|
Prof. Dr. Sinsi
|
Devletler Coğrafyası - Endonezya
Devletler Coğrafyası - Endonezya
Kıyıları çok girintili çıkıntılı, aynı oranda kayalık olan adalar gemilerin yanaşmasına müsait olmadığı halde bazı yerler gemiler için iyi bir barınak vazifesi görmektedirler Celebes Adası, adanın tam ortasındaki dağların dört farklı yöne açılması ile bir ahtapot görünümü arzetmektedir Dört yarımadanın arasında kalan üç körfez de derin ve oldukça geniştir Dağların en yüksek noktası 3840 m ile Latimodjang Tepesidir Celebes Adası yakınlarında pekçok küçük adacıklar mevcuttur Endonezya’yı meydana getiren adaların en büyüğü Borneo’dur Bu ada siyasi bakımdan üç bölgedir Kuzeyde ve kuzey batıda Malaysia’ya bağlı Sarawak ve Sabah bölgeleri ve bu iki bölge arasında kalan bağımsız Brunei Devleti ile bu bölgelerin dışında kalan, adanın orta ve güney kısmını teşkil eden Endonezya’ya bağlı Kalimantan adı verilen bölgedir Güney-batı, kuzey doğu istikametinde, Endonezya, Malaysia sınırının bir kısmında dağlar uzanır Kalan geniş kısımları düz ovalık, kıyı kesimleri ise bataklıktır Genellikle alçak ve bataklık olan kıyılarında gemilerin yanaşmasına elverişli pekçok körfez vardır
Önemli akarsuları ülkenin büyük adalarında bulunmaktadır Sumatra Adasındaki ırmaklar, Musi, Kampar, Rokar ve Hari’dir İrian Barat bölgesindeki en önemli akarsu ise adanın ortasındaki sıradağlardan çıkıp, kuzeyde Büyük Okyanusa dökülen Mamberamo Irmağıdır Borneo Adasının Endonezya’ya ait kısmı olan Kalimantan bölgesindeki en önemli akarsuları ise, Kayan, Mahakam, Barito ve Kapuas ırmaklarıdır Ülkenin en önemli gölleri ise Sumatra Adasının kuzeyinde yer alan Toba Gölü, Celebes Adasındaki Towuti ve Poso gölleri ile Kalimantan bölgesindeki Semajang ve Djempang gölleridir
İklim
Ekvator üzerinde yer alan ülkede tabiatıyla ekvator iklimi hüküm sürmektedir Bütün yıl boyunca muson rüzgarlarının etkisinde kalan ülke, bol yağış alır Kışın kuzey batıdan esen musonlar bol yağış getirirler Bahar ve yaz aylarında ise güney doğudan esen yaz musonları yağışlara sebep olurlar Senelik yağış miktarı, ortalama 3000-7000 mm arasında değişmektedir Yıllık ortalama sıcaklık ise 25-26°C’dir Bölgelere göre iklim çok az da olsa farklılık arz eder Sumatra Adasında yıllık yağış ortalaması 4500 mm’yi bulurken, sıcaklık, 26°C’lik ortalamaya sahiptir Muson rüzgarlarının tesirinin en fazla olduğu bölge burasıdır Java Adasında yağış, diğer bölgelere göre biraz daha azdır Bilhassa bölgenin doğu kesimlerinde senelik yağış ortalaması 900 mm’ye kadar düşmektedir Bu bölgenin yüksek bölgelerinin nisbeten serin geçmesine rağmen, sıcaklık farkı pek fazla değildir Küçük Sonda Adalarından Timor’da, 1400 mm civarında olan yıllık yağış ortalaması, bölgenin en düşük ortalamasıdır İrian Barat ve Moluk adalar topluluğunda da sıcaklık ortalaması 25°C, yağış ortalaması ise 2500 mm civarındadır
Tabii Kaynakları
Endonezya, Hollanda’nın her ne pahasına olursa olsun, sömürge olarak kullanmaktan vazgeçmek istemediği seviyede bol tabii kaynaklara sahip bir ülkedir İkliminden dolayı gür tropik ormanlar ülkenin bitki örtüsünü meydana getirir Bol ve çeşitli bitkiler ülkede mevcuttur Bataklıkların çok bulunduğu kıyı bölgelerinde bataklık bitkileri ve mangrovlar hakim bitki örtüsüdür Dağ yamaçlarının gür ormanlarla kaplı bulunduğu Sumatra’da bazı bölgelerde kauçuk ormanlarına da rastlanır Küçük Sonda Adalarında kerestesi makbul ağaçlarla kaplı ormanlar daha çoktur Ülkede hemen hemen 2500 m yüksekliklere kadar ekvator bitkilerinin meydana getirdiği ormanlar vardır Celebes Adasında düzlük olan bölgelerde iri yapraklı bitkiler daha hakim olurken, yükseklere çıkıldıkça kerestesi mobilyacılıkta çok değerli olan abanoz ve tek ağaçları ziyadeleşir Borneo Adasının kıyı kesimlerinde bataklıklar yoğun olduğundan bu bölgelerde bataklık bitkileri hakimdir Burada da iç kısımlarda ormanlar değerli tropik ağaçlar ihtiva ederler Bambu, ülkenin her yerinde en bol bulunan ağaçtır Palmiye, muz, hintkirazı ve turunçgillerin yaygın olduğu Endonezya’da, yüksek ve yağışın daha az bulunduğu bölgelerde ormanlar seyrekleşir ve yerlerini savanlara, tik, kazein, okaliptus ağaçlarına bırakır
Hayvan çeşitleri çok boldur Dünyada kuş çeşitlerinin bolluğu ile meşhurdur Tropik ormanlarda kaplanlar, leoparlar, büyük orangutanlar, maymunlar, her boyda yılanlar, sürüngenler, bataklık bölgelerinde timsahlar ülkenin her bölgesinde bulunan hayvanlardır Sumatra ve Kalimantan’da Hindistan filleri, Sumatra ve Java adalarında ise gergedanlar bol olarak bulunur
Yer altı zenginlikleri bakımından da yer üstü zenginliklerinde olduğu gibidir Bol ve çok çeşitli madenler mevcuttur Kalay, petrol, tabii gaz, kömür, boksit, manganez, altın ve gümüş yatakları dünya rezervleri arasında önemli bir yer işgal eder Ayrıca bunlardan başka nikel, bakır ve iyot ile tuz da zengin yeraltı madenleri arasında yer alır
Nüfus ve Sosyal Hayat
Ülke nüfusu 177046000 civarındadır Nüfusu en fazla olan İslam ülkesidir Halk çok çeşitli etnik gruplardan meydana gelir Nüfusun büyük bir kısmını meydana getiren Malaysialardan başka Papular, Bataklar, Alaslar, Kabauslar, Gojolar, Araplar, Çinliler ve Hindular da etnik grupları teşkil eder
Ülkenin en dikkat çekici özelliklerinden biri de nüfus dağılımının çok düzensiz olmasıdır Java adası nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölgedir İrian Barat ise yoğunluğun en az olduğu bölgedir Ülke yüzölçümünün % 7’sini teşkil etmesine rağmen Java’da nüfus yoğunluğu kilometre kareye 450 kişidir Yoğunluğun en az olduğu İrian Barat bölgesinde ise kilometre kareye 1,7 kişi düşer Ülkenin başşehri olan Cakarta, Java adasında bulunmaktadır Endonezya’nın önemli şehirleri de buradadır
Halk genellikle tarımla uğraşır Buna rağmen nüfusu milyonları aşan pekçok büyük şehirleri vardır Ülke halkının başlıca besin maddesi pirinçtir
Halkın % 90’ı Müslümandır Kalanı ise Konfüçyüs, Budizm, Putperest ve Hıristiyanlık gibi inançlara sahiptirler Ülkede, birbirine çok benzeyen 250’den fazla dil kullanırlar Bağımsızlıktan sonra yapılan çalışmalarla ülkenin resmi dili olarak, kullanılan farklı lehçelerin ortak kısımlarını ihtiva eden “Bahasia” denilen lisan kabul edilmiştir Hollandalılar sömürge zamanlarında kendi dillerini okullarda mecburi etmişlerdi Fakat, halk bunu kabul etmedi Okuma yazma oranı toplam nüfusa göre % 75’tir Bu oran bağımsızlıktan önce % 50’lerin altında idi Hollandalılar, halkın okur yazar olmasını her fırsatta engellediler 8-14 yaş arası öğretim mecburi ve parasızdır 14’ü bağımsızlıktan sonra kurulmuş olmak üzere 17 üniversite vardır
Halkın % 80’i köylerde yaşar Kıyı bölgelerinde yaşayan halk ile iç kesimlerde yaşayanlar arasında hayat tarzı ve kültür farklılıkları oldukça fazladır Halk güzel evler yapmaya düşkünlükleri ile meşhurdur Yaptıkları evler iklim ve imkanlar icabı, daha ziyade kazıklar üzerine kurulmuş, çatıları çok dik, genellikle bambudan yapılmıştır Temel gıda maddeleri pirinç olmasına rağmen, bazı fakir bölgelerde mısır ve manyok bitkilerinin pirinç yerine ikame olduğu görülmektedir Erkek ve kadınlar gelenek halinde olan, kain veya sarong adı verilen, vücuda sarılan elbiselere bürünürler El sanatları, özellikle kumaş dokuma ve işleme yönünde çok yaygındır Batik denilen egzotik renk ve desenli kumaşlar en fazla işlenen el sanatı ürünleridir
Siyasi Hayat
Endonezya’da başkanlık sistemine dayalı, cumhuriyet rejimi vardır Parlamento, 460 üyeli Millet Meclisi’nden meydana gelmektedir 1967’ye kadar ülkeyi Ahmed Sukarno başkanlığındaki hükümet yönetti, bundan sonra da Suharto başkanlığa geçti Ülke idari bakımdan 21 bölgeye ayrılmıştır
Ekonomi
Ekonomi tarıma dayalıdır Fakat bağımsızlığına kavuştuğundan beri sanayi, madencilik ve ticarette çok önemli ilerlemeler kaydedilmiş ve bu ilerlemeler devam etmektedir Topraklarının ancak % 7,5’u ekilebilir durumdadır Sulanabilen arazilerde senede iki defa mahsul almak mümkündür Ülkede en çok ekilen tarım ürünü pirinçtir Pirincin çok yetiştirilmesine rağmen, halkın temel beslenme maddesi olduğu için ülke ihtiyacını dahi karşılayamamaktadır Ekilebilir arazilerinin çoğunluğu Java, Bali ve Sumatra adalarındadır Bu durum nüfus dağılımının en etkili faktörüdür Pirincin yanında çay, baharat, tütün, mısır, yer fıstığı, şekerkamışı, manyok, patates, kahve, soya fasulyesi yetiştirilen önemli ürünlerdir
Ülkenin üçte ikisinin ormanlık olması ekonomiye orman ürünlerinin katkısını arttırmaktadır Orman ürünlerinde dünya ülkeleri arasında ikinci sırayı almaktadır Kerestesi değerli olan abanoz ve hint meşesi ağaçları, kauçuk ormanlarından elde edilen kauçuk, kına ağacı kabuklarından elde edilen kinin ülke ekonomisine büyük katkısı bulunan orman ürünleridir Dünya kinin ihtiyacının % 90’ını Endonezya karşılamaktadır Ormanlar devlet kontrolündedir
Madenlerin işletilmesi sömürge devrine göre, ülke için daha faydalı hale gelmesine rağmen, ekonomi halen dışa bağımlı, dış yatırımlara muhtaçtır Senelik 50 milyon ton olan petrol üretimi ülke petrol rezervlerinin pek azının değerlendirilmesi ile elde edilir Petrol rafinerilerinin gelişmesi her geçen gün petrol üretimini artırmaktadır Petrol en ziyade Sumatra ve Kalimantan bölgelerinden elde edilmektedir İhracatının yarısını petrol tutmaktadır Petrol ve tabii gaz istihsalinden sonra ülke maden üretiminde ikinci sırayı teşkil eden kalay istihsalinde dünya devletleri arasında üçüncü sırayı almaktadır Sanayi, ancak bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra kurulmaya başlandı Petrol rafinerileri, demir-çelik sanayii, lastik, çimento, kağıt, kinin, gübre, dokuma fabrikaları her geçen gün çoğalmaktadır Tuz üretimi devlet tekelinde olup, ülke ihtiyacını karşılayacak seviyededir Limanları her tonajdaki gemilerin yanaşmasına elverişli, tersaneleri de her geçen gün gelişmekte olmasına rağmen kendi deniz filosu yetersizdir Ülkenin en çok sıkıntı çektiği husus elektrik enerjisinin yeterli olmamasıdır Fakat son yıllarda bu konuda kayda değer çalışmalar yapılmaktadır Makina, elektronik, dokuma ve kimya sanayii gelişme içerisindedir
Hayvancılık ülke ekonomisinde fazla bir yer tutmaz Sadece koyun, keçi ve kümes hayvanları beslenmesi yaygındır Ülkenin fiziki yapısı icabı balıkçılık ekonomide geniş bir yer tutar Son zamanlarda senelik balık istihsali iki milyon ton dolaylarına erişmiştir Genellikle kıyı balıkçılığı olarak yapılan balıkçılık, ülke için ticari bir vasıf taşımaz Japonya’nın yardımlarıyla balıkçılık gelişmekte, açık deniz balıkçılığı için çalışmalar yoğunlaşmaktadır Karayolu ulaşımı mühim olmadığı için fazla gelişmemiştir Hava ve deniz ulaşımı ülke ihtiyacını karşılayacak seviyededir
|