|
Prof. Dr. Sinsi
|
Gebelikte Sık Görülen Şikayetler
Bazı kadınlar da salya artışından yakınırlar Bulantı-kusmaları olanlarda daha sık görülür Benzer şekilde 14-16 haftada genellikle kaybolur Bunun sebebi bazen nişasta alımına bağlı tükürük bezlerinin stimulasyonudur, ancak çoğu kez sebebi bulunamaz Bulantı-kusmalara yol açan hormonların etkisi sonucu olabileceği öne sürülmüştür Bunun dışında ağız içinde ya da dişlerde ortaya çıkan problemler, bademcik iltihabı gibi hastalıklar da tükürük üretimini arttırabilir Tükürüğün rahatsız edecek seviyede fazla olması üretim miktarındaki artışa bağlı olabileceği gibi yutulmasındaki azalmanın bir sonucu da olabilir Tedavide önerilebilecek bir ilaç yoktur Ancak, az miktarlarda sık sık yemek ve dişleri fırçalamak faydalı olabilir Özellikle, tükürüğünü yutamayıp çıkartmak zorunda kalanlarda ciddi sıvı kaybı olabilir Bu nedenle bol sıvı alımı önerilirSert ve aromasız şekerler ile şekersiz sakız yakınmaları azaltabilir Ayrıca, çeşitli çerezlerden (kabak çekirdeği, beyaz leblebi, ayçekirdeği) fayda görenler de vardır
Kasık ağrısı
Gebeliğin başlarında kasıklarınızda, kalça ve belinizde ağrı hissi ile karşı karşıya kalabilirsiniz Rahim büyürken onu tutan bağ dokuları da gerilir Ağrının sebebi de bu gerilmedir Rahatsızlık verici olsa da, endişelenmenize gerek yoktur Ağrılar çok şiddetli ise, spazm gibi periyodik halde geliyorsa doktorunuza başvurunuz Gevşeme egzersizleri, ılık banyo gibi tedbirler ağrıları hafifletebilir
Gebeliğin 2 3 ayında da rahmi yerinde tutan bağlardaki gerilme ağrıları devam eder
Önceden karın bölgesine uygulanan bir ameliyat geçirmişseniz veya yumurtalık ve tüpleri tutan enfeksiyonlar geçirmişseniz, endometriozis hastalığınız varsa ağrının nedeni buradaki iç yapışıklıkların gerilmesi de olabilir Bu ağrılar daha çok kronik ve künt dediğimiz tam olarak yeri lokalize edilemeyen ağrılar şeklindedir Kasık ağrıları bebeğiniz ve sizin için bir tehdit oluşturmasa da, bu şikayetinizin fazla ve uzun süreli olması, spazm şeklinde olması, her zamankinden farklı olması yani karakter değiştirmesi halinde mutlaka doktorunuza bildirin
Kabızlık
Gebelikte kabızlık (konstipasyon) geçiş zamanının uzaması ve büyüyen uterusun basısı sonucu sık görülür Hemoroid oluşumu da sıktır Gebelik öncesi barsak alışkanlıkları normal olan gebeler yeterli miktarda sıvı alarak, diyetinde posalı yiyecekler alarak ve egzersizle konstipasyonu önleyebilir
Bol sıvı yanında posalı (lifli) gıdaların da tüketilmesi gebelikte sık görülen kabızlık şikayetlerini azaltır Lifli gıdalar kepekli ekmek, yulaf ezmesi, barbunya, kepekli makarnalar, kayısı, kuru üzüm, bezelye, pırasa, esmer pirinç, ahududu ve kuruyemişte bol miktarda vardır Ayrıca bolca kayısı, erik, incir kompostoları ve doğal meyve suları da içebilirsiniz Sabah kahvaltısından önce aç karınla bir bardak ılık su içiniz Tüm bunlara ek olarak yaptığınız egzersizi artırmanız da bu probleminizin azalmasına yardımcı olabilir Özellikle açık havada yapılan bir saatlik yürüyüşler kendinizin ve gebeliğinizin sağlığı açısından önemlidir
Gerektiğinde doktorunuzun vereceği ilaçlar kullanılabilir Ancak, her türlü ilaçta olduğu gibi doktora danışmadan herhangi bir kabızlık ilacı kullanmayınız
Cilt değişiklikleri
Gebelik sırasında cildinizde gebelik için bazı tipik değişiklikler olur Örneğin, vücuttaki bazı bölgelerde cilt kahverengileşerek kararabilir Bu durum yüzde olduğunda gebelik maskesi adı verilir Göbek altında kasığa kadar uzanan koyu renk bir çizgi oluşur (linea nigra) Ayrıca; göğüs uçları, karın ve kasıkta da ciltte koyulaşma görülebilir Ciltteki bu koyulaşmaların gerçek nedeni belli olmamakla beraber, gebelikte salgısı artan estrojen hormonuna ve ciltte pigmentasyonu artıran melatonin hormonuna bağlı olduğu düşünülmektedir Bazı kadınlarda bu tür cilt değişiklikleri doğum kontrol hapı kullanırken de ortaya çıkabilir Direkt güneş ışığına veya diğer ultraviyole ışıklara maruz kalmakla daha da artabilir Bu nedenle, gebelik sırasında güneşlenirken özellikle yüzünüz yüksek koruyucu faktörlü kremleri kullanmakta yarar vardır (kloazma)
Gebelik sırasında görülebilecek diğer cilt değişiklikleri el ayası ve ayak tabanlarında kızarıklıklar (palmar eritem), vücutta bazı kaşıntılı ve döküntülü sivilce benzeri lezyonlardır Ayrıca, kılcal damarların genişlemesine bağlı kırmızı ben şeklinde lezyonlar (hamartom) veya örümceğe benzer damar genişlemeleri (spider nevus) de görülebilir Normalden fazla tüylenme, saç dökülmesi, tırnaklar da kırılma gibi gebelik döneminde görülebilir
Gebelikte görülen bu tür değişikliklerin çoğu doğum sonrası kaybolur Cilt kararmaları doğumdan sonra bir miktar azalsa da soluk bir şekilde kalıcı da olabilir Rahatsızlık boyutunda olması durumunda dermatologlar tarafından tedavi edilebilmektedir
Karın çatlakları (striae gravidarum) ise gebelikte görülen cilt değişikliklerinin en sık görüleni ve kalıcı olduğu için en rahatsızlık verenidir Çoğu kadın bunu anneliğin bir işareti olduğunu düşünerek rahatsızlık duymaz Tüm gebelerin %70’inde görülür Mekanik gerilmeye ve hormonal nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar Benzer çatlaklar gebe olmayanlarda da ani kilo değişimleri sonucunda görülebilir Gebe kadınların en sık sorduğu soruların başında bu çatlakların önlenmesi gelir Piyasada bir çok kozmetik ürün çatlakları önlediği veya azalttığı iddiasıyla sunulmaktadır Ancak, çoğu zaman bunları önlemek mümkün olmaz Ailede (anne veya kız kardeşinde) olanlarda daha sık görülmektedir Bol sıvı alımının faydalı olabileceği düşünülmektedir Nemlendirici kremlerin de faydası az da olsa olabilir Piyasaya yeni sunulan bir kremin 2 trimester başından itibaren kullanılmaya başlaması ile gebelik çatlakları oluşumunun %90 azaldığı öne sürülmektedir, ancak yeni olduğu için faydası konusunda bugün itibarıyle yeterli deneyimimiz yoktur
Akıntı
Gebelerde fizyolojik akıntı artar Estrojen artışına bağlı rahim boynu salgı bezlerinin salgısının artmasına bağlıdır Enfeksiyöz nedenler ekarte edilmelidir Gebeliğin fizyolojik akıntısı renksiz ve kokusuzdur Eğer, akıntınız kötü kokulu ise, sarı iltihabi renkte ise, beyaz süt kesiği gibi ise ve beraberinde kaşıntı yanma gibi şikayetler de varsa enfeksiyon olabilir Gebelik sırasında sık görülen şikayetlerden biri de tekrarlayıcı vajinal mantar (candida) enfeksiyonlarıdır Gebelikte vajinanın asiditesi ve glikojen miktarındaki değişimlere bağlı olarak mantar enfeksiyonlarına uygun bir zemin oluşur Enfeksiyonlar, erken doğum riskini artırabileceğinden tedavi edilmelerinde fayda vardır Gebeliğin 2 yarısında aniden fazla miktarda olan su gibi akıntılar zarların erken açılmasına bağlı olabilir Böyle bir durum süz konusu olduğunda mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir
Aşerme ve Pika
Gebelikte turşu, limon, muz, karpuz, soğan gibi bir takım yiyeceklere karşı aşırı istek doğması aşerme olarak bilinir Sebebi bilinmemektedir Genellikle bunların normal miktarlarda tüketiminde sakınca yoktur ancak, örneğin tuzlu bir turşunun aşırı miktarlarda yenmesi aşırı sıvı tutulumuna yol açabileceğinden makul ölçülerde yenmelidir
Bir de gebelikte değişik gıdalara ve buz (pagofaji), nişasta (amilofaji) ve toprak (geofaji) gibi gıda olmayan maddelere istek olabilir Buna pika denir Sebebi bilinmemekle birlikte şiddetli demir eksikliğine bağlı olabilir
Bacaklarda Kramplar
Gebelikte bacaklardaki kramplar fazla rahatsız edici değilse normal kabul edilebilir Kramplar genelde 3 aydan sonra ve geceleri daha sık görülür Çok sık olursa kalsiyum alımınızı gözden geçirin ve durumu doktorunuzla tartışın Krampların tedavisinde kalsiyum ve bazen de magnezyum desteği yapılması faydalı olabilir
Bacak kramplarının kesin nedeni belli olmamakla beraber kalsiyum ve magnezyum azlığı genel olarak suçlanmaktadır Gerçekten de bazı hastalarda kalsiyum ya da magnezyum desteği verildiğinde şikayetlerde azalma olabilmektedir
Kalça kaslarınızı gerici egzersizler krampların azalmasında yararlı olabilir Uzun süre oturmaktan veya uzun süre yürümekten kaçınmak gerekir Aniden kramp girerse, dizinizi gererek ayağınızı hafifçe yukarı kaldırın O bölgeye masaj, sıcak uygulamalar rahatlatıcı olabilir
Sırt Ağrısı
Gebelerde özellikle gebelik haftasının ilerlemesiyle gözlenebilir Önceden olması ve obesite riski artırır Gebelik sırasında kalça bölgenizdeki kemiklerin arasındaki eklemlerde doğuma hazırlık olarak gevşeme olur Ayrıca, rahminizin ağırlığı artar ve ağırlık merkezinin yeri değişir Bunun sonucunda beldeki normalde olan çukurluk (lordoz) artar Normal pozisyondaki bu değişiklik gebelikte bel ve sırt ağrılarına neden olur
Gebelere eğilmeden kaçınmaları ve yerden bir şey alırken çömelmeleri önerilmektedir Ayrıca bel ve sırt sağlığını olumsuz etkileyen topuklu ayakkabı giymekten kaçınmak ortopedik ayakkabıları tercih etmek gerekir Karın bölgenizdeki kasları çalıştırmak için yapılan egzersizler bel ve sırt ağrısının azalmasına yardımcı olacaktır
Şiddetli sırt ağrısı varlığında ortopedik konsültasyon yapılmalıdır Gebeliğe bağlı osteoporoz da şiddetli kalça ve bel ağrısı yapabilir
Nefes darlığı, Çarpıntı
Son aylarda artık iyice büyüyen rahim soluk alıp vermeyi sağlayan kas olan diyafram kasını sıkıştırır ve bu kasın hareketi için kısıtlı bir alan kalır Gebelerde toplam akciğer kapasitesi azalır Soluk alıp vermede güçlük, egzersiz toleransında azalma gibi belirtiler ortaya çıkabilir Düz yatmaktan kaçınmak, oturur ya da yarı oturur pozisyonda 2-3 yastıkla uyumak uyku sırasındaki nefes darlığını azaltabilir
Gebelerde normal kalp hızında bir artış görülür Bazı gebeler bunu rahatsızlık boyutunda çarpıntı olarak hissedebilirler
Kansızlık (anemi)
Bebeğin gebelik sırasında artan gereksinimleri, kan hacminizdeki %50 artış ve doğum sırasında kanama ile kaybedilecek kan nedeniyle vücudunuzun demir gereksinimini artar Gebelik öncesinde günlük elementer demir ihtiyacınız 15 mg iken gebelikte bunun 2 katına (30 mg) gerek vardır Besinlerle alınan demir yeterli gelmeyeceğinden dolayı ilave demir haplarını her gebenin mutlaka kullanması gerekir Önceden anemik olanlarda, çoğul gebeliklerde ilave edilmesi gereken 60-100 mg’dır Ayrıca demirden zengin gıdaların tüketilmesinde fayda vardır Pekmez, kuru üzüm, kuru baklagiller, karaciğer, dalak, yürek, kırmızı etler, pekmez, yumurta gibi gıdalar demir açısından zengindir Gebelerde anemi; yorgunluk, güçsüzlük, çarpıntı, üşüme, nefes darlığı, baş dönmesi ve vücut direncinin azalması gibi sıkıntılara neden olabilir
Mide şikayetleri (yanma, reflü)
Mide yanmasının en sık sebebi, “reflü” olarak bilinen mide içeriğinin yemek borusuna doğru geri kaçmasıdır Bunun sonucunda mide asitleri yemek borusunu tahriş eder ve özellikle göğüs bölgesine doğru vuran yanma şikayetleri olur Gebelikte reflü’nün normalden daha sık olarak karşımıza çıkmasının bir kaç ayrı nedeni vardır En önemli neden büyüyen uterusun (rahmin) mideyi yukarıya itmesidir Diğer bir neden, sindirim sisteminin çalışması hormonların (özellikle progesteron hormonu) etkisi altında yavaşlaması sonucunda yemek borusunda dalga şeklinde hareketlerle ilerleyen yiyeceklerin gidişi gebelik sırasında yavaşlamaktadır Midenizin boşalması gecikmekte ve yiyecekler sindirim sisteminden daha yavaş boşalmaktadır Bunun sonucunda hazımsızlık, şişkinlik ve bulantı hissi gibi şikayetler de görülebilecektir Ayrıca mide ile yemek borusu arasındaki büzücü kas yine gebelikte artan progesteron hormonu etkisiyle gevşemekte ve mide asid içeriği yemek borusuna geçerek göğüste yanma şikayetine yol açabilmektedir
|