|
Prof. Dr. Sinsi
|
Devletler Coğrafyası - Güney Afrika Cumhuriyeti
Devletler Coğrafyası - Güney Afrika Cumhuriyeti
Tabii Kaynaklar
Güney Afrika’da bitki örtüsü; ormanlar, savanlar, otlaklar, yarıçöller, çöller ve makiler olmak üzere beş bölümde toplanır Genel olarak tropik ve subtropik olmak üzere iki tip orman mevcuttur Ormanlar, yağışların en fazla olduğu doğudaki dağ yamaçlarında yer alır Akdeniz ikliminin hakim olduğu güney bölgelerinde Akdeniz bitki örtüsü olan makiler yer alır İç bölgelere gidildikçe ormanlık bölgeler yerlerini savanlara bırakır Savanlar ise yağışların az olduğu batı bölgelerinde otlaklar haline döner Ülkenin kuzeyinde yer alan Kalahari Çölünün güneyi ile batıdaki Namib Çölü, çöl bitkilerinin bulunduğu bölgelerdir Batıdaki Namib Çölünde bol bulunan Cape maunu ve Cape abanozu gibi mobilyacılıkta kullanılan kıymetli ağaçlar, artık kalmamıştır
Düzensiz avlanma, yabani hayvanların neslinin tükenmesine sebeb olmaktadır Bu durum karşısında ülkenin çeşitli bölgeleri Milli Park ilan edilerek, bu bölgelerde mevcut hayvan nesli korunmaya çalışılmaktadır Yabani hayvanlardan aslan, antilop, suaygırı, gergedan, zürafa, leopar, Afrika filleri, zebralar, geyik, ceylan, pars, yaban kedisi, vaşak, tilki, çakal başta gelenleridir Kokarca, su samuru, sansar, yabani tavşan ve binlerce yılan çeşidi, ülkenin yabani hayvanlarındandır Güney Afrika’nın bu tabiat zenginliğini ağaçlardaki binlerce kuş ile denizlerdeki balık ve kuş türleri tamamlar Tropik karakterli kuşlardan muhabbet kuşu, papağan, kırlangıç, incir kuşu, bahçe öteğengili, çeşitleri ile penguen, albatros, yelkovan kuşuna benzer deniz kuşları bol miktarda mevcuttur Ülkenin güney sahillerinde çıkan fok balıkları da bu tabii güzelliklerin tamamlayıcı unsurlarındandır
Tabii kaynaklarından olan maddelerin en kıymetlileri Güney Afrika’da bol miktarda bulunmaktadır En önemli madenleri altın, vanadyum, elmas, platin, uranyum, manganez, krom, demir cevheri, asbest, antimon, kömür, kalay, bakır, tungsten, mika ve nikeldir Bunların haricinde otuz beş değişik maden de bulunmaktadır
Nüfus ve Sosyal Hayat
38160000 olan Güney Afrika nüfusu, dört farklı etnik gruptan meydana gelmektedir Siyahlar ve Bantular % 70 ile en kalabalık grubunu teşkil ederler Beyazlar % 17, melezler % 10 ve Asyalılar ise % 3 ile nüfusun kalan bölümünü meydana getirirler Beyazlar Hollanda, İngiliz, Fransız ve Alman menşelidir Beyaz halkın hayat şartları ve kültür yapıları Batı Avrupa halkı gibidir Beyazlar had safhada tatbik ettikleri ırkçılık sebebiyle ülke nüfusunun çoğunluğunu teşkil eden siyahlara son derece ucuz fiyatlarla ve ağır şartlarda iş yaptırmaktadırlar Siyahlar ve Bantular umumiyetle Hotantolar ve diğer Afrika yerlilerinin karışımından meydana gelmişlerdir Bunlar Cape Town bölgesinde yoğundurlar Hint menşeili olan Asyalılar; on dokuzuncu asırda Güney Afrika’daki şekerkamışı çiftliklerinde çalıştırılmak üzere getirilmişlerdir
Irkçılık politikasının bir neticesi olarak beyazlar, zenciler ve Bantular, melezler ile Asyalılar için birbirinden farklı yerleşim bölgeleri, siyasi ve iktisadi haklar mevcuttur Güney Afrika Cumhuriyetinde her etnik grubun ayrı okulları vardır Beyazlar için büyük bir serbestlik olmasına rağmen, diğer grupların okulları hükumet kontrolündedir Ülkede mevcut olan 16 üniversiteden 11’i beyazlar, 5’i ise diğer gruplara aittir Okuma yazma bilenlerin oranı % 80’dir Fakat bu rakam ülke nüfusunun tamamına göredir Nüfusu meydana getiren gruplarda bu rakam çok düşük seviyededir Mesela Bantularda okuma yazma bilenlerin oranı % 50’dir Resmi dil olarak Afrikaner ve İngilizce kullanılır Afrikaner dili, Holanda lisanı ile Afrika yerlilerinin lisanlarının karışımından, Hollanda lisanı ağırlıklı beyazlar tarafından türetilmiş bir lisandır Beyazlar, zenciler, melezler ve Asyalılar daima Afrikaner lisanını kullanırlar Bantular ise kendi dillerini kullanmaya devam etmektedirler
Beyazların Avrupai bir hayat tarzına sahib olmalarına karşılık, diğer etnik gruplar sefil ve yoksul bir hayat sürmektedirler Güney Afrika halkından dini inanış olarak Bantuların % 32’si Anemist, kalan % 68’i ise Hıristiyandır Hıristiyan olanlar ise Methodist (bir Protestan mezhebi) Anglikan, Roma Katolik ve Protestan mezheplerine bağlıdır Beyazların bir kısmı özellikle Hollanda asıllılar Protestan, kalanları ise İngiliz Anglikan mezhebine tabidirler Melezlerin ise % 90’ı Hıristiyandır Umumiyetle Hintlilerin meydana getirdiği Asyalıların ise yaklaşık % 73’ü Hindu, % 20’si Müslümandır
Siyasi Hayat
Cumhuriyetle yönetilir Yönetime zencilerin, melezlerin ve Asyalıların katılma hakları yoktur İdari bakımdan dört büyük eyalete ayrılmıştır Bunlar Ümit Burnu, Natal, Transvaal ve Orange eyaletidir Bantuların dokuz yerleşme bölgelerinden birisi olan Transkei, Ümit Burnu eyaleti içersindedir Bu bölge bağımsız bir yönetime 1963’te kavuşmuştur Bantu bölgeleri için 1959’da verilen bağımsız olma hakkı üzerine Transkei bölgesini takiben Xhosa, Zula, Tswana, Bapedi ve Sotho bölgeleri de bağımsızlığa kavuşmuştur
Güney Afrika Cumhuriyetinde, ülkenin yasama başşehri Cape Town, yargı başşehri Bloem Fontein, idari (yürütme) başşehri ise Pretoria’dır Komşusu olan Nambiya’nın Caprivi Strip bölgesi, yönetim olarak Güney Afrika Cumhuriyetine, Güney Afrika Cumhuriyetinin bir bölgesi olan Walvis Bay ise Nambiya’ya bağlıdır Cape Town şehrine güney-doğu istikametinde 1900 km mesafede, Hint Okyanusundaki Marian ve Prince Edward adaları da Güney Afrika Cumhuriyetine bağlıdır
Parlamento, Millet Meclisi ve Senatodan müteşekkildir Cumhurbaşkanı parlamento tarafından seçilir Cumhurbaşkanı parlamentodan, başbakanı seçer
Ekonomi
Güney Afrika Cumhuriyeti ekonomik olarak gelişmiş ülkeler arasındadır Ekonomik gelişmenin sağladığı refah dağılımı etnik gruplara göre çok farklılık gösterir
Dünyada önceleri bir tarım ve hayvancılık ülkesi olarak tanınan Güney Afrika, 19 asrın sonlarında zengin maden yataklarının bulunmasıyla gelişmiş ülkeler arasında yer almaya başladıZiraate elverişli toprakların hemen hemen tamamına yakın bir kısmı beyazların elindedir Ülke topraklarının ancak % 10’u ziraate elverişlidir Temel ziraat ürünlerini mısır, yerfıstığı, patates ve buğday teşkil eder Tropikal meyveler ve turunçgiller de yetiştirilir Taze ve konserve meyve, en önemli zirai ihraç ürünleridir Ayrıca önemli ölçüde üzüm yetiştirilir Zirai ürünlerden şeker, tütün ve çiçek ihraç edilebilecek bir seviyede üretilir
Hayvancılıkta dünya ülkeleri arasında söz sahibidir Güney Afrika, topraklarının % 70’ini otlak olarak kullanır Yetiştirdiği koyun sayısı ile dünyada yedinci sırada bulunan ülkede sığır üretimi de önemli bir seviyededir Yün üretiminde dünyada beşinci sırada bulunmaktadır Ülkede yün üretiminin % 60’ı Cape Pravince bölgesinde yapılır Bu bölgedeki karakul koyunlarının derileri makbuldür Ülkedeki Angora keçileri ise en güneyde beslenir Tiftik keçisi üretiminde dünyada üçüncü sırayı almaktadır Daha ziyade kuzey ve batıda beslenen sığırların et ve sütlerinden istifade edilir
Balıkçılık önemli bir seviyededir Balıkçılığın % 90’ı batı sahillerinin soğuk sularında yapılır Cape Town, ülkenin en büyük balıkçılık limanıdır Sardalya, morino, istakoz ve yengeç en çok avlanan su ürünlerindendir Açık deniz balıkçılığı, özellikle balina avcılığı her geçen gün gelişmektedir Balık ürünleri sanayii kurulmuştur
Maden rezervlerinin zenginliği ve işletilmesi ekonominin çehresini değiştirmiştir Dünya altın üretiminin % 70’ini, elmas üretiminin % 65’ini, vanadyum üretiminin % 45’ini Güney Afrika yapmaktadır Ülkedeki mevcut yedi altın yatağı 500 kilometrelik bir yay meydana getirir Doğudan batıya uzanan başlıca elmas yatakları, Kumberley, Jagersfantain, Finsch, Pratoria’dadır Transvaal ve Natal’da büyük kömür yatakları vardır Ülkede büyük miktarlarda platin, uranyum, manganez, krom, demir cevheri, asbest ve antimon üretilir Bunların haricinde 40 değişik maden daha üretilmektedir Gümüş ve Uranyum işleyen 30 kadar tesis vardır
Sanayii, tabii zenginliklerin değerlendirilmesine paralel olarak bir ilerleme kaydetmiştir Afrika’nın sanayide en gelişmiş ülkesidir Yılda beş milyon ton üretim yapan demirçelik tesisleri, modern kimya sanayii, gıda sanayii (konservecilik, şeker, et ve balık), yünlü ve pamuklu dokumacılık sanayii bu yöndeki en önemli tesisleridir imalat sektörü dört yerde yoğunlaşmıştır Transvaal (üretimin % 47’si buradan elde edilir), Durban/Piretown (% 14 üretim oranı), Batı Cape (% 11 üretim oranı) ve Part Elizabeth/Vitenhage (% 8 üretim oranı) sözkonusu bölgelerdir Azınlık beyazlar, ülke ekonomisinin her sahasında diğer etnik grupları ucuz işgücü olarak kullanmaktadırlarZengin olmasına rağmen, adaletsiz gelir dağılımı, azınlığın çoğunluğa tahakkümü, insanları köle gibi kullanma (Haçlı zihniyeti) sebepleri insanlarını devamlı huzursuz etmektedir
Afrika kıtasında üretilen toplam elektriğin % 57’si bu ülkede elde edilmektedir Kömürlü termik santrallerinin yoğunlukta olduğu Güney Afrika’da son zamanlarda hidroelektrik santraller önem kazanmaktadır
2000 yılında tamamlanacak bir projeye göre, ülke 20 yeni hidroelektrik santrale kavuşacaktır Ülkede ayrıca kendi çıkardığı uranyumla çalışan bir nükleer santral vardır
Turizm son senelerde büyük bir gelişme göstermiştir Son on yılda gelen turistlerin sayısı iki katına çıkarak bir milyona ulaşmıştır En çok turist çeken yerler temiz ve güneşli plajlar, av için tahsis edilen yerler ve göz alıcı manzaralara sahip milli parklardır
Güney Afrika Cumhuriyeti modern ve randımanlı bir ulaşıma sahiptir Kaplanmış yollar, ülkenin her yerine girmiştir 31500 km’lik demiryolu ağı da yük taşımacılığının büyük bir kısmını üstlenir Dört büyük liman vardır Bunlar Durban (yükün % 60’ını); Cape Town, Port Elizabeth ve East London’dır Güney Afrika havayolları iç ve dış hatlarda çalışır Johannesburg, en büyük havaalanıdır
Ticaretini umumiyetle gelişmiş ülkelerle yapar Bunlardan ABD, Japonya, İngiltere ve Almanya en başta gelenleridir Komşu ülkeleri ile olan gümrük birliği sayesinde bu ülkeler Güney Afrika Cumhuriyetinin pazarıdır Altın, elmas, bakır ve diğer madenler ile meyve, demirçelik, tahıl, yün, şeker, deri ve deri mamülleri ülkenin ihraç ürünlerinin başında gelir İthal ettiği ürünler ise makina ve ulaşım techizatı, bazı kimyevi maddeler, petrol, çeşitli gıda maddeleri ve metallerdir
|