Dünyanın Şekli Ve Yıllık Hareketi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Kutup Noktalarının Özellikleri

90

Kuzey ve Güney paralelleridir

Güneş ışınlarının düz zeminlere en dar açıyla geldiği yerlerdir

Sürekli soğuk olduğundan kutuplar ve çevresinde yıl boyunca termik yüksek basınç kuşakları oluşur

Aydınlanma çemberinin 21 mart ve 23 Eylül'de teğet geçtiği yerlerdir

Bir yıl içinde 6 ay sürekli gündüz, 6 ay sürekli gece yaşanır

Çizgisel hızın sıfır, yerçekiminin en fazla olduğu yerlerdir

Kutup Dairelerinin Özellikleri

Yerleri, yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Kutup Daireleri, 66033' Kuzey ve Güney paralelleridir

Kutup kuşağı ile Orta kuşağı birbirinden ayırırlar

Aydınlanma çemberinin yıl içinde yer değiştirdiği ve 21 Haziran ile 21 Aralık'ta teğet geçtiği paralellerdir

21 Haziran'da Kuzey Kutup Dairesi'nde, 21 Aralık'ta Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır

Meridyenlerin Özellikleri

Bir kutuptan diğerine uzanan meridyenler de paraleller gibi sayısızdır

Ancak pratikte her 1 dereceden bir yay geçtiği varsayılarak, 360 tane oldukları kabul edilmiştir

Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık Ekvator üzerinde 111 km olarak kabul edilmiştir

Başlangıç meridyeni olarak Londra yakınlarındaki Greenwich kabul edilmiştir

Bir meridyenin, karşıt (anti) meridyeniyle arasında 180 meridyen fark vardır

UYARI : Meridyen yayları eşit uzunluktadır

Aralarındaki uzaklık Ekvator'dan kutuplara doğru azalır ve tüm meridyenle kutuplarda birleşir

Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık; Ekvator üzerinde 111

322 m

(pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir, 45

(Kuzey - Güney) paralellerinde 78

850 m, 90

(Kuzey - Güney) paralellerinde ise 0 m'dir

Dünyanın Şekline Bağlı Sonuçlar

Dünya'nın geoid şekli nedeniyle, yerçekimi Ekvator'dan kutuplara doğru artar

Dünya, geoid değil de küre şeklinde olsaydı, yerçekimi Dünya'nın her yerinde aynı olurdu

Dünya'nın geoid şekli nedeniyle Ekvator diğer paralellerden ve meridyenlerden daha uzundur

Dünya küre şeklinde olsaydı, Ekvator çevresi (kutupları çevreleyen iki meridyenin uzunluğu) birbirine eşit olurdu

Ekvator çevresi =40

077 km

Kutuplar çevresi=40

009 km

Dünya'nın küreselliği nedeniyle, ekseni çevresindeki dönüş hızı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır

Ekvator üzerindeki noktalar saatte 1666,6 km yol katederken, Kutup Noktaları'nda alınan yol sıfır km olduğu için, eksen çevresindeki dönüş hızı 0 km/saat'tir

Dünya'nın küreselliği nedeniyle Kutup Noktaları'nda birleşen meridyen yaylarının uzunluğu birbirine eşittir

Bir kutuptan diğerine uzanan bir meridyen yayının uzunluğu yaklaşık 20

005 km'dir

Dünya'nın küreselliği nedeniyle meridyenler arası uzaklık, Ekvator'dan kutuplara doğru azalır ve meridyenler Kutup Noktaları'nda birleşirler

Birbirini izleyen iki meridyen arası uzaklık Ekvator üzerinde 111

322 m iken (pratikte bu uzunluk 111 km kabul edilmiştir), 45

paraleller üzerinde 78

850 m, 90

paralellerde (Kutup Noktaları) 0 m'dir

Dünya'nın küreselliği nedeniyle, paralellerin uzunluğu Ekvator'dan kutuplara doğru küçülür

Ekvator en uzun paraleldir

Kutuplarda ise paraleller nokta halini alır

Dünya'nın küreselliği nedeniyle aydınlık ve karanlık yarıküreler oluşur

Böylece yeryüzünün bir yarısı gündüzken, diğer yarısında gece yaşanır

Dünya'nın küreselliği nedeniyle 21 Mart ve 23 Eylül'de Ekvator'dan kutuplara doğru Güneş ışınlarının yere değme açısı daralır

Bu tarihlerde Ekvator Güneş ışınlarını dik açı ile alır

Bu nedenle yatay düzleme dik duran cisimlerin gölgesi oluşmaz

Kutuplara doğru güneş ışınlarının yere değme açısı daraldığı için cisimlerin gölge boyu uzar

Dünya'nın küreselliği nedeniyle güneş ışınlarını yıl boyunca dik ve dike yakın açı ile alan Ekvator'un güneşten aldığı ısı enerjisi daha fazladır

Kutuplara doğru ışınların gelme açısının daralması nedeniyle alınan ısı enerjisi azalır

Dünya'nın küreselliği nedeniyle yerden yükseldikçe görülebilen alan genişler

Dünya'nın küreselliği nedeniyle termik basınç kuşakları oluşur

Termik Basınç Kuşakları

Dünya'nın küreselliği nedeniyle ısınma ve soğumaya bağlı oluşan basınçlara termik basınç denir

Güneş ışınlarını, yıl boyunca dik ve dike yakın açılarla alan Ekvator fazla ısınır

Isınan hava genleşerek yükselir ve basınç düşer

Kutuplar, ışınları dar açı ile aldığından her zaman soğuktur

Soğuk hava ağır olduğu için yere çöker ve basınç yükselir

Dünya'nın küreselliği nedeniyle, Kutup Yıldızı'nın görünüm açısı Kuzey Kutbu'ndan Ekvator'a doğru daralır

Bu nedenle 60

Kuzey paralelinde 60° açı ile görülen Kutup Yıldızı Güney Kutbu'nda görülmez

Dünya'nın küreselliği nedeniyle hep aynı yönde hareketle başlangıç noktasına ulaşılır

1519 yılında Macellan tarafından, hep batıya gidilerek çıkış noktasına varılabileceği düşüncesi ile İspanya'nın Cadiz Körfezi'ndeki Sancular Limanı'nda başlatılan ve aynı limanda 1522 yılında son bulan Dünya seyahati ile bu sonuca ulaşılmıştır

10-19-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Dünyanın Şekli Ve Yıllık Hareketi Kutup Noktalarının Özellikleri 90 Kuzey ve Güney paralelleridir Güneş ışınlarının düz zeminlere en dar açıyla geldiği yerlerdir Sürekli soğuk olduğundan kutuplar ve çevresinde yıl boyunca termik yüksek basınç kuşakları oluşur Aydınlanma çemberinin 21 mart ve 23 Eylül'de teğet geçtiği yerlerdir Bir yıl içinde 6 ay sürekli gündüz, 6 ay sürekli gece yaşanır Çizgisel hızın sıfır, yerçekiminin en fazla olduğu yerlerdir Kutup Dairelerinin Özellikleri Yerleri, yer ekseninin eğikliğine bağlı olarak belirlenen Kutup Daireleri, 66033' Kuzey ve Güney paralelleridir Kutup kuşağı ile Orta kuşağı birbirinden ayırırlar Aydınlanma çemberinin yıl içinde yer değiştirdiği ve 21 Haziran ile 21 Aralık'ta teğet geçtiği paralellerdir 21 Haziran'da Kuzey Kutup Dairesi'nde, 21 Aralık'ta Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır Meridyenlerin Özellikleri Bir kutuptan diğerine uzanan meridyenler de paraleller gibi sayısızdır Ancak pratikte her 1 dereceden bir yay geçtiği varsayılarak, 360 tane oldukları kabul edilmiştir Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık Ekvator üzerinde 111 km olarak kabul edilmiştir Başlangıç meridyeni olarak Londra yakınlarındaki Greenwich kabul edilmiştir Bir meridyenin, karşıt (anti) meridyeniyle arasında 180 meridyen fark vardır UYARI : Meridyen yayları eşit uzunluktadır Aralarındaki uzaklık Ekvator'dan kutuplara doğru azalır ve tüm meridyenle kutuplarda birleşir Birbirini izleyen 2 meridyen arasındaki uzaklık; Ekvator üzerinde 111322 m (pratikte 111 km olarak kabul edilmiştir, 45 (Kuzey - Güney) paralellerinde 78850 m, 90 (Kuzey - Güney) paralellerinde ise 0 m'dir Dünyanın Şekline Bağlı Sonuçlar Dünya'nın geoid şekli nedeniyle, yerçekimi Ekvator'dan kutuplara doğru artar Dünya, geoid değil de küre şeklinde olsaydı, yerçekimi Dünya'nın her yerinde aynı olurdu Dünya'nın geoid şekli nedeniyle Ekvator diğer paralellerden ve meridyenlerden daha uzundur Dünya küre şeklinde olsaydı, Ekvator çevresi (kutupları çevreleyen iki meridyenin uzunluğu) birbirine eşit olurdu Ekvator çevresi =40077 km Kutuplar çevresi=40009 km Dünya'nın küreselliği nedeniyle, ekseni çevresindeki dönüş hızı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır Ekvator üzerindeki noktalar saatte 1666,6 km yol katederken, Kutup Noktaları'nda alınan yol sıfır km olduğu için, eksen çevresindeki dönüş hızı 0 km/saat'tir Dünya'nın küreselliği nedeniyle Kutup Noktaları'nda birleşen meridyen yaylarının uzunluğu birbirine eşittir Bir kutuptan diğerine uzanan bir meridyen yayının uzunluğu yaklaşık 20005 km'dir Dünya'nın küreselliği nedeniyle meridyenler arası uzaklık, Ekvator'dan kutuplara doğru azalır ve meridyenler Kutup Noktaları'nda birleşirler Birbirini izleyen iki meridyen arası uzaklık Ekvator üzerinde 111322 m iken (pratikte bu uzunluk 111 km kabul edilmiştir), 45 paraleller üzerinde 78850 m, 90 paralellerde (Kutup Noktaları) 0 m'dir Dünya'nın küreselliği nedeniyle, paralellerin uzunluğu Ekvator'dan kutuplara doğru küçülür Ekvator en uzun paraleldir Kutuplarda ise paraleller nokta halini alır Dünya'nın küreselliği nedeniyle aydınlık ve karanlık yarıküreler oluşur Böylece yeryüzünün bir yarısı gündüzken, diğer yarısında gece yaşanır Dünya'nın küreselliği nedeniyle 21 Mart ve 23 Eylül'de Ekvator'dan kutuplara doğru Güneş ışınlarının yere değme açısı daralır Bu tarihlerde Ekvator Güneş ışınlarını dik açı ile alır Bu nedenle yatay düzleme dik duran cisimlerin gölgesi oluşmaz Kutuplara doğru güneş ışınlarının yere değme açısı daraldığı için cisimlerin gölge boyu uzar Dünya'nın küreselliği nedeniyle güneş ışınlarını yıl boyunca dik ve dike yakın açı ile alan Ekvator'un güneşten aldığı ısı enerjisi daha fazladır Kutuplara doğru ışınların gelme açısının daralması nedeniyle alınan ısı enerjisi azalır Dünya'nın küreselliği nedeniyle yerden yükseldikçe görülebilen alan genişler Dünya'nın küreselliği nedeniyle termik basınç kuşakları oluşur Termik Basınç Kuşakları Dünya'nın küreselliği nedeniyle ısınma ve soğumaya bağlı oluşan basınçlara termik basınç denir Güneş ışınlarını, yıl boyunca dik ve dike yakın açılarla alan Ekvator fazla ısınır Isınan hava genleşerek yükselir ve basınç düşer Kutuplar, ışınları dar açı ile aldığından her zaman soğukturSoğuk hava ağır olduğu için yere çöker ve basınç yükselir Dünya'nın küreselliği nedeniyle, Kutup Yıldızı'nın görünüm açısı Kuzey Kutbu'ndan Ekvator'a doğru daralır Bu nedenle 60 Kuzey paralelinde 60° açı ile görülen Kutup Yıldızı Güney Kutbu'nda görülmez Dünya'nın küreselliği nedeniyle hep aynı yönde hareketle başlangıç noktasına ulaşılır 1519 yılında Macellan tarafından, hep batıya gidilerek çıkış noktasına varılabileceği düşüncesi ile İspanya'nın Cadiz Körfezi'ndeki Sancular Limanı'nda başlatılan ve aynı limanda 1522 yılında son bulan Dünya seyahati ile bu sonuca ulaşılmıştır