Devletler Coğrafyası - Fas

Devletler Coğrafyası - Fas

İklim

Ülkede genel olarak üç farklı iklim tipi görülür Akdeniz kıyılarında hakim olan bol yağışlıAkdeniz iklimi, Atlas Okyanusu kıyılarında, batı rüzgarlarına açık deniz iklimi görülür Ülkenin orta kesimleri olan Atlas Dağları ve aralarındaki vadilerde serin bir iklim hüküm sürerken, özellikle güney-doğu olmak üzere iç kesimlerde çöl iklimi hakimdir Ülkenin sıcaklık ortalamaları, kıyılardan iç kesimlere doğru gittikçe artarken, yağış ortalamaları ise azalma gösterir

Batı rüzgarlarının okyanustan getirdiği yağmur bulutları Atlas Dağlarında yoğunlaştığından, kıyı bölgeleri en çok yağış alan bölgeleridir Senelik yağış ortalaması 800 mm civarında olan Orta Atlaslarla Akdeniz kıyıları arasındaki kuzey bölge ülkenin yağışı en bol olan yöresidir En iç bölgelerde ise yağışlar hemen hemen yok denecek kadar azdır Bu bölgelerde kavurucu sıcaklar ve dolayısıyla sıcak, kuru rüzgarlar devamlıdır Orta Atlaslardan sonra güneye doğru yağış ortalaması 200 mm civarında bulunur Ülkede yağışların en bol olduğu mevsim, ekim ile nisan ayları arasıdır

Tabii Kaynakları

İklimine paralel olarak bitki örtüsü üç değişik kuşak arz eder Kıyı boyunca hakim bitki örtüsü Akdeniz bitkileridir Orta kısımlardaki yaylalarda stepler hakim bitki örtüsüdür Atlas Sıradağlarının güneyinde ise çöl bitkileri görülür Rif Sıradağlarında iğne yapraklı ağaçlar yükseklere doğru yoğunlaşır Meşe ağaçları Atlas Okyanusu kıyılarında büyük ormanlar teşkil ederlerken, Orta Atlas Sıradağlarında ormanlar genellikle sedir ağaçlarından meydana gelmiştir Ormanlar ülke yüzölçümüne oranla fazla bir yer kaplamazlar Ülkede yabani hayvanlar, kayda değer derecede yoktur

Yer üstü kaynaklarına göre, yeraltı kaynakları çok fazladır Fosfat başta olmak üzere, manganez, kobalt, demir ve gümüş, ülkenin sahib olduğu en önemli yeraltı zenginlikleridir Bundan başka antimon, molipten, petrol ve az miktarda kömür mevcuttur Deniz zenginliklerinden balık çok boldur

Nüfus ve Sosyal Hayat

26250000 civarında olan nüfusun büyük bir kısmını Araplar ve Berberiler teşkil eder Ülkenin en eski yerleşik halkı Berberilerdir Müslümanlar her gittikleri yerde olduğu gibi, insanlara İslamiyeti yayıp, bütün Müslümanlar kardeştir emri gereğince onlarla kaynaşmışlardır Bu sebepten Arap dili ve kültürü 12 ve 15 yüzyıllarda yerli halk tarafından benimsenmiştir Fakat halen Berberi kültür ve adetlerinin devam ettiği yöreler mevcuttur Buralar genellikle dağlık bölgelerin iç kısımlarıdır Araplar genellikle Atlas Okyanusu ile Atlas Dağları arasındaki yaylalarda otururlar Berberiler ise iç bölgelerdeki geniş vadilerde ve Rif Sıradağlarının çevresinde yerleşmiş vaziyettedir

Ülkede, bağımsızlığını kazanmadan önceki sömürge yıllarında 350000 Fransız vardı Bağımsızlıklarını kazandıktan sonra çoğunluğu Fransa’ya geri döndü Kalanların sayısı 50 binin altına düşmüştür Nüfusun hemen hemen hepsi Müslümandır Bunun yanında Hıristiyan Katolik olan azınlık Fransızlar ile 1948’den önce 200 bin civarında Yahudi vardı 1948 senesinde İsrail devletinin kurulmasıyle Yahudilerin hemen hemen hepsi Fas’tan İsrail’e göç ettiler Nüfus, fiziki yapı ve iklim şartlarının yaşamak için en müsait olduğu Atlas Okyanusunun kıyı ovalarıyla Rif Dağlarının kuzey yamaçlarında ve Atlas Dağlarındaki verimli ve sulanabilen vadilerde yoğundur Bu nüfus yoğunluğu iç bölgelere doğru gidildikçe azalmakta, güneydeki çöl bölgelerinde vahalar haricinde sıfıra düşmektedir

Ülkenin resmi dili Arapçadır Fakat halkın % 70’i Arapça, % 24’ü Berberice konuşur Fransızca veİspanyolca da ülkede konuşulan diller arasında yer alır Eğitim dili resmi dil olan Arapça olmasının yanında, Fransızca eğitim ve öğretim yapan okullar da oldukça yaygındır

Nüfusun % 40’ı şehirlerde, kalanı ise köylerde ve az bir kimse ise göçebe olarak yaşar Fas’ın en büyük sosyal meselesinden birisi şehirlere olan göçtür Nüfusu bir milyonu aşan şehirleri, Kazablanka, Fes, Marakeş, Meknes, Oujda, Sofi, Torger ve Tetovan’dır Başşehri Rabat’tır Göçebeler, kıl keçisi yününden yapılmış çadırlarda yaşarlar Köylerdeki ev tipi, saman çatılı, tahtadan yapılı yuvarlak veya kerpiç evlerdir Halkın başlıca besin maddesi ekmek, kuskus ve ettir

Fransızlar zamanında önem verilmeyen eğitime bağımsızlıktan sonra çok önem verilmiştir İlk ve ortaokul sayıları arttırılırken, ilköğretim parasız ve mecburi tutulmuştur Ülkedeki üniversite sayısı üçtür Bunlardan Fes’te bulunan Keyruvan İslam Üniversitesi, dünyada kurulan ilk üniversitedir

Fas kültürünün en tipik özelliği “suk” denilen pazar yerleridir Dar ve kıvrımlı sokaklara sahib olan şehirlerde bu caddeler suk denilen pazar yerlerine açılır Modern şehirlere de sahib olan ülkenin en büyük ve en modern şehri olan Kazablanka 1908’de Fransızlar tarafından kurulmuş Avrupai bir şehirdir Marakeş dokuzuncu yüzyılda kurulmuş olan İslam kültür ve sanatının önemli bir merkezidir Sarayları, camileri ve kalesi ile meşhurdur Buradaki Huttubiye Camii dünyaca tanınmıştır

Siyasi Hayat

Fas, meşruti monarşi ile idare edilir Ülke idari bakımdan 16 eyalet ile 2 valiliğe bölünmüştür 1970 senesinde halk oyuyla kabul edilen anayasaya göre, yasama kurumu sadece millet meclisinden meydana gelen parlamentodur Seçimle gelen meclisin yetkileri sınırlıdır Kral (melik) istemediği kanunları veto hakkına sahiptir Yürütme kurumu başbakan ve bakanlar kuruludur Bunların tayini, emir tarafından yapılmaktadır 1971 senesinde, Kral İkinci Hasan’a karşı başarısız bir darbe teşebbüsünde bulunuldu Bundan sonra anayasada bazı değişiklikler yapılarak halk oyuna sunuldu ve kabul edildi 1971 anayasa değişikliğinden önce yürütme kurumunun başı kral idi Bundan sonra bir başbakan tarafından idare edilmesi kabul edildi

Ekonomi

Tarım: Fas ekonomisinin temelini ziraat teşkil etmektedir Yeni yeni modernleşmeye başlayan ziraatin yanısıra, ikinci derecede önem taşıyan ekonomik saha hayvancılıktır Bunları sırasıyla madencilik ve sanayi takip eder Tarım ürünlerinin başında, buğday, mısır, arpa, üzüm, hurma, fıstık; turunçgiller, patates, zeytin ve sebze gelir Tütün ve pamuk ekimi oldukça azdır Modern ziraat usullerinin kullanılması yeni olduğu için üretilen ürünler ülke ihtiyacını ancak karşılayabilmektedir İhraç edebildiği tarım ürünlerinin başlıcaları turunçgiller ve turfanda sebzedir

Hayvancılık: Büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvancılığı olarak yaygın bir şekilde yapılır Yarış atlarının yetiştirilmesinde dünyaca meşhur bir ülkedir Soğuk hava depoları ve kombinaları yetersiz olduğundan, hayvan ihracatını canlı hayvan olarak gerçekleştirmektedir Yumurta ihracatı mühim seviyede olup, hayvan ürünleri arasında önemli yer tutar Balıkçılık yan tesisleriyle beraber ekonomide her geçen gün değer kazanmaktadır Özellikle Safi ve Kazablanka limanlarında yapılan balıkçılık ve buralardaki konserve tesisleri yeterli seviyededir Sardalya konservesi ihracı büyük miktardadır

Endüstri: Orman ürünlerinden sedir ve meşe keresteleri elde edilir Ayrıca mantar üretimi, ormanların ekonomiye olan mühim katkılarındandır Madenlerden fosfat üretiminde dünya üçüncüsüdür Manganez ve diğer madenler işletilmektedir Son zamanlarda, genellikle ham olarak ihraç ettikleri madenleri işleyecek sanayii tesis etmişlerdir Az miktarda çıkarılan petrol, ülke ihtiyacını ancak karşılamaktadır Hidroelektrik santralleri oldukça çoktur Kullanılan enerjinin dörtte üçü bu şekilde karşılanır Petrol rafinerileri kendi ihtiyacını karşılayacak seviyededir Besin (yağ ve konserve) ve kimya sanayii büyük gelişmeler içerisindedir Halk arasında dericilik ve küçük el sanatları oldukça yaygındır

İhracat her tonajda gemilerin yanaşmasına müsait olan Kazablanka ve Tanca limanlarından yapılır