Devletler Coğrafyası - İsrail

Devletler Coğrafyası - İsrail

Araplarla İsrail arasındaki gerginlik 1964 yılında tekrar yoğunlaştı Bu yılda bir Filistin Kurtuluş Teşkilatı ve bu teşkilata bağlı bir ordu kuruldu Teşkilat gerilla faaliyetlerine başladı 1967 Nisanında Suriye ve İsrail arasında sınır bölgesinde sabotaj hareketlerinin artması ve Birleşmiş Milletler askerlerinin denetimlerinde bulunan Sina Yarımadasını terk etmeleri ve burada üslenen Mısır birliklerinin Şarmel Şeyhi işgal etmeleri üzerine 5 Haziran 1967’de savaş başladı Çok kısa süren savaş, Arap ülkelerinin mağlubiyeti ile sonuçlandı İsrail Kudüs’ün tamamını, Sina Yarımadasının ve Suriye’nin güneybatı kesimini ele geçirdi Çatışmalar sürekli devam etti Ekim 1973’te Mısır birlikleri Süveyş Kanalındaki İsrail birliklerine sürpriz bir saldırı düzenleyerek yendi Bu başarı, askeri dengenin Arap ülkeleri lehine değiştiğinin bir işareti olarak yorumlandı 1978 ve 1979 yılları arasında ABD’nin öncülüğüyle önemli bir derecede uzlaşma sağlandı Bu uzlaşma, Arap ülkelerinin büyük tepkilerine sebeb oldu Bu gün ise genelde, Arap ülkeleri ile İsrail arasındaki gerginlik hala devam etmektedir 6 Aralık 1987’den bu yana hergün Filistinliler işgalci İsrail askerlerine karşı taş ve sopalarla mücadele vermekte ve işgale direnmektedirler 1991’de meydana gelen Körfez Savaşı sırasında Irak, İsrail’e çeşitli zamanlarda füze saldırısında bulundu ise de İsrail buna cevap vermedi Bu savaş İsrail’in Ortadoğu’da ABD’nin liderliğinde meydana gelen yeni düzende kilit bir rol üstlendi Rusya Federasyonu bu yeni durum üzerine 24 yıl sonra İsrail’le yeniden diplomatik ilişki kurdu İsrail 1992’de 400 kadar Müslüman Filistinliyi sınırdışı etmesi üzerine ABD-İsrail ilişkileri bozuldu ABD’nin baskısı ile buların bir kısmını geri almaya razı oldu

Fiziki Yapı

İsrail, Ortadoğu’da Doğu Akdeniz kıyısındadır Batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Ürdün, güneybatısında Sina Yarımadası ve Gazze vardır

Ülkenin güney bölgesi, Necef Çölünden meydana gelir Kuzeydoğu kesimi ise Şeria Hendeğine açılır Güneydoğuda dik yükseltiler vardır Lut Gölü bu bölgededir Akdeniz kıyı bölgesinin kuzey bölümü Yafa’dan Karmel Dağına kadar uzanarak, Şaran Ovası adını alır Karmel Dağının doğusunda Kişon Irmağı vadisi boyunca uzanan Esdradelon Ovası yer alır Ova, Taberiye Gölüne kadar uzanır Ürdün Nehri buradan geçerek deniz yüzeyinden 394 m aşağıdaki Lut Gölüne dökülür Lut Gölünün sadece güneybatı sahili İsrail’indir

İsrail’in doğu bölgeleri dağlıktır Buralar Şamiriye ve Yahudiye tepelerinden Necef Dağına kadar uzanır İsrail’in en yüksek noktası 1208 m’lik Nyron Dağı, TaberiyeGölünün kuzeybatısındadır Golan Tepeleri de kuzey-doğudadır Şamiriye ve Yahudiye tepeleri üzerinde Kudüs’ün bulunduğu yaylanın bir kısmı yer alır

İklim

İsrail’de yazlar kurak ve sıcak geçer Yağmur ancak aralık, ocak ve şubat aylarında yağar Yıllık ortalama yağış miktarı 1000 mm civarındadır Yıllık sıcaklık ortalaması yazın 24-32°C arasında, kışın ise 7 ila 16°C arasındadır Bu ortalama Necef çölünde 38°C’yi aşar

Tabii Kaynaklar

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ülke topraklarının yarıdan fazlasını meydana getiren Necef Çölü, çorak volkanik engebelerle sınırlanmış, geniş bir bozkır ovasıdır Batı kesiminde kuru yaylalar bulunur Galilea ve Carmel’in yüksek tepeleri Halep çamları ve meşe ağaçları ile kaplıdır En tipik bitki örtüsü Akdeniz makileridir Akdeniz kıyı bölgesi verimli ve yeşilliktir İsrail’de hızlı bir ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır Yabani hayvanlarının soyu gittikçe azalmıştır Çok çeşitli kuş türleri vardır

Madenler: İsrail’in en verimli ve değerli maden yatakları, Lut Gölü bölgesinde bulunan potasyum, sodyum, mağnezyum ve tuz kaynaklarıdır Bakır, kaya fosfatları, manganez, cam toprağı, kaolin, demir cevheri, petrol ve tabii gaz Necef’te bulunur

Nüfus ve Sosyal Hayat

İsrail’in nüfusu 5239000’dir Halk iki ana gruptan meydana gelir Bunlar Yahudi çoğunluk ve Arap azınlıktır İsrail’in nüfusu 1948’den beri çeşitli dünya ülkelerinden İsrail’e göçeden göçmenlerle büyük hızla artmıştır

Halkın büyük kesimi en önemli üç büyük şehir olan Tel-Aviv, Kudüs ve Hayfa’da toplanmıştır İsrail’de askerlik halk için büyük önem taşır erkekler 18-28 yaşları arasında, kadınlar ise 18-26 yaş arasında askerlik yaparlar

İsrail’in resmi dili İbranice’dir Fakat Arap toplulukları açısından Arapça kabul edilmektedir

İsrail halkının Arap azınlıklar hariç hepsi Yahudidir ve hayatlarında dinin özel bir yeri vardır Fakat halkın ancak üçte biri dini görevlerini yerine getirmektedir Halkın % 90’ı Yahudi, % 7’si Müslüman ve % 3’ü Hıristiyandır

Eğitim: İsrail’de 5-14 yaşları arasında eğitim parasız ve mecburidir Ülkede 7 üniversite kuruluşu vardır Bunların başlıcaları; Kudüs İbrani Üniversitesi, Hayfa Teknik Enstitüsü ve Basilan İlahiyat Üniversitesidir

Siyasi Hayat

İsrail bir Cumhuriyettir Knesset adı verilen İsrail Parlamentosu 120 üyeden meydana gelir Parlamento üyeleri 4 yılda bir yapılan seçimlerle belirlenir Cumhurbaşkanı parlamento içinden ve parlamento tarafından 5 yıl süreyle seçilir Başbakanlığa Cumhurbaşkanı tarafından çoğunluğu kazanan partinin lideri seçilir Hükumete parlamento dışından bakan tayin edilebilmektedir

Ekonomi

İsrail ekonomisi, tarım, sanayi ve turizme dayalıdır Başka ülkelerde yaşayan Yahudilerin ve ABD’nin yardımı, ekonomisinin gelişmesine çok büyük katkıda bulunmuştur

Tarım: İsrail tarımının temel birimini kibbutz’lar teşkil eder Kibbutz, bir kollektif üretim teşkilatıdır Necef Çölü uzun çalışmalardan sonra ekilebilir duruma getirilmiş ve tarımsal üretim artmıştır Kibbutz, kollektif çiftlikleri biçiminde teşkilatlanmış olmasına rağmen kooperatif şeklinde birimler de vardır Bu birimlere moşavim denir Tarım bu teşkilatlar tarafından yapılır İsrail toplam işgücünün % 6,5’u tarım sektöründe çalışmaktadır İsrail’de sulama şebekesi çok gelişmiştir 400000 hektardan büyük bir alan sulanabilmektedir Ana tarım bölgesi Eşdraelon’dur Sahil ovaları da vadiler kadar verimlidir Yetiştirilen başlıca tarım ürünleri; tahıllar, turunçgiller, şekerpancarı ve üzümdür

Hayvancılık: Otlakların az olması sebebiyle hayvancılık gelişmemiştir İsrail’de sığır ve koyun yetiştirilir Son yıllara kadar yasak olan domuz besleme önemli değildir Zira Yahudiler domuz yemezler Bunun yanında kümes hayvanları çoktur Hayvanlardan elde ettiği ürünler kendi ihtiyacını karşılar

Balıkçılık çok gelişmiş olup, Hint ve Atlas Okyanusuna çıkardığı gemilerle yapılan avcılık ile yılda 25000 tondan fazla balık avlanır

Sanayi: İsrail’de sanayi giderek gelişmektedir Sanayi gelişmesi 1958-1965 yılları arasında gerçekleştiSanayi % 142 oranında artış gösterdi Potas ve bakır sanayii bunların başlıcalarıdır Toplam işgücünün % 334’ü sanayii alanında çalışmaktadır Sanayi bölgeleri Tel-Aviv ve Hayfa’da toplanmıştır Gelişen sanayi sektörlerinin başlıcaları; ilaç, optik, elektrik malzemesi, elmas işletmeciliği, silah sanayiidir

Ticaret: Dış satımının üçte birinden fazlasını elmas sanayii sağlamaktadır İhraç ettiği malların başında şu turunçgiller gelmektedir: Portakal, muz, narenciye ve üzüm Bugün dışarıya uçak ve silah satmakta, fakat ticaret dengesi devamlı açık vermektedir İthalat özellikle mamül eşya ve sanayide kullanılan hammaddeler üzerinde yoğunlaşmıştır Ticaretinin büyük bir kısmını ABD, İngiltere ve Almanya ile yapar

Ulaşım: İsrail’in toplam karayolu uzunluğu 10000 km, demiryollarının uzunluğu ise 767 kilometredir Hava ulaşımını İsrail Hava Yolları El-Al ile sağlamaktadır Önemli limanları Ashot, Hayfa ve Eilat limanıdır