Sezaryen Hangi Durumlarda Önerilir Ve Uygulanır

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Sezaryen Hangi Durumlarda Önerilir ve Uygulanır?

Sezaryen ile doğum kararı hamilelik muayeneleri esnasında verilebileceği gibi, doğumu induksiyon (suni sancı) ile başlatma girişimi başarısız olduğunda, ya da doğum eylemi başladıktan sonra birinci ya da ikinci evrede verilebilir

Sezaryen kararı en sık doğum eylemi başladıktan sonra doğumun ilerlememesi ve fetal distres geliştiği durumlarda verilmektedir

Şu unutulmamalıdır: Bebeğin vücudu çıkana kadar herhangi bir dönemde normal doğumdan vazgeçilerek bebeğin sezaryen ile doğması kararı verilebilir!

Gebelik muayeneleri esnasında sezaryen kararı verilmesi

Doğumu sezaryanla gerçekleştirme kararı henüz doğum eylemi başlamadan önce, antenatal incelemelerin herhangi birinde verilebilir

Elektif (acil olmayan) sezaryen adını alan ve randevu verilerek gerçekleştirilen bu uygulama aşağıdaki durumlarda tercih edilir

Placenta Previa

Plasentanın serviksi tümüyle ya da kısmen kapatmasıdır

Kısmi kapatma durumlarında doğum eylemi esnasında serviks açılırken aşırı kanama olabileceğinden, tümüyle kapatma durumunda ise bebek hiçbir şekilde kanala giremeyeceğinden doğum mutlaka sezaryenle gerçekleştirilir

Tanı 36

gebelik haftasından sonra yapılan ultrason incelemesiyle konur

Bazı gebelerde gebeliğin erken dönemlerinde yapılan ultrasonlarda plasentanın servikse yakın yerleştiği, bazen de serviksi tümüyle kapattığı gözlenebilir

Bu dönemlerde sezaryen kararının hemen verilmesi doğru değildir, zira gebeliğin sonlarına doğru (36

gebelik haftasına kadar) plasenta uterusun büyümesiyle yukarı çıkarak normal yerleşimine ulaşabilir

Bebeğin "ters" ya da "yan" durması

Fetuslar gebeliğin erken dönemlerinde sıklıkla yan ya da makat pozisyonunda (baş yukarıda) dururlar ve pozisyonlarını sık sık değiştirirler

Belli bir gebelik haftasından sonra, özellikle de 36

gebelik haftasından sonra bebek yeri daraldığından pozisyonunu değiştirmesi zorlaşır

36

gebelik haftasından sonra bebeğin uterus içinde enlemesine durması sezaryen için mutlak bir neden teşkil eder

Makat ile gelen fetusların dikkatli bir inceleme sonrasında vajinal doğumuna izin verilebilir

Ancak önde gelen kısım (yani doğum kanalına ilk giren kısım) ayak ise doğum mutlaka sezaryen ile gerçekleştirilir

İlk doğumunu yapacak anne adaylarında makat gelişi ile doğum mümkün olmakla beraber bebeğin doğumu esnasında oluşabilecek muhtemel riskler yüzünden sezaryen ile doğum sıklıkla uygulanmaktadır

İri bebek

Doğumu yakın olan bir bebeğin ultrason ve klinik incelemelerle 4500 gramdan daha ağır olduğunun saptanması durumunda sezaryen ile doğum tercih edilir

Ortalama bir boyda ve kiloda olan bir anne adayında iri bebekte doğum eyleminin birinci ya da ikinci evresinde anne adayı ya da bebekte istenmeyen bazı durumlar oluşabilir

Bunlar arasında en sık görülenler doğumun ilerlememesi ve ikinci evrenin sonunda omuz takılmasıdır

Bu risklerin gerçekleşmesini önlemek için sezaryenle doğum tercih edilebilir

Pelvis Darlığı (çatı darlığı)

Bu duruma genellikle anne adayının çocukluk çağında geçirdiği ve kemik pelvis yapısını bozan hastalıklarda rastlanır

Şüpheli durumlarda antenatal dönemde yapılan dikkatli bir pelvik muayene ile tanı koyulur

Pelvis yapısı uterus içindeki bebeği doğurmaya uygun değilse sezaryen ile doğum kararı verilir

Herpes Simpleks Enfeksiyonu

Herpes simpleks virüsü (HSV) enfeksiyonunun bulaştırıcılığının devam ettiği dönemde anneden bebeğe doğum esnasında virüs bulaşma riski vardır

HSV bebekte ciddi santral sinir sistemi enfeksiyonuna neden olabileceğinden doğum sezaryen ile gerçekleştirilir

Ancak bazen sezaryen bile bulaşmayı engelleyemeyebilir

Daha önce sezaryanla doğum yapmış olanlar

Daha önce sezaryen ile doğum yapmış olanlar neden tekrar sezaryen ile doğum yaparlar?

Sezaryen esnasında uterusa bir kesi yapılır

Bu kesi bebek çıkarıldıktan sonra usulüne uygun bir şekilde dikilerek kapatılır

Ne kadar iyi kapatılırsa ve ne kadar mükemmel iyileşirse iyileşsin kesi bölgesinde uterus kasının bütünlüğü bozulmuştur

Daha sonraki gebeliklerde uterus ve bebek tekrar büyümeye başladığında bu eski kesi yerinde bir gerginlik oluşur

Bu gerginlik kesi bölgesinin kendi kendine açılmasıyla ("dehisans") ya da bölgede yırtık oluşmasıyla ("uterus rüptürü") sonuçlanabilir

Böyle bir durum kanamaya yol açarak ve plasentanın işlevlerini bozarak anne adayı ve bebek için ciddi bir tehlike oluşturabilir

Sezaryen ile doğum yapmış olanlarda şimdiki gebelikte uterusta dehisans ya da rüptür oluşma riski nedir?

Bu sorunun cevabını verebilmek için uterustaki kesinin yerini bilmek gerekir: Sezaryanda uterusa duruma göre iki ayrı kesi türünden biri uygulanır

Birinci ve en sık uygulanan, uterusun serviksle birleştiği alt kesime (alt segment) uygulanan yatay kesidir

İkinci kesi şekli ise uterusun yukarısında gövde kısmına uygulanan dikey kesidir

Klasik insizyon (kesi) adı verilen bu dikey kesi bebeğin alt segment kesisinden çıkmasının zor olduğu durumlarda uygulanan nadir bir kesi şeklidir

Alt segment yatay kesilerde gebelik esnasında uterusun gebelik ya da doğum eylemi esnasında bu kesi yerinden yırtılma olasılığı binde 2 civarındadır

Klasik insizyonda ise uterus gövdesi ciddi hasar gördüğünden oran tam olarak bilinmemekle beraber çok yüksektir

Birinci resimde uterusa uygulanan alt segment yatay kesi görülmektedir

Bu kesinin daha sonraki gebeliklerde yırtılma riski oldukça düşüktür

İkinci resimde ise direkt uterusun gövdesine uygulanan klasik kesi görülmektedir

Bu kesi uterus kasına ciddi hasar verdiğinden sonraki gebeliklerde yırtılma şansı yüksektir

Sezaryen ile doğum yapmış olanlarda şimdiki gebelikte vajinal yoldan doğum yapma şansı var mıdır?

Önceki doğumunu sezaryenle yapmış olanlarda şimdiki doğumun da sezaryenle gerçekleştirilmesi uygundur, ancak şart değildir

Özel koşullar yerine getirildiğinde önceden sezaryenle doğum yapmış bir anne adayı normal doğum yapabilir (Bu özel koşullar arasında en önemlisi doğum eylemi esnasında acil olarak ameliyata alınmaya uygun şartların varlığıdır)

İstisna oluşturabilecek tek durum önceki sezaryen operasyonunda klasik insizyon kullanılmış olmasıdır

Bu durumda sonraki doğumların hepsinin sezaryenle gerçekleştirilmesi çok daha uygundur

Sezaryenle doğum yapmış annelerin ameliyatlarının ne şekilde yapıldığını bilmeleri ve taburcu olurken bu konuda bir belge almaları daha sonra vajinal yolla doğum yapmak isteyebileceklerinden önemlidir

Hangi durumlarda sezaryen gereklidir?

Pek çok durumda doğumun sezaryen ile yapılması gerekli olabilir

Genel olarak normal doğumun olanaksız ya da çok tehlikeli olduğu durumlarda anne adayı ve/veya bebeğin hayatını kurtarmak, ya da normal doğum eyleminin güvenli olmadığı hallerde sezaryen önerilir

Bazı endikasyonlar sadece anne adayının bazıları da sadece bebeğin iyiliği için, diğerleri ise hem anne adayı hem de bebeğin iyiliği içindir

Bazı durumlarda doğumun normal yollardan olması olanaksızdır

Bu gibi hallerde doğum eylemi başlamadan önce sezaryen kararı verilir ve 38

haftadan sonra gebelik sezaryen ile sonlandırılır

Zaman zaman da eylem başladıktan sonra ortaya çıkan nedenler ile sezaryene karar vermek gerekebilir

Sezaryen endikasyonları gruplar halinde incelenebilir

Normal doğumun olanaksız ya da riskli olduğu, sezaryene önceden karar verilen durumlar

Yan geliş (transvers duruş): Bebeğin rahim içerisinde yan durması

Bu durumda bebeğin vajinal yoldan doğması olanaksızdır

Hem anne hem de bebek hayatını yitirebilir

Bebekler gebeliğin erken dönemlerinde yan (transvers), baş aşağıda ya da popo aşağıda durabilirler

Gebelik sonlara yaklaştıkça yan duran bebeklerde baş ya da popo aşağıya dönerek son pozisyonunu alır

Bu dönüşün yaşanmaması durumunda önde gelen kısım bebeğin omuzu olacaktır

Bu oldukça riskli bir durumdur

Makat geliş:

Bebeğin önde gelen kısmının poposu olması kesin bir sezaryen gerekliliği değildir

Ancak eğer önde gelen kısım ayak ise sezaryen dışında bir alternatif yoktur

Tam ya da saf makat gelişlerde ise anne ve bebeğin durumu dikkate alınarak normal doğuma karar verilebilir

Ancak günümüzde pek çok doktor bu riski göze almaz ve sezaryen önerir

Pasenta previa totalis:

Bebeğin eşinin (plasenta) rahim ağzını tamamen kapatması durumuna plasenta previa adı verilir

Bu durumda normal doğum olanaksızdır ve önceden karar verilerek sezaryen yapılır

Bu durumda bebek doğum kanalına giremez

Gebeliğin erken dönemlerinde plasenta alt kısımda yerleşmiş olabilir

Ancak gebelik ilerledikçe rahimin büyümesi ile birlikte plasenta da yukarıya doğru çekilir

Son aya girildiğinde eğer bu yukarı çekilme gerçekleşmemiş ise plasenta previadan söz edilir

Plasentanın rahim ağzını kısmen kapatması ya da hemen kenarında bulunması durumunda da rahim ağzının açılması sırasında aşırı kanama olabileceğinden sezaryen yapılmalıdır

Çok iri ya da çok küçük bebek:

Bebeğin tahmini doğum ağırlığının 4500 gramdan fazla ya da 1500 gramdan az olması durumda doğum travması ve buna bağlı bebekte hasar meydana gelmesi olasılığı yüksektir

Bu tür durumların varlığında normal doğum mümkün olmakla birlikte riski en aza indirmek amacıyla sezaryen önerilir

4500 gramın üzerinde olan bebeklerde yaşanabilecek en büyük risk omuz takılmasıdır

Bebeğin başı doğduktan sonra omuzları doğum kanalında takılıp kalır

Omuz takılması son derece talihsizbir durumdur

Küçük bebeklerde ise doğum travmasına bağlı kafa içi kanamalar normal doğum sonrası daha sık görülür

Küçük bebeklerde aynı zamanda fetal duruş bozukluğu olma olasılığı yüksektir

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sezaryen Hangi Durumlarda Önerilir Ve Uygulanır Sezaryen Hangi Durumlarda Önerilir ve Uygulanır? Sezaryen ile doğum kararı hamilelik muayeneleri esnasında verilebileceği gibi, doğumu induksiyon (suni sancı) ile başlatma girişimi başarısız olduğunda, ya da doğum eylemi başladıktan sonra birinci ya da ikinci evrede verilebilir Sezaryen kararı en sık doğum eylemi başladıktan sonra doğumun ilerlememesi ve fetal distres geliştiği durumlarda verilmektedir Şu unutulmamalıdır: Bebeğin vücudu çıkana kadar herhangi bir dönemde normal doğumdan vazgeçilerek bebeğin sezaryen ile doğması kararı verilebilir! Gebelik muayeneleri esnasında sezaryen kararı verilmesi Doğumu sezaryanla gerçekleştirme kararı henüz doğum eylemi başlamadan önce, antenatal incelemelerin herhangi birinde verilebilir Elektif (acil olmayan) sezaryen adını alan ve randevu verilerek gerçekleştirilen bu uygulama aşağıdaki durumlarda tercih edilir Placenta Previa Plasentanın serviksi tümüyle ya da kısmen kapatmasıdır Kısmi kapatma durumlarında doğum eylemi esnasında serviks açılırken aşırı kanama olabileceğinden, tümüyle kapatma durumunda ise bebek hiçbir şekilde kanala giremeyeceğinden doğum mutlaka sezaryenle gerçekleştirilir Tanı 36 gebelik haftasından sonra yapılan ultrason incelemesiyle konur Bazı gebelerde gebeliğin erken dönemlerinde yapılan ultrasonlarda plasentanın servikse yakın yerleştiği, bazen de serviksi tümüyle kapattığı gözlenebilir Bu dönemlerde sezaryen kararının hemen verilmesi doğru değildir, zira gebeliğin sonlarına doğru (36 gebelik haftasına kadar) plasenta uterusun büyümesiyle yukarı çıkarak normal yerleşimine ulaşabilir Bebeğin "ters" ya da "yan" durması Fetuslar gebeliğin erken dönemlerinde sıklıkla yan ya da makat pozisyonunda (baş yukarıda) dururlar ve pozisyonlarını sık sık değiştirirler Belli bir gebelik haftasından sonra, özellikle de 36 gebelik haftasından sonra bebek yeri daraldığından pozisyonunu değiştirmesi zorlaşır 36 gebelik haftasından sonra bebeğin uterus içinde enlemesine durması sezaryen için mutlak bir neden teşkil eder Makat ile gelen fetusların dikkatli bir inceleme sonrasında vajinal doğumuna izin verilebilir Ancak önde gelen kısım (yani doğum kanalına ilk giren kısım) ayak ise doğum mutlaka sezaryen ile gerçekleştirilir İlk doğumunu yapacak anne adaylarında makat gelişi ile doğum mümkün olmakla beraber bebeğin doğumu esnasında oluşabilecek muhtemel riskler yüzünden sezaryen ile doğum sıklıkla uygulanmaktadır İri bebek Doğumu yakın olan bir bebeğin ultrason ve klinik incelemelerle 4500 gramdan daha ağır olduğunun saptanması durumunda sezaryen ile doğum tercih edilir Ortalama bir boyda ve kiloda olan bir anne adayında iri bebekte doğum eyleminin birinci ya da ikinci evresinde anne adayı ya da bebekte istenmeyen bazı durumlar oluşabilir Bunlar arasında en sık görülenler doğumun ilerlememesi ve ikinci evrenin sonunda omuz takılmasıdır Bu risklerin gerçekleşmesini önlemek için sezaryenle doğum tercih edilebilir Pelvis Darlığı (çatı darlığı) Bu duruma genellikle anne adayının çocukluk çağında geçirdiği ve kemik pelvis yapısını bozan hastalıklarda rastlanır Şüpheli durumlarda antenatal dönemde yapılan dikkatli bir pelvik muayene ile tanı koyulur Pelvis yapısı uterus içindeki bebeği doğurmaya uygun değilse sezaryen ile doğum kararı verilir Herpes Simpleks Enfeksiyonu Herpes simpleks virüsü (HSV) enfeksiyonunun bulaştırıcılığının devam ettiği dönemde anneden bebeğe doğum esnasında virüs bulaşma riski vardır HSV bebekte ciddi santral sinir sistemi enfeksiyonuna neden olabileceğinden doğum sezaryen ile gerçekleştirilir Ancak bazen sezaryen bile bulaşmayı engelleyemeyebilir Daha önce sezaryanla doğum yapmış olanlar Daha önce sezaryen ile doğum yapmış olanlar neden tekrar sezaryen ile doğum yaparlar? Sezaryen esnasında uterusa bir kesi yapılır Bu kesi bebek çıkarıldıktan sonra usulüne uygun bir şekilde dikilerek kapatılır Ne kadar iyi kapatılırsa ve ne kadar mükemmel iyileşirse iyileşsin kesi bölgesinde uterus kasının bütünlüğü bozulmuştur Daha sonraki gebeliklerde uterus ve bebek tekrar büyümeye başladığında bu eski kesi yerinde bir gerginlik oluşur Bu gerginlik kesi bölgesinin kendi kendine açılmasıyla ("dehisans") ya da bölgede yırtık oluşmasıyla ("uterus rüptürü") sonuçlanabilir Böyle bir durum kanamaya yol açarak ve plasentanın işlevlerini bozarak anne adayı ve bebek için ciddi bir tehlike oluşturabilir Sezaryen ile doğum yapmış olanlarda şimdiki gebelikte uterusta dehisans ya da rüptür oluşma riski nedir? Bu sorunun cevabını verebilmek için uterustaki kesinin yerini bilmek gerekir: Sezaryanda uterusa duruma göre iki ayrı kesi türünden biri uygulanır Birinci ve en sık uygulanan, uterusun serviksle birleştiği alt kesime (alt segment) uygulanan yatay kesidir İkinci kesi şekli ise uterusun yukarısında gövde kısmına uygulanan dikey kesidir Klasik insizyon (kesi) adı verilen bu dikey kesi bebeğin alt segment kesisinden çıkmasının zor olduğu durumlarda uygulanan nadir bir kesi şeklidir Alt segment yatay kesilerde gebelik esnasında uterusun gebelik ya da doğum eylemi esnasında bu kesi yerinden yırtılma olasılığı binde 2 civarındadır Klasik insizyonda ise uterus gövdesi ciddi hasar gördüğünden oran tam olarak bilinmemekle beraber çok yüksektir Birinci resimde uterusa uygulanan alt segment yatay kesi görülmektedir Bu kesinin daha sonraki gebeliklerde yırtılma riski oldukça düşüktür İkinci resimde ise direkt uterusun gövdesine uygulanan klasik kesi görülmektedir Bu kesi uterus kasına ciddi hasar verdiğinden sonraki gebeliklerde yırtılma şansı yüksektir Sezaryen ile doğum yapmış olanlarda şimdiki gebelikte vajinal yoldan doğum yapma şansı var mıdır? Önceki doğumunu sezaryenle yapmış olanlarda şimdiki doğumun da sezaryenle gerçekleştirilmesi uygundur, ancak şart değildir Özel koşullar yerine getirildiğinde önceden sezaryenle doğum yapmış bir anne adayı normal doğum yapabilir (Bu özel koşullar arasında en önemlisi doğum eylemi esnasında acil olarak ameliyata alınmaya uygun şartların varlığıdır) İstisna oluşturabilecek tek durum önceki sezaryen operasyonunda klasik insizyon kullanılmış olmasıdır Bu durumda sonraki doğumların hepsinin sezaryenle gerçekleştirilmesi çok daha uygundur Sezaryenle doğum yapmış annelerin ameliyatlarının ne şekilde yapıldığını bilmeleri ve taburcu olurken bu konuda bir belge almaları daha sonra vajinal yolla doğum yapmak isteyebileceklerinden önemlidir Hangi durumlarda sezaryen gereklidir? Pek çok durumda doğumun sezaryen ile yapılması gerekli olabilir Genel olarak normal doğumun olanaksız ya da çok tehlikeli olduğu durumlarda anne adayı ve/veya bebeğin hayatını kurtarmak, ya da normal doğum eyleminin güvenli olmadığı hallerde sezaryen önerilir Bazı endikasyonlar sadece anne adayının bazıları da sadece bebeğin iyiliği için, diğerleri ise hem anne adayı hem de bebeğin iyiliği içindir Bazı durumlarda doğumun normal yollardan olması olanaksızdır Bu gibi hallerde doğum eylemi başlamadan önce sezaryen kararı verilir ve 38 haftadan sonra gebelik sezaryen ile sonlandırılır Zaman zaman da eylem başladıktan sonra ortaya çıkan nedenler ile sezaryene karar vermek gerekebilir Sezaryen endikasyonları gruplar halinde incelenebilir Normal doğumun olanaksız ya da riskli olduğu, sezaryene önceden karar verilen durumlar Yan geliş (transvers duruş): Bebeğin rahim içerisinde yan durması Bu durumda bebeğin vajinal yoldan doğması olanaksızdır Hem anne hem de bebek hayatını yitirebilir Bebekler gebeliğin erken dönemlerinde yan (transvers), baş aşağıda ya da popo aşağıda durabilirler Gebelik sonlara yaklaştıkça yan duran bebeklerde baş ya da popo aşağıya dönerek son pozisyonunu alır Bu dönüşün yaşanmaması durumunda önde gelen kısım bebeğin omuzu olacaktır Bu oldukça riskli bir durumdur Makat geliş: Bebeğin önde gelen kısmının poposu olması kesin bir sezaryen gerekliliği değildir Ancak eğer önde gelen kısım ayak ise sezaryen dışında bir alternatif yoktur Tam ya da saf makat gelişlerde ise anne ve bebeğin durumu dikkate alınarak normal doğuma karar verilebilir Ancak günümüzde pek çok doktor bu riski göze almaz ve sezaryen önerir Pasenta previa totalis: Bebeğin eşinin (plasenta) rahim ağzını tamamen kapatması durumuna plasenta previa adı verilir Bu durumda normal doğum olanaksızdır ve önceden karar verilerek sezaryen yapılırBu durumda bebek doğum kanalına giremez Gebeliğin erken dönemlerinde plasenta alt kısımda yerleşmiş olabilir Ancak gebelik ilerledikçe rahimin büyümesi ile birlikte plasenta da yukarıya doğru çekilir Son aya girildiğinde eğer bu yukarı çekilme gerçekleşmemiş ise plasenta previadan söz edilir Plasentanın rahim ağzını kısmen kapatması ya da hemen kenarında bulunması durumunda da rahim ağzının açılması sırasında aşırı kanama olabileceğinden sezaryen yapılmalıdır Çok iri ya da çok küçük bebek: Bebeğin tahmini doğum ağırlığının 4500 gramdan fazla ya da 1500 gramdan az olması durumda doğum travması ve buna bağlı bebekte hasar meydana gelmesi olasılığı yüksektir Bu tür durumların varlığında normal doğum mümkün olmakla birlikte riski en aza indirmek amacıyla sezaryen önerilir 4500 gramın üzerinde olan bebeklerde yaşanabilecek en büyük risk omuz takılmasıdır Bebeğin başı doğduktan sonra omuzları doğum kanalında takılıp kalır Omuz takılması son derece talihsizbir durumdur Küçük bebeklerde ise doğum travmasına bağlı kafa içi kanamalar normal doğum sonrası daha sık görülür Küçük bebeklerde aynı zamanda fetal duruş bozukluğu olma olasılığı yüksektir