Nar Bitkisi,Özellikleri

Nar Bitkisi,Özellikleri

Latince ismi : Punica grantum

Bilimsel sınıflandırma

Alem:

Plantae

Bölüm:

Magnoliopsida

Sınıf:

Magnoliopsida

Takım:

Myrtales

Familya:

Lythraceae

Cins:

'''''Punica'''''

Tür:

'''''P granatum'''''

Nar (Punica granatum), Lythraceae familyasından içinde küçük çekirdekler ve meyve gövdesini oluşturan yüzlerce tanecikten oluşmuş, hafif ekşi tadında ılıman iklimlerde yetişen özellikle Anadolu ve İran'da yetiştirilen bir meyve türü

Türkiye'de Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yetişir

Haziran-Temmuz aylarında kırmızı renkli çiçekler açan, iki ile beş metre boylarında ağaççıklar Gövdeleri gayri muntazamdır Yapraklar karşılıklı, kısa saplı ve kırmızı kenarlıdır Çiçekler kısmen sapsız, tek tek ve birkaçı bir arada bulunur Çanak yaprakları kırmızı renkli, dökülmeyen ve etlidir Meyveleri küre şeklinde ve portakal büyüklüğünde, önceleri yeşil, olgunlukta kırmızımsı renkte, derimsi kabuklu, çok tohumlu ve etlidir Meyvenin yenen kısmı, tohumlarının etli ve bol usareli olan kabuğudur

Kullanımı

Bitkinin tohumları meyve olarak yenildiği gibi, gövde-kök ve dal kabukları ile meyve kabuğu da tıbbi olarak kullanılır Kök ve gövde kabuğu tanen, nişasta ve alkaloitler (pelletierin) taşır Nar meyvesi kabuğu tanen, triterpenler ve az alkaloitler ihtiva eder

Nar ağacı kabuğu çok eskiden beri bilhassa barsak şeritlerine (tenyalara) karşı kullanılır Yalnız zehirlenmelere yol açabileceğinden dikkatli olunmalıdır Nar meyvesi kabuğu, ishale karşı (% 15'lik) çay halinde kullanılabilir Ayrıca yün iplikler, sarımsı renklere boyanabilir Nar, çarpıntıya iyidir Mideyi kuvvetlendirir Et kısmı ile sıkılıp içilirse, safra söker, pekliği giderir

NAR YETİŞTİRİCİLİĞİ

Nar çok yıllık, çalı formunda bir bitki olup çok kuvvetli bir kök sistemine sahiptirBitki çok gövdeli ve sık dallıdır Çiçekleri erkek-dişi ve erdişi olup küre şeklinde iri bir meyvesi vardır üstten hafif basık olan bir ılıman iklim bitkisidir Nar, C vitamini, demir ve potasyum yönünden zengin bir meyvedirTadı: Tatlı, mayhoş, ekşi gibi çeşitlidir Nar bitkisinin adaptasyon kabiliyeti yüksektir Genelde tropik ve suptropik iklim bitkisi olmasına rağmen, -10 oC'ye kadar dayanabilmektedir

Çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişip , bakımı kolaydır dalında uzun süre kalabilmesi ve depoda muhafaza edilebilmesi pazarlaması için kolaylık sağlar bir meyve türüdürÜlkemizin bir bölümü narın anavatanı içinde bulunmakta ve üretimi yapılmaktadır

2 İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ

A-İklim İsteği

Nar yıllık ortalama 500 mm’lik yağış istemekle birlikte bu

yağışın çoğuna ilkbaharda ihtiyaç gösterir Yazın yağan

yağmurlar meyve kalitesini bozmakta, olgunluğa yakın dönemde yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmakta olup, bu zamanda iyi sonuç vermemektedir Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları en kaliteli mey venin oluşmasını sağlayarak pazar değerini arttırmaktadır Nar bir güneş bitkisidir, bahçe tesisinde ve yeterli ışıklanma koşullarına dikkat edilmelidir

B- Toprak İsteği

Nar toprak isteği bakımından fazla seçici değildir Silisli çakıllı, kumlu, kireçli, killi ve ağır killi gibi çeşitli toprak tiplerinde nar yetiştiricili yapılabilmektedir Tuzluluğa orta derecede dayanıklıdırToprak alkali veya asit olabilir Bazı meyvelerin aksine aşırı toprak nemine dayanıklıdır Narda optimal gelişme kuru ve sıcak hava koşullarına karşılık derin geçirgenemli ve serin topraklarda görülmektedir

YETİŞTİRME TEKNİĞİ

A- Çeşit seçimi

Nar yetiştiriciliğinde, çeşit seçimi oldukça önemlidir Çeşit seçiminde dikkat edilen konular: bölgeye adapte olmuş o yörenin iklimine, hastalıklara dayanıklı, verimi iyi, meyveleri insanların göz zevkine ve damak tadına uygun ve taşımaya dayanıklı olması gibi özelliklere göre seçim yapılır Çeşit seçiminde ticari amacına göre sofralık yada endüstri çeşitlerinin yetiştirilmesine karar verilmelidir Ayrıca, bu çeşitlerin meyvelerinde irilik kabuk rengi ve kalınlığı, tane rengi, yumuşak çekirdeklilik, sululuk gibi özellikleri ihtiyaca cevap verebilmelidir Yurt içinde sevilen nar çeşitleri hafif mayhoş veya tatlı çekirdeksiz ve iri meyveli olanlardır Avrupa’ya ihracat için özellikle kabuk ve tane rengi kırmızı ve mayhoş çeşitler seçilmelidir Arap ülkelerine ihracat için ise tatlı narlar tercih edilmelidir Ayrıca nar suyu veya nar ekşisi elde etmek için yine kırmızı taneli ve ekşi mayhoş narlar uygumdur

B-Bahçe Tesisi

Toprağın nar yetiştiriciliğine uygunluğuna bakıldıktan sonra tesviyesi yapılmalıdır Öncelikle yaz aylarında pulluk tabanını kırmak için dipkazan çekilirDaha sonra pullukla derin sürüm yapılır

Sonbaharda döneminde ise 40-60 cm derinlik ve çapta dikim çukurları açılırçukurlar üst toprak ve yanmış çiftlik gübresi karışımıyla doldurulur, yabancı otlar temizlenirNarda dikim aralıkları 2 m ile 6 m arasında olmalıdır Bunun yanında kapama nar bahçelerinde en yaygın olarak kullanılan dikim aralıkları 25 x 4 veya 3 x 4 metredir Sıralar kuzey -güney doğrultusunda olursa güneş ve havalanma daha iyi olacaktır Nar bahçesi, doğrudan çelikle yada köklü fidanlarla kurulabilir Ancak, çeliklerin doğrudan bahçeye dikilmesi çeşitli bakım güçlükleri ve verim kayıplarına yol açacağından nar çeliklerinin bir fidanlık parselinde köklendirilip bir yıl süreyle burada bakımları sağlandıktan sonra boylama yapılarak bahçeye dikilmeleri daha iyi sonuç verecektir

Nar fidanları sonbaharda yaprak dökümünden başlayarak kış ayları boyunca ve erken ilkbaharda dikilebilir Kışları çok soğuk geçmeyen bölgelerde sonbahar dikimi daha uygundur Dikim yapılırken fidanın çelik kısmında tırnak kalmışsa kesilir Zayıf sürgünler alınır, fazla uzun kökler kısaltılır Sürgünün 50-60 cm den tepesi alınır Sürgün yeterince boylanmamış, zayıf gelişmişse dikimden hemen sonra 2-3 göz üzerinden kesilerek gelecek yıl için kuvvetli sürgün oluşumu sağlanır Sonra daha önce toprak - gübre karışımı doldurulmuş çukurdan fidanın çelik kısmının tamamı toprak içinde kalacak kadar karışım alınır Fidan buraya yerleştirilerek tekrar aynı toprak gübre karışımı ile takviye yapılır Fidan diplerindeki toprak ayakla iyice bastırılır Can suyu vermek üzere etrafına küçük bir çanak yapılır Çok rüzgarlı bölgelerde karşılıklı iki herek çapraz olarak fidana yaklaştırılarak bağlanır İyi bir nar fidanında kök sistemi kuvvetli teşkil etmiş olmalıdır

Son olarak hazırlanan çanaklara en az yirmişer lt can suyu verilerek dikim tamamlanır,hava yağmurlu da olsa bu can suyunun verilmesi gerekmektedir

Bakım

A-Toprak İşleme

Genç nar bahçelerinde ilk yıllar derin toprak işleme aletleriyle iki yönlü sürüm yapılır Daha sonraki yıllarda iş genişliği az dar olan bahçe traktörleriyle ve diskli tırmık rotovatör, kazayağı gibi toprağı yüzlek işleyen aletlerle sürüm yapılabilir Ağaç dipleri gerekirse el aletleriyle çapalanabilir Yabani ot kontrolünde istenirse ot öldürücü ilaçlarda kullanılabilir

B-Gübreleme

Her türlü gübrenin uygulanmasında toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı ağacın durumu iyi gözlenmeli, toprak ve yaprak analizi yaptırdıktan sonra gübre uygulamasının yapılması en doğrusudurNarlarında organik gübrenin gelişme, verim ve kaliteye önemli ölçüde etkisi bulunmaktadır Narlara verilecek çiftlik gübresi iyi yanmış olmalı ve dekara 2-3 ton sonbahar-kış aylarında bütün bahçeye kaplayacak şekilde verilmeli ve çapa ile toprağa karıştırılmalıdır Nar için yeşil gübreleme yapılması da yararlı sonuçlar verir Bunun için bakla, fiğ gibi bitkiler nar

bahçesinin tamamına ekilir Ekimi yapılan bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde bahçe sürülerek bitki toprağa karıştırılır Bu bitkilerin toprağı azotça zenginleştirmesi bakımından da olumludur

Azot nar için önemli bir maddedir Azotlu gübre sürgün gelişimi ve meyve büyümesini etkiler İlk yıllarda ağaç başına 50 - l00 gr saf azot (amonyum sülfat) olarak (250 - 500 gr) verilmesi oldukça iyi sonuç vermektedirTam verime geçtikten sonra bu miktar ağaç başına 200 - 300 gr (amonyum sülfat) olarak, (l - l,5 kg)olmalıdırAzotlu gübreler erken ilkbahar ve yaz aylarında

olmak üzere 2 dönem verilmektedir Yukarıda belirtilen miktarın 2/3 ü mart ayında l/3 ü

ise haziran-temmuz aylarında verilmelidir Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı yada önce çapa ile toprağa karıştırılmalıdırFosforlu gübreler ise narın çiçeklenme meyve tutumu ve kök gelişmesini etkiler Narların fosfor ihtiyacı tam verim çağında l00-200 gr saf fosfor (trible süper fosfat) olarak yaklaşık (250 - 500 gr) olarak belirlenmiştir Fosforlu gübreler kış aylarında

dal uçlarının ulaştığı bölgelerde 20 - 30 cm derinlikte ağaç çevresinde açılan 4 - 6 adet çukura verilerek üzeri kapatılır

C- Sulama

Nar yetiştiriciliğinde yağışların yeterli olmadığı her dönemde sulama zorunludur Sulamanın az ve sık yapılması gerekir Genel olarak şubat - mart aylarında odun gözlerinin sürmesinden eylül - ekim aylarında meyve oluşumuna kadar sürekli olarak toprak nemi korunmalıdır

Özellikle odun gözlerinin sürmesi çiçek tomurcuklarının oluşması,tohum bağlaması ve meyve gelişimi dönemlerinde olmak üzere 3 dönemde yeterli toprak nemi mutlaka sağlanmalıdır Bahçenin toprak yapısına göre sulama aralığı 7-10 gün olmalı Ancak yaz aylarında sulama sıklığı ve miktarı artırılmalıdır

Meyvelerin son olgunlaşma döneminde hasattan 10-15 gün önce sulama kesilmelidirSulamaya devam edildiği taktirde narlarda büyük sorun olan kabuk çatlamalarını görülür Nar bahçelerinde genelde çanak usulü sulama uygulanır Mümkün ise modern sulama sistemlerinden olan damla sulama alttan sulama, sızdırma usulü sulama sistemleri uygulanmalıdır Bu sistemlerin ilk yatırım giderleri fazladır Uzun vadede ise işçiliksiz ekonomik az su kullanımı gibi büyük faydalar sağlamaktadır

D- Budama

Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar verime yatmadan önce yapılır Dikimden sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün ana gövde olarak seçilir ve tepeleri 50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları sağlanır Ana gövdelerden çıkan birinci ve ikinci dallarda da 2-3 yıllarda tepe alma yapılarak taç teşkili tamamlanır