Depremin Oluşturduğu Değişmeler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Depremin Oluşturduğu Değişmeler

Yer kabuğu katmanında türlü nedenlerle derin ve uzun çatlaklar oluşmuştur

Zamanla yeni Yer çatlaklar da oluşabilir

Fay denilen bu çatlaklar nedeniyle blok durumundaki büyük kaya kütleleri, magma üzerinde hareket eder

Bu blokların birdenbire ve değişik yönlerdeki hareketleri depremleri oluşturur

Yer altı sularının, toprak ve kayaları aşındırması ile oluşan mağaralar çökebilir

Çöküntünün olduğu bölgede ve çevresinde hafif şiddette deprem olur

Depremler yeryüzünde yükselme ve alçalmalara, nehirlerin yatak değiştirmesine yol açar

Şiddetli bir depremden sonra hafif şiddetli depremler oluşabilir

Depremin oluşturduğu değişme ve zararlar, depremin şiddetine bağlıdır

Depremin yol açtığı zararlar şunlardır:

Yer kabuğunda çatlaklar oluşur

Barajlar yıkılır ve bundan dolayı su baskınları olur

Binalar yıkılır veya büyük ölçüde zarar görür

Elektrik direkleri devrilir

Yollar bozulur

Köprüler yıkılır veya büyük ölçüde zarar görür

Yangınlar çıkar

Ölümler ve yaralanmalar olur

bunlardan başka ne gibi değişme ve zararlar oluşturabileceğini tartışınız

Ülkemiz deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır

Yurdumuzda zaman zaman büyük depremler olmuştur

Bu depremler büyük can ve mal yitimlerine yol açmıştır

Haritada Türkiye’nin deprem bölgeleri ve tehlike dereceleri görülmektedir

Depremin şiddeti ve süresi, sismograf adı verilen aletle ölçülür

Depremin yeri, zamanı ve şiddeti günümüzde önceden belirlenememektedir

Depremin zararları en aza indirilebilir

Bunun için, olabilecek bir depreme karşı önceden gerekli önlemler alınmalıdır

Evmizi Depreme Nasıl Hazırlamalıyız

Evdeki raflar duvara sıkıca monte edilmeli

Ağır eşyalar rafların alt katlarında durmalı

Cam eşyalar (yiyecek kavanozları, bardak, porselen gibi), yanıcı sprey ve ilaçlar alçak dolaplarda saklanmalı ve kapıları sıkıca kapatılmalı

Yangın riski yüksek mekânlarda mutlaka söndürme aleti bulunmalı

Ağır tablolar ve aynalar oturulan ve yatılan yerlerden uzağa aşılmalı

Avize gibi aydınlatma araçları oturulan bölgelerin üstünden uzağa monte edilmeli

Potansiyel yangın tehlikesi olan elektrik ve gaz sistemi sürekli kontrol edilmeli, bozukluk varsa tamir edilmeli

Buzdolabı, şofben gibi ağır ev alet ve makineleri duvara sıkıca bağlanmalı

Evinizi deprem uzmanlarına ve yetkililere kontrol ettirin ve yapılması gerekenleri uzmanlara yaptırın

Bina duvarlarındaki çatlak ve yarıkları tamir ettirin

Acil^durumda alınacak gerekli malzemeleri kolayca ulaşabileceğiniz yere koyun

Acil Malzemeler

Işıldak veya fener, yedek pil

Pille çalışan radyo, yedek pil

ilkyardım çantası

Kuru gıda, konserve ve su

Konserve açacağı da olan çakı

Sürekli kullanım gerektiren ilaçlar

Yedek gözlük veya lens

Bot veya spor ayakkabı

Para ve kredi kartı

Aile fertlerini Depreme nasıl hazırlamalıyız

Aile fertlerini deprem sırasında nasıl davranma! konusunda eğitin

Evinizin içinde ve çevresinde deprem sırasında sığınılacak yerleri belirleyin ve aile üyelerine öğretin

“Ev Deprem Planı” hazırlayın

Aile fertlerine acil durumda elektrik, gaz, su vanalarını ve yanan ocakları nasıl kapatmaları gerektiğini öğretin

Acil durumlarda nasıl ilkyardım uygulanacağı mümkünse bütün aile öğrensin

Evde mutlaka ilkyardım çantası bulundurun

Depremden sonra yangın, ağır yaralanma gibi c ramlarda haber verilecek itfaiye, ambulans ve kurtarma ekiplerinin telefon numaralarını ezberleyin ve telef rehberinin üzerine görülebilecek büyüklükte yazın

Deprem sırasında ve sonrasında şehir dışını aramak daha kolay olacağı için, şehir dışındaki bir yakınınızın telefon numarasını belirleyin

Bu numarayı (aile kontak numara aile fertlerine ve yakınlarınıza verin

Böylece herkes b birinden kolaylıkla haber alabilir

Aşağıdaki bilgileri içeren kartları aile bireyleri ile ; kın akraba ve komşularınıza verin

Böylece deprem sırasında kaybolan yakınlar birbirlerini kolayca bulur haber alır

Kartta olması gereken bilgiler;

Acil durumda aranacak itfaiye, ambulans, polis numaraları

Fertlerin birbirini kaybetmesi halinde buluşacak üç yer ismi,

Acil durumda aranacak şehir dışında bulunan akraba veya arkadaşın ismi, adresi ve telefon numarası,

Deprem sonrasında kapatılacak elektrik şalteri, su ve gaz vanalarının yeri,

Aile bilgileri; anne ve babanın iş adresi ve tek numarası, çocukların okul adresleri ve telefon numaraları,

Aile doktoru varsa ismi, telefon numarası ve çalı hastane,

Ev yakınındaki en yakın hastane, itfaiye istasyon adresi ve telefon numarası

Deprem Sırasında

Kapalı Mekanlarda

Deprem sırasında alçak katlardaysanız ve dışarı çıkabiliyorsanız, çıkın

Yüksek katlardaysanız, içeride kalın, dışarı çıkmaya çalışmayın

Sakin olun

Paniğe kapılmayın ve koşuşturmayın

Depremler genellikle hafif sarsıntı ve gürültü ile başlar ve birkaç saniye sonra daha yıkıcı sarsıntılar gelir

Büyük bir depremde ayakta durmak, koşmak mümkün değildir

Dışarı çıkarken binalardan düşen cam ve molozlardan korunun

Önceden “Ev Deprem Planı” yaptıysanız, hemen uygulamaya geçin

Deprem sırasında çamaşır veya bulaşık makinesi gibi kolayca devrilmeyecek ağır eşyaların yanına uzanıp, kendinizi korumaya alın

Böylece çöken duvar veya kirişle makine arasındaki boşlukta kalıp, hava alabilirsiniz

Yatıyorsanız ve kaçma şansınız yoksa kendinizi yatağın yanındaki boşluğa atın

Masaya tutunun ve onunla birlikte hareket etmeye hazır olun

Deprem geçinceye kadar pozisyonunuzu değiştirmeyin

Pencere, şömine, vitrin, mutfak dolabı gibi kolayca devrilebilecek eşyalardan uzak durun

Yüksek katlı binadaysamz, asansörleri kullanmayın

Sinema, tiyatro, okul, büro gibi kalabalık yerlerde bulunuyorsanız, deprem anında merdivenlere veya asansöre koşmayın

Koltuk, sıra gibi en yakındaki güvenli yerde kendinizi korumaya alın

Olası gaz sızıntılarına karşı kesinlikle çakmak, kibrit ve mum yakmayın, sigara içmeyin

Bina Dışında

Deprem sırasında binalardan dökülen yıkıntılar ve camlardan, bacalardan, elektrik direk ve tellerinden uzakta, güvenli bir alanda sarsıntının durmasını bekleyin

Araba İçinde

Araba kullanıyorsanız, sarsıntı başladığında, eğer bulunduğunuz yer güvenli ise durun

Sarsıntı bitene kadar araç içinde kalın

Normal yol trafiğinden uzaklasın

Köprü, üstgeçit, tünel gibi çökmesi muhtemel yapılardan uzaklasın

Elektrik direkleri, enerji nakil hatları ve ağaçlardan uzak durun

Depremden Sonra

Depremden sonra yangın ve parlamalara yol açabileceği için kesinlikle çakmak, kibrit, mum yakmayın

El feneri kullanın

Deprem durduğunda elektrik şalterini, gaz ve su vanalarını, yanan ocakları hemen kapatın

Yangına yol açabilecek kimyasal maddeler dökülmüşse, temizleyin

Kendinizi ve yanınızdakilerin sağlık durumlarını kontrol edin

Yaralılara ilkyardım uygulayın

Ciddi yara alanları tehlike altında değilse hareket ettirmeyin, güvenli bir yerde yetkililerin gelmesini bekleyin

Olası kesiklere karşı çıplak ayakla yürümeyin

Bulabiliyorsanız, kalın bot veya spor ayakkabı tercih edin

Bina içinde canlı olup olmadığını kontrol edin

Canlı kurtarma ekiplerine haber verin

Portatif radyonuzu açın ve yetkililerin açıklamalarını dinleyin

Acil durumlar dışında (itfaiye, ambulans gibi), yakınlarınıza haber vermek için dahi olsa telefonu kullanmayın

Telefon şebekesi bloke olur ve acil ihtiyaçlara dahi cevap veremez hale gelir

Evden acil ayrılmanız gerekmiyorsa, kırılan camları bantlayın

Evi terk ederken yanınıza el feneri, pilli radyo, su, kuru yiyecek, ilkyardım çantası, hava şartlarına uygun giysi, battaniye, para ve kredi kartı alın

Büyük bir depremden sonra artçı depremler mutlaka devam eder

Hasar gören evlere, uzmanlar kontrol etmeden kesinlikle girmeyin

Bazı artçı depremlerin zayıflamış yapılarda öncü depremler kadar büyük hasar verebileceğini unutmayın

Aracınızı itfaiye, ambulans gibi acil yardım getiren araçların yolundan çekin

Şehirden uzaklaşmaya çalışmayın

Kurtarma araçlarının gelmesini engelleyebilirsiniz ve yollar kapalı veya çökmüş olabilir

Yetkililere ve kurtarma ekiplerine yardımcı olun

Enkaz ve yıkıntılar arasında, sokaklarda acil olmadıkça dolaşıp, görevlilerin işini engellemeyin

ihtiyacınızdan fazla yardım malzemesi almayın

Temiz su bulamıyorsanız ve kaynatma imkânınız da yoksa, 20 litre suya bir çorba kaşığı çamaşır suyu katarak dezenfekte edebilirsiniz

Klorlanmamış su içmeyin

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Depremin Oluşturduğu Değişmeler Depremin Oluşturduğu Değişmeler Yer kabuğu katmanında türlü nedenlerle derin ve uzun çatlaklar oluşmuştur Zamanla yeni Yer çatlaklar da oluşabilir Fay denilen bu çatlaklar nedeniyle blok durumundaki büyük kaya kütleleri, magma üzerinde hareket eder Bu blokların birdenbire ve değişik yönlerdeki hareketleri depremleri oluşturur Yer altı sularının, toprak ve kayaları aşındırması ile oluşan mağaralar çökebilir Çöküntünün olduğu bölgede ve çevresinde hafif şiddette deprem olur Depremler yeryüzünde yükselme ve alçalmalara, nehirlerin yatak değiştirmesine yol açar Şiddetli bir depremden sonra hafif şiddetli depremler oluşabilir Depremin oluşturduğu değişme ve zararlar, depremin şiddetine bağlıdır Depremin yol açtığı zararlar şunlardır: Yer kabuğunda çatlaklar oluşur Barajlar yıkılır ve bundan dolayı su baskınları olur Binalar yıkılır veya büyük ölçüde zarar görür Elektrik direkleri devrilir Yollar bozulur Köprüler yıkılır veya büyük ölçüde zarar görür Yangınlar çıkar Ölümler ve yaralanmalar olur bunlardan başka ne gibi değişme ve zararlar oluşturabileceğini tartışınız Ülkemiz deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır Yurdumuzda zaman zaman büyük depremler olmuştur Bu depremler büyük can ve mal yitimlerine yol açmıştır Haritada Türkiye’nin deprem bölgeleri ve tehlike dereceleri görülmektedir Depremin şiddeti ve süresi, sismograf adı verilen aletle ölçülür Depremin yeri, zamanı ve şiddeti günümüzde önceden belirlenememektedir Depremin zararları en aza indirilebilir Bunun için, olabilecek bir depreme karşı önceden gerekli önlemler alınmalıdır Evmizi Depreme Nasıl Hazırlamalıyız Evdeki raflar duvara sıkıca monte edilmeli Ağır eşyalar rafların alt katlarında durmalı Cam eşyalar (yiyecek kavanozları, bardak, porselen gibi), yanıcı sprey ve ilaçlar alçak dolaplarda saklanmalı ve kapıları sıkıca kapatılmalı Yangın riski yüksek mekânlarda mutlaka söndürme aleti bulunmalı Ağır tablolar ve aynalar oturulan ve yatılan yerlerden uzağa aşılmalı Avize gibi aydınlatma araçları oturulan bölgelerin üstünden uzağa monte edilmeli Potansiyel yangın tehlikesi olan elektrik ve gaz sistemi sürekli kontrol edilmeli, bozukluk varsa tamir edilmeli Buzdolabı, şofben gibi ağır ev alet ve makineleri duvara sıkıca bağlanmalı Evinizi deprem uzmanlarına ve yetkililere kontrol ettirin ve yapılması gerekenleri uzmanlara yaptırın Bina duvarlarındaki çatlak ve yarıkları tamir ettirin Acil^durumda alınacak gerekli malzemeleri kolayca ulaşabileceğiniz yere koyun Acil Malzemeler Işıldak veya fener, yedek pil Pille çalışan radyo, yedek pil ilkyardım çantası Kuru gıda, konserve ve su Konserve açacağı da olan çakı Sürekli kullanım gerektiren ilaçlar Yedek gözlük veya lens Bot veya spor ayakkabı Para ve kredi kartı Aile fertlerini Depreme nasıl hazırlamalıyız Aile fertlerini deprem sırasında nasıl davranma! konusunda eğitin Evinizin içinde ve çevresinde deprem sırasında sığınılacak yerleri belirleyin ve aile üyelerine öğretin “Ev Deprem Planı” hazırlayın Aile fertlerine acil durumda elektrik, gaz, su vanalarını ve yanan ocakları nasıl kapatmaları gerektiğini öğretin Acil durumlarda nasıl ilkyardım uygulanacağı mümkünse bütün aile öğrensin Evde mutlaka ilkyardım çantası bulundurun Depremden sonra yangın, ağır yaralanma gibi c ramlarda haber verilecek itfaiye, ambulans ve kurtarma ekiplerinin telefon numaralarını ezberleyin ve telef rehberinin üzerine görülebilecek büyüklükte yazın Deprem sırasında ve sonrasında şehir dışını aramak daha kolay olacağı için, şehir dışındaki bir yakınınızın telefon numarasını belirleyin Bu numarayı (aile kontak numara aile fertlerine ve yakınlarınıza verin Böylece herkes b birinden kolaylıkla haber alabilir Aşağıdaki bilgileri içeren kartları aile bireyleri ile ; kın akraba ve komşularınıza verin Böylece deprem sırasında kaybolan yakınlar birbirlerini kolayca bulur haber alır Kartta olması gereken bilgiler; Acil durumda aranacak itfaiye, ambulans, polis numaraları Fertlerin birbirini kaybetmesi halinde buluşacak üç yer ismi, Acil durumda aranacak şehir dışında bulunan akraba veya arkadaşın ismi, adresi ve telefon numarası, Deprem sonrasında kapatılacak elektrik şalteri, su ve gaz vanalarının yeri, Aile bilgileri; anne ve babanın iş adresi ve tek numarası, çocukların okul adresleri ve telefon numaraları, Aile doktoru varsa ismi, telefon numarası ve çalı hastane, Ev yakınındaki en yakın hastane, itfaiye istasyon adresi ve telefon numarası Deprem Sırasında Kapalı Mekanlarda Deprem sırasında alçak katlardaysanız ve dışarı çıkabiliyorsanız, çıkın Yüksek katlardaysanız, içeride kalın, dışarı çıkmaya çalışmayın Sakin olun Paniğe kapılmayın ve koşuşturmayın Depremler genellikle hafif sarsıntı ve gürültü ile başlar ve birkaç saniye sonra daha yıkıcı sarsıntılar gelir Büyük bir depremde ayakta durmak, koşmak mümkün değildir Dışarı çıkarken binalardan düşen cam ve molozlardan korunun Önceden “Ev Deprem Planı” yaptıysanız, hemen uygulamaya geçin Deprem sırasında çamaşır veya bulaşık makinesi gibi kolayca devrilmeyecek ağır eşyaların yanına uzanıp, kendinizi korumaya alın Böylece çöken duvar veya kirişle makine arasındaki boşlukta kalıp, hava alabilirsiniz Yatıyorsanız ve kaçma şansınız yoksa kendinizi yatağın yanındaki boşluğa atın Masaya tutunun ve onunla birlikte hareket etmeye hazır olun Deprem geçinceye kadar pozisyonunuzu değiştirmeyin Pencere, şömine, vitrin, mutfak dolabı gibi kolayca devrilebilecek eşyalardan uzak durun Yüksek katlı binadaysamz, asansörleri kullanmayın Sinema, tiyatro, okul, büro gibi kalabalık yerlerde bulunuyorsanız, deprem anında merdivenlere veya asansöre koşmayın Koltuk, sıra gibi en yakındaki güvenli yerde kendinizi korumaya alın Olası gaz sızıntılarına karşı kesinlikle çakmak, kibrit ve mum yakmayın, sigara içmeyin Bina Dışında Deprem sırasında binalardan dökülen yıkıntılar ve camlardan, bacalardan, elektrik direk ve tellerinden uzakta, güvenli bir alanda sarsıntının durmasını bekleyin Araba İçinde Araba kullanıyorsanız, sarsıntı başladığında, eğer bulunduğunuz yer güvenli ise durun Sarsıntı bitene kadar araç içinde kalın Normal yol trafiğinden uzaklasın Köprü, üstgeçit, tünel gibi çökmesi muhtemel yapılardan uzaklasın Elektrik direkleri, enerji nakil hatları ve ağaçlardan uzak durun Depremden Sonra Depremden sonra yangın ve parlamalara yol açabileceği için kesinlikle çakmak, kibrit, mum yakmayın El feneri kullanın Deprem durduğunda elektrik şalterini, gaz ve su vanalarını, yanan ocakları hemen kapatın Yangına yol açabilecek kimyasal maddeler dökülmüşse, temizleyin Kendinizi ve yanınızdakilerin sağlık durumlarını kontrol edin Yaralılara ilkyardım uygulayın Ciddi yara alanları tehlike altında değilse hareket ettirmeyin, güvenli bir yerde yetkililerin gelmesini bekleyin Olası kesiklere karşı çıplak ayakla yürümeyin Bulabiliyorsanız, kalın bot veya spor ayakkabı tercih edin Bina içinde canlı olup olmadığını kontrol edin Canlı kurtarma ekiplerine haber verin Portatif radyonuzu açın ve yetkililerin açıklamalarını dinleyin Acil durumlar dışında (itfaiye, ambulans gibi), yakınlarınıza haber vermek için dahi olsa telefonu kullanmayın Telefon şebekesi bloke olur ve acil ihtiyaçlara dahi cevap veremez hale gelir Evden acil ayrılmanız gerekmiyorsa, kırılan camları bantlayın Evi terk ederken yanınıza el feneri, pilli radyo, su, kuru yiyecek, ilkyardım çantası, hava şartlarına uygun giysi, battaniye, para ve kredi kartı alın Büyük bir depremden sonra artçı depremler mutlaka devam eder Hasar gören evlere, uzmanlar kontrol etmeden kesinlikle girmeyin Bazı artçı depremlerin zayıflamış yapılarda öncü depremler kadar büyük hasar verebileceğini unutmayın Aracınızı itfaiye, ambulans gibi acil yardım getiren araçların yolundan çekin Şehirden uzaklaşmaya çalışmayın Kurtarma araçlarının gelmesini engelleyebilirsiniz ve yollar kapalı veya çökmüş olabilir Yetkililere ve kurtarma ekiplerine yardımcı olun Enkaz ve yıkıntılar arasında, sokaklarda acil olmadıkça dolaşıp, görevlilerin işini engellemeyin ihtiyacınızdan fazla yardım malzemesi almayın Temiz su bulamıyorsanız ve kaynatma imkânınız da yoksa, 20 litre suya bir çorba kaşığı çamaşır suyu katarak dezenfekte edebilirsiniz Klorlanmamış su içmeyin