Devletler Coğrafyası - İrak

Devletler Coğrafyası - Irak

Nüfus ve Sosyal Hayat

Irak, ender rastlanacak bir tarihe sahib olduğundan ülke nüfusunu meydana getiren gruplar da kendisine has özellikler gösterir Birinci Dünya Savaşı sırasında 2,5 milyon olan ülke nüfusu % 35’lik artış oranı ile günümüzde 17215000’e ulaşmıştırHalkın % 80’i Araptır Geri kalan % 20’lik kısmı, kuzey bölgelerde yaşayan Kürtler,Kerkük ve Musul’daki Türkler ve çeşitli yerlerde yerleşmiş bulunan Ermeni, Yahudi, Yezidi, Süryani ve Asuri azınlıklar teşkil eder Türkler okullarında Türkçe öğretim yapabilme, diğer azınlıklar da bazı konularda özerk davranabilme hakkına sahiptir Arapça resmi dil olması ve halkın büyük çoğunluğunun Arap olması sebebiyle en çok konuşulan lisandırIrakArapçası yazıda modern, telaffuzda mahalli sitili benimsemiştir Arapçayı, sırasıyla Kürtçe, Türkçe ve Ermenice takip ederİngilizce ise en çok kullanılan batı lisanıdır

Halkın çoğu MüslümandırMüslüman olan Araplar, Türkler ve Farslar toplam nüfusun % 95’ini meydana getirirler 1960’a kadar Müslüman toplumunun yarısına yakını Şiiydi Ancak bu yıllarda çeşitli siyasi sebeplerden dolayı ülkeden fazla miktarda Şii çıkarıldığından bugün ülkede sadece Kerbela ve Necef civarında Şii bulunmaktadır Hıristiyan toplumu da, Katolik olan Musul’daki bir kısım Araplar, Ortodoks olan Ermeniler, kendi kiliselerine bağlı olan Süryani ve Yezidiler meydana getirir Ülkedeki diğer iki dini grup ise Yahudiler ve ilkel dinleri olan Asurilerdir

Ülkede eğitim parasız ve mecburiyet olmadan yürütülmektedir İlk ve Orta öğretim seviyesi komşu ülkelere nazaran düşüktür 1959 senesinde başlatılan okuma yazma seferberliği ile okur-yazar oranı 1979’da % 30’a çıkmış, günümüzde ise % 40’ı aşmıştır

Siyasi Hayat

Irak, tek partili cumhuriyet sistemi ile yönetilmektedirÜlke idaresinin görüşüldüğü 250 kişilik bir meclis vardır Seçimler tek parti ve tek liste ile yapılırCumhurbaşkanı 1968 ihtilalini yapan Devrim Komuta Konseyinin başkanlığına 1979’da getirilen Saddam Hüseyin’dir

Irak’taki idari taksimat, Osmanlılar zamanındakinin devamı olup, batı sistemlerinden hemen hiç etkilenmemiştir 16 şehrin en önemlileri Bağdat, Basra, Kerkük, Musul,Necef,Kerbela, Hilla ve El-Kazimeyn’dir Şehirlerin başında, ülkemizdeki valiye karşılık olan mutasarrıflar bulunur Şehirlerden sonra kaymakamların idare ettiği kazalar gelirNahiyeler ise, müdürlerin yönettiği köyden büyük yerleşim merkezleridirKöy idarecisi olan muhtarlar genellikle halk tarafından işbaşına getirilir

Ekonomi

Tarım:Irak petrolünün keşfine kadar, ülke tamamen bir tarım ülkesi idi Tarım eskisi gibi olmamakla beraber bugün de önemini korumaktadırPetrolden elde edilen gelirin büyük bir bölümü tarımın modernizasyonunda kullanılır Tarım arazileri genelde Mezopotamya bölgesi ve büyük ırmaklar boyunda toplanmıştır Ancak buralardaki yüksek vasıflı topraklardan gerektiği kadar faydalanılmamaktadırÜlkenin 430000 km2’ye yakın olan arazisinin % 43’ü tarıma elverişli olmasına rağmen, ancak % 8’inden düzenli olarak faydalanılmaktadır

Irmak boylarındaki vadiler ve kuzeydeki yaylalar daha çok tahıl, tütün ve meyve üretimine elverişlidir Daha güneydeki bölgelerde ise buğday, arpa, mısır, pirinç, susam, fındık, sebzeler, meyveler, tütün ve afyon yetişirHurma hemen hemen bütün bögelerde yetişen milli bir üründürIrak tek başına dünya hurma üretiminin yüzde yetmiş beşini karşıladığından, hurma ekonomiye en büyük katkısı olan tarım ürünüdür

Hayvancılık ve tarım: Irak halkının hayatı ile büyük ölçüde parelellik gösterirSığır, eşek, katır kuzey bölgelerinde; deve, Asur arazisi, çöller ve Mezopotamya’nın bir bölümünde; koyun Mezopotamya’nın batısında yetiştirilir Ülkedeki büyükbaş hayvanların sayısı toplam dört milyon, küçükbaşlarınki ise üç milyon civarındadır

Balıkçılık: Daha çok kuzey bölgelerin merkezi kısımlarındaki ırmaklarda gelişmektedir Irmak ve göllerde sazan balığı, ve tatlısu balıkları bulunur Daha önceleri balıkçılık körfez kıyısında da önemli bir geçim kaynağı iken savaş ve savaşın sonucu olan deniz kirlenmesi buradaki balık neslini tüketmiştir

Sanayi: Irak’ta çıkarılan petrolün mühim bir kısmının ham olarak ihraç edilmesine rağmen, sanayinin en önemli kolu petrol rafinerizasyonu vepetro-kimyadır Petrol rafinerileri Bağdat, Basra, Kerkük ve Musul’da; petro-kimya tesisleri ise,Bağdat’ta bulunurSanayiin bu kolunda genelde Rus teknolojisi kullanılmaktadırPetrolü pamuklu, yünlü ve ipekli dokuma takib eder Tekstil sanayii Bağdat, Musul ve Hilla’da toplanmıştırYakın tarihte büyük ilerleme gösteren diğer sanayi dalları, çimento ve sun’i gübre üretimidir Konserve, şeker, sigara, nebati yağ ağaç ürünleri imalatı da tarıma bağlı olarak gelişmektedirÜlke diğer birçok sanayi kolunda olduğu gibi tarım araçları ve otomotiv sanayiinde de Sovyet teknolojisinden faydalanmaktadır Körfez savaşı ile sanayi ve ekonomik durumu güçlüklerin içine düşmüştürMemleket bir baştan bir başa harap olmuştur

Ticaret:Irak’ta ülke içi ticaret eski metodlarla yapılmakta, nakliye ve tabiat şartları sebebiyle her bölge kendisini beslemek zorunda kalmaktadır Dış ticaret ise yeni yeni gelişmeye çalışmaktadır İhracatında büyük payı ham petrol tutar Bunu hurma ve çimento izler İthalat ise daha çok teknoloji transferi ve ağır sanayi ürünleri şeklinde olmaktadır Önemli ithal ürünleri makina, araç, yiyecek maddeleridir

Ulaşım:Irak’ta ulaştırma genelde karayolu ile yapılır En önemli yolları: Sınırları ve petrol bölgelerini Bağdat’a bağlayan yollardırKarayollarının toplam uzunluğu 33238 kilometredirÜlke içi ulaşımda demiryolu ikinci sırayı alır 1914’te yapılmaya başlanan demiryolları bugün 2439 km uzunluğa ulaşmış olup, hemen hemen bütün büyük şehirleri birbirine bağlar Büyük ırmaklar ve sun’i su yolları da şartların uygun olduğu zamanlarda ulaşımda önemli yer tutabilmektedir Irak, Basra körfezinde sadece 100 kilometrelik bir kıyısı olmasına rağmen her türlü deniz vasıtasına hizmet verebilecek iki büyük limana sahiptir Bunlar körfez kıyısındaki Ümm-ül-Kasr ile Şattülarap su yolu kıyısındaki Basra limanlarıdırÜlke içi ulaşımda havayolu konusuna önem verilmemesine rağmen,Bağdat ve Basra milletlerarası hava trafiğinin mühim durak yerleridir

Irak'ın İşgali

ABD ve Birleşik Krallık öncülüğündeki koalisyon kuvvetleri Irak'ı kitle imha silahlarından arındırmak ,Saddam Hüseyin'in teröre verdiği desteği kesmek ve Irak Halkını özgürleştirmek gerekçeleriyle Irak'taki Baas Rejimi'ne karşı saldırıya geçti20 Mart 2003'te başlayan hava saldırısı ve onu takip eden kara harekatı sonunda 9 Nisan 2003'te başkent Bağdat'a giren koalisyon güçleri Saddam Hüseyin iktidarını devirdi15 Nisan'da Irak tümüyle koalisyon güçlerinin denetimine geçti