Yeryüzü Şekillerinin Oluşumu Aşınma

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Yeryüzü Şekillerinin Oluşumu Aşınma

Çevre koşulları bir yüzeyin çeşitli biçimlerde aşınmasına neden olabilir

Bunlar ortaya çıkış biçimlerine göre fiziksel-mekanik, kimyasal, biyolojik ve biyokimyasal aşındırmalar olarak sınıflandırılabilir

Aşınmanın derecesi o çevrenin iklim ve hidroloji koşullarına bağlı olarak değişir

Fiziksel-mekanik aşınmaya buharlaşmanın çok, yağışın az olduğu kurak bölgelerle yağışların genellikle kar biçiminde düştüğü yerlerde rastlanır

Deniz kıyılarında da bu tür aşınmalar görülebilir

Yağışın bol ve sıcaklığın yüksek olduğu yerlerde ise kimyasal aşınma söz konusudur

Bu tür aşınmalar özellikle tropik bölgelerde çok etkilidir

Günlük ya da yıllık sıcaklık farklılıkları kayaların yüzeyinde gerilimlere neden olarak onların kırılarak ufalanmasına yol açar

Ayrıca gene bu nedenle ortaya çıkan küçük çatlakların arasına giren sular buz, tuzlar da kristal oluşturarak kayayı parçalar

Rüzgar, su ve buzun da aşındırıcı etkisi vardır

Bunların taşıdığı katı cisimler kayalara vurarak ufalanıp parçalanmasına neden olur

Kimyasal aşınma daha çok suyun ve ona karışmış olan asitlerin etkisiyle ortaya çıkar

Örneğin, tuz içeren kayaçlar yalnızca suyun etkisiyle çözülebilir

Buna karşılık kireçtaşlarının eriyebilmesi için daha güçlü asitler gereklidir

Ötekilerle karşılaştırıldığında hayvanlarla bitkilerin yol açtığı biyolojik ve biyokimyasal aşınmanın önemsiz olduğu görülür

Aşınma genel olarak toprak oluşumunda da önemli rol oynar

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yeryüzü Şekillerinin Oluşumu Aşınma Yeryüzü Şekillerinin Oluşumu Aşınma Çevre koşulları bir yüzeyin çeşitli biçimlerde aşınmasına neden olabilir Bunlar ortaya çıkış biçimlerine göre fiziksel-mekanik, kimyasal, biyolojik ve biyokimyasal aşındırmalar olarak sınıflandırılabilir Aşınmanın derecesi o çevrenin iklim ve hidroloji koşullarına bağlı olarak değişir Fiziksel-mekanik aşınmaya buharlaşmanın çok, yağışın az olduğu kurak bölgelerle yağışların genellikle kar biçiminde düştüğü yerlerde rastlanır Deniz kıyılarında da bu tür aşınmalar görülebilir Yağışın bol ve sıcaklığın yüksek olduğu yerlerde ise kimyasal aşınma söz konusudur Bu tür aşınmalar özellikle tropik bölgelerde çok etkilidir Günlük ya da yıllık sıcaklık farklılıkları kayaların yüzeyinde gerilimlere neden olarak onların kırılarak ufalanmasına yol açar Ayrıca gene bu nedenle ortaya çıkan küçük çatlakların arasına giren sular buz, tuzlar da kristal oluşturarak kayayı parçalar Rüzgar, su ve buzun da aşındırıcı etkisi vardır Bunların taşıdığı katı cisimler kayalara vurarak ufalanıp parçalanmasına neden olur Kimyasal aşınma daha çok suyun ve ona karışmış olan asitlerin etkisiyle ortaya çıkar Örneğin, tuz içeren kayaçlar yalnızca suyun etkisiyle çözülebilir Buna karşılık kireçtaşlarının eriyebilmesi için daha güçlü asitler gereklidir Ötekilerle karşılaştırıldığında hayvanlarla bitkilerin yol açtığı biyolojik ve biyokimyasal aşınmanın önemsiz olduğu görülür Aşınma genel olarak toprak oluşumunda da önemli rol oynar