|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ovalarin Tanimi Ve Yapisal Özellikleri
B)IÇ BÖLGELERDEKI OVALAR:
Bazi kütleler,toptan yükselme ve çökmeye ugramistir Bu olaylarla meydana gelen çöküntü alanlarinda,göller tesekkül etmistirDaha sonra göllerin sulari çekilmis ve akarsularin biriktirme faaliyetleri artmistirAkarsular tarafindan tasinan alüvyonlar,eski göl tabanlarini kaplamis ve ovalar meydana gelmistir Iste iç bölgelerdeki ovalarin büyük bir bölümü bu sekilde olusmusturIç bölgelerdeki ovalar,bazen fay hatlari boyunca olusan çöküntü alanlarda dizi halinde yer alirken,bazen de tek tek serpilmis durumdadir
Dogu Anadolu fay kusagi boyunca,Antakya-Kahramanmaras-Karliova oldugunda,birbirini takip eden birçok ova bulunmaktadirBunlarin baslicalari Amik,Kahramanmaras,Adiyaman,Malatya,Elazig ve Mus ovalari ile Varto,Hinis,Karliova ve Göynük ovalaridirBu çöküntü alanlari,engebeli bir yapiya sahip olan Dogu Anadolu Bölgesi’nin nüfus ve ekonomik faaliyetler bakimindan en yogun alanlaridirAncak,fay kusagi üzerinde yer almasi dolayisiyla buralar sürekli deprem tehdidi altindadir Kuzey Anadolu fay kusagi adi verilen ve Kuzey Anadolu daglarinin güney eteklerinden geçen kirik hatti boyunca,bir dizi çöküntü alani bulunmaktadirBu kusakta yer alan baslica ovalar,batida Ezine,Biga, Gönen,Manyas-Ulubat,Bursa,Inegöl,Yenisehir,Iznik,Orhangazi ve Gemlik ovalaridirIzmit-Sapanca oldugundan oldugundan itibaren ise Adapazari,Düzce,Bolu,Kaynasli ovalari yer alirYine bu hat boyunca Ilgaz-Tosya,Kargi,Vezirköprü,Suluova,Zile,Turhal,Erbaa ,N iksar,Susehri,Erzincan,Erzurum ve Pasinler ovalari ile Agri-Eleskirt ovalari yer almaktadirTarimsal faaliyetlerin ve nüfusun yogun oldugu bu ovalar da fay hatti üzerinde yer aldigi için deprem tehdidi altindadir Bu hat üzerinde zaman zaman meydana gelen depremler,can ve mal kaybina yol açmaktadir Ergene Havzasi,Ergene irmagi tarafindan tasinan alüvyonlarla dolmusturOldukça genis olan Ergene havzasi ülkemizin en önemli tarim alanlarindan biridir Iç Anadolu Bölgesi’nde yer alan ovalar da,çöküntü alanlarina alüvyonlarin birikmesiyle olusmusturBunlarin baslicalari;Yukari Sakarya,Eskisehir ve Aksehir ovalari ile Konya,Eregli,Akinci ve Çubuk ovalaridir Bölgenin güneydogusunda yer alan Kayseri ve Develi ovalari ise,Erciyes Dagi’ndan püsküren volkanik malzemelerden olusan ovalardir Bati Anadolu’da yer alan ovalar epirojenik hareketlerle olusmustur Bu hareketler sirasinda bazi alanlar yükselmis ve bugünkü daglik alanlari meydana getirmis,bazi alanlar ise çökmüs ve çöküntü alanlari olusmusturBu çöküntü alanlarinin akarsular tarafindan alüvyonlarla doldurulmasi sonucunda günümüzdeki ovalar olusmusturEge Bölgesi’nin güneydogusunda yer alan ovalar ise çökme olaylarinin yaninda karstik olaylarin da etkisi ile olusmusturDenizli,Tavas,Çivril gibi ovalarin olusumunda karstik olaylar oldukça etkilidir Akdeniz Bölgesi’nin batisinda da karstik kökenli ovalar yaygindirBu alandaki çöküntü havzalarinin bir kismi sular altinda kalmis ve birçok göl olusmusturBazi çöküntü havzalari da karstik olaylarin etkisiyle Genisleyerek ovalari olusturmusturBu sekilde olusan baslica ovalar Acipayam,Elmali,Korkuteli ve Kestel ovalaridir Güneydogu Anadolu Bölgesi’ndeki ovalar ise genellikle bölgenin güneyinde yer alirBu ovalar da çökme,asinma ve biriktirme faaliyetleri ile olusmusturNizip,Suruç,Altinbasak ve Ceylanpinar ovalari bunlarin en önemlileridirBasta Altinbasak ovasi olmak üzere,bölgenin büyük bir bölümü GAP kapsami içindedirYapimi büyük ölçüde tamamlanan Sanliurfa sulama tünelleri ile sulanacak olan bu ovalar,ülkemizin tarimsal üretimini önemli ölçüde artiracaktir Ülkemiz,dünyada kendine yetecek miktarda tarimsal üretime sahip az sayidaki ülkelerden biridirAyrica,ihtiyaç fazlasi tarim ürünlerini de ihraç etmektedirTürkiye,süphesiz bu özelligini büyük oranda,sahip oldugu verimli ovalara borçludurIhraç edilebilen tarim ürünlerinin büyük bir kismi kiyi ovalarinda yetistirilmektedirIç bölgelerdeki ovalar ise,yeterince sulanamadigindan tarimsal verim oldukça düsüktürBu sebeple uygulamaya koyulan,Güneydogu Anadolu Projesi(GAP) ile tasarlanan Konya Ovasi Projesi(KOP) tamamlandigi takdirde tarimsal üretimimiz birkaç katina çikabilecektirAtatürk’ün ‘milli ekonominin temeli ziraattir’ tespiti dogrultusunda tarima gereken önem verilmeli ve hazirlanan projeler bir an önce tamamlanarak hizmete sokulmalidir
|