelişim parametrelerini değerlendirmek için uygulanan bir testtir Bu test ile fetal solunum,vücut hareketleri,kas yonusu ve amniyotik sıvı miktarı değerlendirilir Biyofizik profil de NST ile aynı gereklilik hallerinde kullanılır Doktorunuz, gerekli olduğu durumlarda hangi testi ve niçin tercih ettiğini size açıklayacaktır
|