10-19-2012
|
#1
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Tüp Bebek Yaptıran Hekesin Merak Edebileceği Tüm Sorulara Uzman Cevabı
Tüp Bebek Yaptıran Hekesin Merak Edebileceği Tüm Sorulara Uzman Cevabı
SPERM ÖRNEĞİ EVDEN VEYA DIŞARIDAN GETİRİLİRSE RİSK OLUŞUR MU?
Örneğin verildiği andaki jel kıvamından sıvı duruma geçmesi vücut ısısında (37°) daha hızlı ve sağlıklı olmaktadır Sperm hareketliliği vücut ısısında gerçek değerini gösterdiği için en doğru değerlendirme dışarıda bekletilmemiş örneğe yapılabilmektedir Normal şartlarda merkezimizde hazırlanmış olan özel bir odada verilecek sperm örneği oda ısısında 20 dakika bekletildikten sonra değerlendirilmektedir Çok zorunlu hallerde örnek evden getirilecek ise koltuk altı veya avuçlar arasında, vücut ısısında tutulacak, 10 dakikayı aşmayacak bir sürede merkeze ulaştırılmalıdır
SPERM DEĞERLENDİRMESİ SONUCU
Meni örneği 3-4 günlük bir cinsel perhiz sonunda temiz bir cam ya da plastik kaba, dışarı kaçırmadan ve tercihen masturbasyon yöntemi ile alınmalıdır Örneklerin 2 saat içinde incelenmeleri gerekir 2-3 haftalık aralıklarla en az 2 sperm örneği almak ve birbirlerini destekleyen örnekleri temel almak en doğru yöntemdir Normal bulunan örneklerde tekrara gerek yoktur
Semen analizi WHO referans değerleri:
Volüm: > 10 ml
Sperm Yoğunluğu : > 20 milyon/ml
pH: 72
Vitalite (Canlılık) : > % 25
Motilite (hareket) > % 50 ( a+b motilite) ya da % 25 ( a motilite)
Morfoloji (şekil) > %15 (strikt kriter)
Lökosit < 1 milyon
MAR testi (Partiküllere yapışıklık gösteren sperm oranı) < % 50
IBT (Partiküllere yapışıklık gösteren sperm oranı) < % 50
Sperm Hareketliliği 4 grupta sınıflandırılır
+4 :İleriye doğru hızlı hareket (a)
+3 :Yavaş,doğrusal olmayan hareket (b)
+2 :Yerinde hareket (c)
+1 :Hareketsiz (d)
Spermin hareketi, özellikle orta kısım ve kuyruğun anatomik ve fonksiyon açısından sağlam olması ile ilişkilidir Enfeksiyonlar, kuyrukla ilgili anormallikler, varikosel, alkol, antisperm antikorlar, immotil silia sendromu gibi hastalıklar sperm hareket bozukluğuna sebep olabilir Sperm sayı ve hareketi kadar morfolojisi de döllenme için önemlidir Normal şartlarla döllenmenin olması için normal şekildeki sperm yüzdesi ortalama % 30 bulunmuş, % 15 in altına düşmesi halinde dölleme hızının azaldığı görülmüştür IVF tedavisinde normal sperm oranı % 14 ün üzerinde iken döllenme oranı % 88, % 4-14 iken % 63, % 4 ün altında ise % 76 oranındadır Semen analizi sonuçlarına göre 4 değişik durum ile karşılaşabiliriz:
1 Tüm parametreler normal
2 Azoospermi (spermatogenetik elemanların olmaması, örnekte sperm bulunamaması)
3 Sperm sayı, motilite ve morfolojisinde yaygın anormallikler
4 Seminal özelliklerden birine spesifik izole problemler
ARKA ARKAYA 2 VEYA 3 SPERM ÖRNEĞİ ALINMASINA BAZI DURUMLARDA NEDEN GEREK DUYULUYOR?
Sperm sayısının çok yetersiz bulunduğu vakalarda daha fazla sperm elde etmek için bazen birden fazla numune alınması gerekebilir İlk örnekte sperm taşıyıcı kanallardaki (vaz deferensler) spermler alınmaktadır İkinci örnekte ise epididimal kanallardaki daha az beklemiş spermin elde edilmesi mümkündür Daha yüksek oranda hızlı hareketli spermler elde edilmesi ihtimali ile ikinci veya nadiren üçüncü örneğe ihtiyaç duyulmaktadır Bu uygulama sperm sayısı ve hareketliliği çok kısıtlı olan erkeklerde yapılmaktadır
SEMEN ÖRNEĞİ VERİRKEN EJAKÜLATIN BİR KISMI KAYBEDİLİRSE DEĞERLENDİRME AÇISINDAN RİSK OLUŞTURUR MU?
Verilen meni örneğinin ilk kısmı daha fazla sperm hücresi içerdiğinden çok önemlidir Eğer örneğin ilk kısmı sperm verme esnasında dışarıya akar veya kaybedilir ise bu durum laboratuar görevlilerine mutlaka iletilmeli, mümkünse örnek verme işlemi tekrarlanmalıdır
SPERM ÖZELLİKLERİ VE SAYISI NEDEN FARKLI ZAMANLARDA DEĞİŞİKLİK GÖSTERMEKTEDİR?
Semen parametrelerini etkileyen bir çok faktör vardır Geçirilen hastalıklar, kullanılan ilaçlar, kimyasal ve çevresel faktörler sperm özelliklerini etkilemektedir Bu nedenle ilaç kullanılmış ve ateşli bir hastalık geçirilmemiş ise 3–4 hafta ara ile en az iki sperm örneğinin değerlendirilmesi ve bu örneklerin ortalamasına göre karar verilmesi merkezimizde benimsenmiş olan yöntemdir
SPERM TETKİKİNDE SPERM SAYISININ ÇOK AZ OLMASI VEYA SPERM BULUNMAMASI DURUMUNDA NE YAPILMAKTADIR?
Öncelikle ürolog tarafından erkek değerlendirilir Gerekli olan hormonal ve genetik inceleme (kromozom analizi, Y kromozomu ve mikrodelesyon, FTR mutasyonu gibi), yapıldıktan sonra kadının tedavi için hazırlanması aşamasına geçilir TESE, TESA, MESA, PESA sperm elde etmek için uygulanacak yöntemlerdir Üreme hücrelerine rastlanmamışsa tedaviye son verilir
SEMEN ANALİZİNDE HİÇ SPERM BULUNMAYAN HASTALARDA NEDENLER NELERDİR?
"Azoospermia" dediğimiz semende hiç sperm çıkmaması durumunda genel olarak iki türlü neden olabilir: Testiste sperm yapımı azalmış veya sperm yapımı var ancak çıkısı sağlayan kanallarda problem var Bu iki neden hastanın muayenesi ve hormon incelemeleri sonucunda tespit edilebilir Son yıllarda erkek kısırlığında yeni genlerin öneminin ortaya çıkmasıyla genetik inceleme çok önem kazanmıştır
TESTİKULER SPERM YAPIM AZLIĞINA BAĞLI KISIRLIK OLGULARINDA TEDAVİ NASIL UYGULANMAKTADIR?
Beyinden salgılanan ve sperm yapımını sağlayan hormon düzeyi yüksek ve testis boyutları küçük olan hastalarda testisten sperm bulunarak mikro enjeksiyon yöntemi ile biyolojik olarak baba olmaları mümkündür Geçmişte testisten çoklu biopsi yöntemi uygulanarak rasgele testisin çeşitli bölgelerinden dokular alınarak sperm bulunmaya çalışılıyordu Merkezimizde yine Türkiye’de önderliği yapacak mikroskop altında yeni bir cerrahi yöntemle testis sperm araştırması yapmaktayız Dünyada ilk olarak NY Cornell Tıp Fak uygulanan bu yöntemi başarı ile merkezimizde uygulamaktayız Yeni operasyon tekniğinde testisin tek bir kesi ile tamamen açılması ve dokunun mikroskop ile 20 kat büyütülerek sperm yapımı olan bölgelerin tespiti ve o bölgelerden doku örneklerinin alınması şeklinde yapılmaktadır Dolayısıyla eskiden uygulanan rasgele yöntemden başarı şansı daha yüksektir ve daha fazla sayıda sperm elde etme mümkün olmaktadır Hastanın doku kaybı mikro cerrahi yöntemde çok az olmaktadır Bu da operasyondan testislerin en az zarar görmesini sağlayarak testislerin testosteron hormon salınımı minimal etkilemektedir Mikroskop altında yapılan mikrocerrahi yöntemin diğer bir avantajı testis dokusunu çevreleyen kapsüldeki damar yapısının görülerek, testisi besleyen damarlara zarar vermeden kesi yapılmasıdır Bu operasyon sonrası olası komplikasyonları minimal düzeye indirgemektedir Eski operasyon yöntemi ile başarılı olunamamış ve daha önceleri bazı genetik yapısal nedenlere bağlı sperm yokluğu olan hastalarımızda bu yöntemle %55-65 gibi yüksek oranlarda sperm bulmaktayız
MİKRO TESE NEDİR?
Toplumda çocuğu olmayan çiftlerde erkek kısırlığı bu oranın yaklaşık yarısını oluşturur Bir başka deyişle infertil çiftlerin yaklaşık yarısında erkek faktörü sorun olabilmektedir Azospermi (hiç sperm olmaması), retrograd ejekülasyon (geriye doğru spermlerin boşalması) gibi erkeğe bağlı olgular yanında kadına ait yaş faktörü gibi durumlarda bu süre beklenmeden tedaviye başlamak gerekebilir Tüp bebek tedavi içerisinde erkeklerin menisinde sperm olmasa da çocuk sahibi olmasına olanak vermiştir Ancak bu işlemin yapılması, hastanın testislerinde sperm üretiminin az da olsa varlığını gerektirir Yani spermlerin hastanın testislerinden elde edilmesi gerekir Testislerden sperm elde edilmesi hastanın durumuna göre farklı metotlar uygulanarak yapılır Semen analizinde hiç sperm saptanmayan erkeklerde testis biyopsisi uygulanabilir Bu işlemle sperm yokluğunun sebebinin ne olduğu ortaya konulur Diğer bir deyişle bu yöntemle sperm yapılamadığı için mi semende görülemiyor yoksa tıkanıklık olduğu için mi semende görülemediği ortaya konulur TESE sperm yapımında şiddetli bozukluk olan olgularda testisin içindeki sperm üreten küçük odakları bulmak için başvurulan bir yöntemdir Testisten birkaç odaktan birkaç milimetre boyutunda parçalar alınarak sperm varlığı araştırılır Mikrotese ise mikroskop altında sperm üretilen tüplerden sperm bulma işlemidir Bu yöntemle tıkanıklığa bağlı olmayan yani sperm yapımında problem olan olgularda %36-%68 arasında sperm bulma şansı vardır Mikrotese yöntemi ile daha az testis dokusu ile her biyopside sperm bulma şansı artar Yani klasik TESE işlemine göre bu şans daha yüksektir Ayrıca diğer bir avantajı biyopsi yapılırken testis dokusu bölgesindeki damar yaralanmalarını en aza indirir ve küçük parçalarda embriyoloğun daha kolay sperm bulmasına yardımcı olur
MİKROSKOP EŞLİĞİNDE TESTİSTEN SPERM BULMA (MICRODISSECTION TESE) İŞLEMİNDEN SONRA HASTA NE KADAR DİNLENMEK ZORUNDADIR?
Testisten sperm bulma işlemi lokal ve genel anestezi altında olmak üzere iki şekilde uygulanabilir Lokal anestezi ile yapılan uygulamalar iğne ile testisten sperm elde etme (PESA-TESA) veya küçük bir kesi ile testis dokusunun çıkarılması (TESE) dir Bu yöntemler testiste sperm yapımından emin olunduğunda ve tıkanıklığa bağlı olarak menide sperm görülmemesi durumlarında seçilebilecek yöntemlerdir Merkezimizde testiste sperm yapımı bozukluğu ile menide sperm görülmeyen hastalara mikroskop eşliğinde testisten sperm bulunması işlemi (Microdissection TESE) uygulanmaktadır Bu yöntemle yapılan operasyonda genel anestezi kullanılmaktadır Operasyon mikroskobu kullanıldığında hastanın uzun süre hareketsiz olarak yatması lokal anestezi ile güç olduğundan genel anestezi tercih edilmektedir Mikroskop eşliğinde yapılan operasyonun daha önce uygulanan lokal çoklu testis biyopsi yöntemine göre birçok üstünlükleri vardır Operasyon mikroskobu ile x20 büyütmede testis içerisindeki yapılar çok detaylı bir şekilde incelenerek sperm yapımı olan bölgelerden örnek toplanmaktadır Testis kesisi sırasında mikroskop ile damarlanmanı az olduğu bölgeler seçilerek kesi yapılır bu operasyon sırasında meydana gelecek kanamayı aza indirir Ayrıca testisin beslenmesini sağlayan damar yapısının korunmasını sağlar Çok az doku çıkarıldığından (çoklu biyopsiye göre 70 kat az) kanda testosteron hormon seviyesinde azalmaya neden olmaz
|
|
|
|