Devletler Coğrafyası - İspanya

Devletler Coğrafyası - İspanya

DEVLETİN ADI: İspanya Krallığı

BAŞŞEHRİ: Madrid

YÜZÖLÇÜMÜ: 504782 km2

NÜFUSU: 39100000

RESMİ DİLİ: İspanyolca

DİNİ: Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Pesota

İber Yarımadasının beşte dördünü ihtiva eden bir Avrupa devleti Doğu ve kuzeydoğusunda Akdeniz, kuzey, kuzeybatı ve güneybatısında Atlas Okyanusu, kuzeydoğusunda Fransa ve Andoro Cumhuriyeti, batısında Portekiz bulunmaktadır Akdeniz’deki Balear, Atlas Okyanusundaki Kanarya Adalarıİspanya’ya aittir

Tarihi

MÖ 1100 yıllarında Fenikeliler, İspanya topraklarında ilk yerleşme merkezleri kurmaya başladılar Onları Keltler ve Yunanlılar takip etti Daha sonra Kartacalıların egemenliğine girdi MÖ 202 yılında Romalılar Kartacalıları İberik Yarımadasından attılar Roma İmparatorluğu bu tarihten itibaren İspanya’da birliği sağladı ve zamanla Hıristiyanlığı buraya yerleştirdi

MS 5 yüzyılda İspanya, Germen kabilelerinin saldırılarına hedef oldu Sırayla Alanlar, Suevler ve Vandalların ardından Vizigotlar İspanya’ya hakim oldu Vizigotların hakimiyeti uzun sürdü ve Hıristiyanlığı kabul eden Vizigotlar, İspanya’ya Hıristiyanlığın yerleşmesini sağladı

711’de Afrika’dan Gelen Müslümanlar, 8 asırdan 10 asra kadar kuzeydeki birkaç bölge dışında İspanya’ya hakim oldular ve burada Endülüs medeniyetini kurdular İlmin merkezi olan üniversiteler açarak, İslam medeniyetini buraya yerleştirdiler Endülüs Emeviler Devletinde İmam-ı Kurtubi, Şatibi, İbn-i Hazm, Nurettin Batruci gibi birçok alim yetişti ve buradaki üniversitelerde hocalık yaptılar Papa ve Krallar dahil birçok Avrupalı bu üniversitelerde ilim tahsil etmişlerdir Bugünkü birçok müsbet ilimleri batılılar bu üniversitelerden öğrendiler On birinci yüzyılda bu ülkenin iç karışıklıklarından faydalanan Hıristiyanlar kuzeyden başlayarak yarımadayı tekrar ele geçirmeye başladılar 1276 yılında Müslümanların elinde yalnızca güneydeki Grenada kalmıştı 1469’da Aragon ve Castilla Krallıkları tek bir krallık altında birleşerek güçlü bir devlet kurdular 1492’de Müslümanların son kalesi Grenada Krallığı yıkıldı Aynı yıl Kristof Kolomb İspanyol hükümdarının maddi yardımıyla Amerika’ya varan ünlü gezisine çıktı Bu yolculuk, İspanya’nın dünyanın en büyük sömürge İmparatorluklarından birini kurmasına yol açtı 1588 yılında İspanyol donanmasının İngiliz donanmasına yenilmesini takip eden taht ve din kavgaları sonunda İspanya zayıflayarak çökmeye başladı 1640’ta Portekizi, 1714’te ise Avrupa’daki bazı topraklarını ve Cebelitarık’ı kaybetti On dokuzuncu yüzyılın başlarında İspanyolların Amerika’daki bütün sömürgeleri bağımsızlıklarını kazandılar

Birinci Dünya Harbinde İspanya tarafsız kaldı, fakat savaştan büyük ölçüde etkilendi General Primoderivera, çıkan ayaklanmaları bastırarak ülkede diktatörlük kurdu 1930 yılında iktidardan düştü Bir yıl sonra yapılan seçimleri Cumhuriyetcilerin kazanması sonucu Kral On sekizinci Alfanso ülkeyi terk etti 1936’da yapılan seçimlerde solcuların başarılı olması üzerine ülkede iç savaş başgösterdi 1939’da iç savaşın sona ermesiyle Franco Devlet Başkanı oldu İkinci Dünya Harbine de katılmayan İspanya’da ordunun desteğiyle Franco savaştan sonra da yerini korudu 1969 yılında Franco’nun ölmesiyle yerine Don Juon Carlos geçti 1976’da Başbakan Navarro’nun istifası ile Carlos kral oldu ve Abolfo Sourez’i başbakanlığa atadı

15 Haziran 1977’de 41 yıl sonra ilk defa genel seçimler yapıldı Sourez’in başkanı olduğu Demokratik Merkez Birliği çoğunluğu elde etti 1981’de sağcı Albay Tejero Cortes’in meclisi basarak yaptığı darbe girişimi sonuçsuz kaldı 1982 seçimlerini ise Sosyalist Parti büyük çoğunluğu elde ederek kazandı ve 46 yıl sonra İspanya’da yeniden bir sol iktidarın doğmasını sağladı Halen (1993) iktidarda sosyalist parti bulunmaktadır

Fiziki Yapı

İspanya’nın dörtte üçü Meseta adı verilen düzlüklerle kaplıdır Meseta çok yüksek faylı bloklardan meydana gelen Guadarrama ve Grados dağlarıyla ikiye bölünmüştür Kuzeydoğudaki İberik Dağları kıvrımlıdır Kuzeyde Cantabria Dağları yer alır İspanyol Pireneleri, Fransız Pirenelerinden daha geniştir Doğu Pireneler bazı sıradağlar ile İberik Sıradağlarına bağlanır Endülüs Sıradağları çok büyük ve kıvrılmış bir kütledir Cebelitarık Boğazından Nao Burnuna kadar 800 km’lik bir alana yayılır Bu sıradağların en yüksek tepesi orta bölgedeki Sierra Nevada (3478 m) Tepesidir Bu dağlar birbirlerinden havza ve ovalarla ayrılmışlardır

İspanya’da ovanın varlığından söz etmek çok zordur Ülkenin büyük bir kısmı 900 m yükseklikteki yaylalarla kaplıdır Yarımadanın kuzey ve güney kıyılarındaki dağların ve Meseta’nın genellikle batıya doğru meyilli olması Ebro hariç olmak üzere büyük ırmakların okyanusa akmalarına sebeb olmuştur Okyanusa akan başlıca ırmaklar: Mino, Douro, Tagus, Guadiana ve Guadalguivir’dir Akdeniz’e dökülen ırmakların en önemlisi Ebro olup, Guadalaviar, Jucar ve Segura başlıcalarıdır

İklim

İspanya’nın iklimi genellikle kuraktır Yazları sıcak, kışları soğuk geçer İspanya’da iklim, Kuzeybatı İspanya, doğu kıyı ve iç kesim olmak üzere farklı üç bölgeye ayrılır Kuzeybatı İspanya, Atlas Okyanusu iklim alanı içine girer Her mevsim bol yağmur alır Okyanusun yakın olması sebebiyle yazlar ılık, kışlar çok yumuşak geçer Yağışlar kuzeyden güneye doğru azalır İç kesimdeki ova ve yaylalarda kara iklimiyle karışık Akdeniz iklimi hüküm sürer Özellikle Ebro ve Guodalguivir ovalarıyla Manche’de yazlar sıcak, kışlar sert geçer Toplam yağış düşüktür