Devletler Coğrafyası - Burkina Faso

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Devletler Coğrafyası - Burkina Faso

DEVLETİN ADI: Burkina Faso

BAŞŞEHRİ: Ouagadougou

NÜFUSU: 9

261

000

YÜZÖLÇÜMÜ: 274

200 km2

RESMİ DİLİ: Fransızc

DİNİ: İslam, Putperestlik

PARA BİRİMİ: Frank

Batı Afrika’da bağımsız bir cumhuriyet

9° 25’ ve 15°07’ kuzey enlemleri ile 2°24’ doğu ve 5°31’ batı boylamları arasında yer alan Burkina Faso, kuzeyde ve batıda Mali, kuzeybatıda Nijer, güneyde Fildişi Kıyısı, Gara, Togo ve Berin ile çevrilidir

Tarihi

Burkina Faso tarihi M

S

11

yüzyılda Mossi kabilesinin ülkeye girmesiyle başlar

Bu kabile ülkede dört büyük krallık kurdu

Bunlardan ilki Tehkodogo idi

Diğerleri ise merkezi yayladaki Uagadugu, kuzeydeki Yatenga ve doğudaki Fada N’Gourma krallıklarıydı

1400 ve 1500 yılları arasında Mossi kabilesi, güneyde Gana’dan kuzeydeki Timbuktu şehrine kadar olan toprakları hakimiyeti altında tuttu

Fakat 16

asrın ikinci yarısında Songhai imparatorluğu bunları yaylalara attı

1893’te Mossi ülkesinin kuzeyini ele geçiren Fransa, 1896’da ülkeyi tamamen kontrolü altına aldı

1919’da Yukarı Volta kolonisi kuruldu

Buradan Fransız Batı Afrikasının diğer kısımlarında mecburen çalıştırılmak üzere işçi gönderildi

1932’de Yukarı Volta kolonisi komşu sömürgeler arasında paylaştırıldı

Bunun asıl sebebi Fildişi Kıyısı’nda zorla çalıştırılmak üzere Mossi halkından işçi temin etmekti

Fransa 1947’de Yukarı Volta’yı yeniden ayrı bir ülke haline getirdi

1950’lerde bağımsızlık hareketleri başladı

Bu hareketler 5 Ağustos 1960’ta Yukarı Volta’nın bağımsızlığını kazanmasıyla sona erdi

1958’de hazırlanan bir anayasa küçük değişiklikler yapılarak 1960 Kasım’ında yürürlüğe kondu

1966’da hükümet ve sendikalar arasındaki anlaşmazlığın ardından ordu yönetimi ele aldı ve 1960 Anayasası askıya alındı

Aralık 1970’te yeni bir anayasa hazırlanarak halk oylamasına sunuldu ve kabul edildi

Bu anayasa 1971’de yürürlüğe konuldu

1970’li yıllarda meydana gelen kuraklıklar ülke ekonomisine büyük ölçüde tesir ederek açlık getirdi

1982’de yapılan bir darbe sonucunda yönetimi ele geçiren Yüzbaşı Blaise Compaoré 1992 senesinde genel seçimlere gitti

Seçmenlerin büyük kısmının sandık başına gitmemesine karşılık Compaoré başkanı olduğu Halk Cephesi seçimleri kazandı

1984’te Yukarı Volta ismini Burkina Faso olarak değiştirdi

Fiziki Yapı

Burkina Faso topraklarının çoğu Volta Nehrinin üç ana kolu (Beyaz Volta, Kırmızı Volta ve Kara Volta) arasında yer alan alçak bir yayla halindedir

Ülke nehirlerinin çoğu güneyde Gana’daki Volta Nehrine karışır

Ülkenin doğusunda ve güneybatısında alçak dağ silsileleri yükselir

Burkina Faso’nun en yüksek noktası olan Tenekourou 749 metre yüksekliğinde olup, güneybatıda yer alır

Ülkenin en alçak noktası deniz seviyesinden 198 metre yüksektir

İklim

Bütün yıl boyunca sıcak olan Burkina Faso’da, biri yağışlı, diğeri kurak olmak üzere iki mevsim vardır

Takriben mayıs ayı sonundan ekime kadar bol miktarda yağmur düşer

Yıllık yağış ortalamaları kuzeyden güneye doğru artmakta olup, 400 ila 800 mm arasında değişir

Kurak mevsim kasımda başlar mayısta son bulur

Bu mevsimde kuraklığa ek olarak Sahra’dan kavurucu rüzgarlar eser

Ortalama sıcaklıklar 25°C ila 30°C derece arasındadır

Tabii Kaynakları

Burkina Faso toprakları kuzeyde bozkır ve fundalıklarla kaplıdır

Güneyde ise yüksek otlar ve ağaç kümeleri ile kaplı çok sayıda yuvarlak tepeler bulunur

Ülkede eskiden çok sayıda bulunan vahşi hayvanlar artık günümüzde azdır

Ülkede mevcut olan belli başlı vahşi hayvanlar;yaban sığırı, çakal, sırtlan, aslan, leopar, yaban domuzu, ceylan, antilop, su aygırı, fil, maymun ve timsahtır

Başlıca yeraltı zenginlikleri olarak Burkina Faso’da manganez, altın ve elmas vardır

Nüfus ve Sosyal Hayat

9

261

000 nüfusu ile Burkina Faso Batı Afrika’da en fazla nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerden biri olup, km2ye 24 kişi düşer

Ülkenin en büyük nüfus merkezleri 200

000 nüfusu ile en sür’atli büyüyen Ouagadougau şehri ile 150

000 nüfuslu Bobo Dioulasso’dur

Burkina Fasolular Batı Afrika etnik gruplarının yarısının karışımıdır

Fulse, Kibsi, Kipirsi, Kurumba ve Nioniosse çok öncelerden beri Burkina Faso’da yaşayan ülkenin asıl yerlileridir

Bu esas yerli halklara Ninisi (toprağın çocukları) denir

Mali sınırına yakın kuzeybatıda Marka, Samo, Samogho ve Diula grupları yaşar

Gana ve Fildişi Kıyısı sınırları boyunca Lobi etnik grubu bulunur

Kara ve Kırmızı Volta arasındaki ve güneydeki Gana halkları ile karışanlar ortak olarak Gurunsi adını alırlar

Kuzeydoğuda Fulbe Peul ve Tuarep halkları bulunur

Kırmızı ve Beyaz Volta arasındaki topraklara hakim olan Mossi, Burkina Faso’nun en çok tanınan halkıdır

Mossi kültürünü paylaşan şahıslar ülkenin en kalabalık grubunu meydana getirir

Her etnik grup kendine has dile veya lehçeye sahiptir

Mossi dili olan More diğerlerinden daha fazla konuşulur

More, Nijer-Kongo dili ailesinin Voltaic alt grubuna aittir

Ülkenin resmi dili Fransızcadır

Burkina Fasoluların yarısı (% 50) Putperest, beşte biri (% 20) Müslüman, % 8’i Katolik, kalanı diğer dinlere mensuptur

Burkina Faso dünyanın en fakir ülkelerinden biri olduğundan, pek çoğu her yıl Fildişi Kıyısı ve Gana’ya çalışmaya gider

Nüfus artışı % 2,5 civarında seyretmektedir

Kötü beslenme, parazit taşıyıcılar, uyku hastalığı, cüzzam ve diğer tropikal hastalıklar ülkenin başlıca sağlık meseleleridir

Burkina Faso’da eğitim Fransız sistemine göredir

Fakat yavaş yavaş değişmektedir

Her ne kadar eğitim ücretsiz ve mecburi ise de 15 yaşından küçük okul çağındaki çocukların % 10’dan azı okula devam etmekte ve nüfusun % 13’ü okuma-yazma bilmektedir

Siyasi Hayat

Burkina Faso cumhuriyetle idare edilen bir ülke olup, 10 idari bölgeye ayrılmıştır

Cumhurbaşkanı ve Millet Meclisi üyeleri beş yılda bir seçilir

Ülke 1983’ten 1992’ye kadar Ulusal Devrim Konseyince yönetildi

Konseyin ve sonra kurulan Halk Cephesi Partisinin başkanı olan Yüzbaşı Compaoré 1992 seçimlerini kazanarak devlet başkanı oldu

Ülke, Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği teşkilatlarına üyedir

Ekonomi

Burkina Faso ekonomisi, yiyecek bitkileri tarımına ve hayvancılığa dayanır

Toprakların % 15’inden azı ekilidir

Verim düşüktür

Kuraklık, bitki hastalıkları, böcekler, kemiriciler ve iptidai tarım teknikleri üretimi düşük tutmaktadır

Sığır, keçi, koyun ve tavuk, yetiştirilen belli başlı hayvanlardır

Akdarı, sorghum (süpürge darısı), fasulye, Hint yerelması, manyok, mısır, yerfıstığı, pamuk, susam ve Batı Afrika’ya has tohumundan yağ çıkarılan ağaçlar en önemli bitkilerdir

Pamuk, yerfıstığı ve susam ihraç edilmektedir

Çiftlik hayvanları ve hayvan derileri ihracat gelirlerinin önemli bir kısmını meydana getirir

Sanayi tesislerinin çoğu Banfora, Bobo, Dioulasso, Boromo, Koudougou ve Ouagadougou arasındaki demiryolu boyunca bulunur

Sabun, nebati yağlar, şeker, pamuk ve kösele ürünleri imalatın çoğunluğunu teşkil eder

Elektrik enerjisinin çoğu termal olarak üretilir

Fakat bir çok hidroelektrik projeleri Komod ve Kara Volta üzerinde tasarı halindedir

Makina, ecza ürünleri, petrol, giyim eşyası ve yiyecek ithali çoğunlukla Fransa, Fildişi Kıyısı, ABD ve Almanya’dan yapılır

İhracatı Fransa, Fildişi Kıyısı, Gana ve Birleşik Krallığa (İngiltere)dır

Ülke sürekli olarak ticaret açığı verir

Dışarıda çalışan işçilerin gönderdiği paralar önemli bir döviz kaynağıdır

Ülkenin 14

500 km civarındaki demiryolu ağı Fransızca konuşan Batı Afrika ülkeleri arasında en uzunudur

Karayolları çoğu kasabaları ve şehirleri birbirine irtibatlar

Milletlerarası Hava alanı iki büyük şehir olan Ouagadougou ve Bobo Dioulasso yakınındadır

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Devletler Coğrafyası - Burkina Faso Devletler Coğrafyası - Burkina Faso DEVLETİN ADI: Burkina Faso BAŞŞEHRİ: Ouagadougou NÜFUSU: 9261000 YÜZÖLÇÜMÜ: 274200 km2 RESMİ DİLİ: Fransızc DİNİ: İslam, Putperestlik PARA BİRİMİ: Frank Batı Afrika’da bağımsız bir cumhuriyet 9° 25’ ve 15°07’ kuzey enlemleri ile 2°24’ doğu ve 5°31’ batı boylamları arasında yer alan Burkina Faso, kuzeyde ve batıda Mali, kuzeybatıda Nijer, güneyde Fildişi Kıyısı, Gara, Togo ve Berin ile çevrilidir Tarihi Burkina Faso tarihi MS 11 yüzyılda Mossi kabilesinin ülkeye girmesiyle başlar Bu kabile ülkede dört büyük krallık kurdu Bunlardan ilki Tehkodogo idi Diğerleri ise merkezi yayladaki Uagadugu, kuzeydeki Yatenga ve doğudaki Fada N’Gourma krallıklarıydı 1400 ve 1500 yılları arasında Mossi kabilesi, güneyde Gana’dan kuzeydeki Timbuktu şehrine kadar olan toprakları hakimiyeti altında tuttu Fakat 16 asrın ikinci yarısında Songhai imparatorluğu bunları yaylalara attı 1893’te Mossi ülkesinin kuzeyini ele geçiren Fransa, 1896’da ülkeyi tamamen kontrolü altına aldı 1919’da Yukarı Volta kolonisi kuruldu Buradan Fransız Batı Afrikasının diğer kısımlarında mecburen çalıştırılmak üzere işçi gönderildi 1932’de Yukarı Volta kolonisi komşu sömürgeler arasında paylaştırıldı Bunun asıl sebebi Fildişi Kıyısı’nda zorla çalıştırılmak üzere Mossi halkından işçi temin etmekti Fransa 1947’de Yukarı Volta’yı yeniden ayrı bir ülke haline getirdi 1950’lerde bağımsızlık hareketleri başladı Bu hareketler 5 Ağustos 1960’ta Yukarı Volta’nın bağımsızlığını kazanmasıyla sona erdi 1958’de hazırlanan bir anayasa küçük değişiklikler yapılarak 1960 Kasım’ında yürürlüğe kondu 1966’da hükümet ve sendikalar arasındaki anlaşmazlığın ardından ordu yönetimi ele aldı ve 1960 Anayasası askıya alındı Aralık 1970’te yeni bir anayasa hazırlanarak halk oylamasına sunuldu ve kabul edildi Bu anayasa 1971’de yürürlüğe konuldu 1970’li yıllarda meydana gelen kuraklıklar ülke ekonomisine büyük ölçüde tesir ederek açlık getirdi 1982’de yapılan bir darbe sonucunda yönetimi ele geçiren Yüzbaşı Blaise Compaoré 1992 senesinde genel seçimlere gitti Seçmenlerin büyük kısmının sandık başına gitmemesine karşılık Compaoré başkanı olduğu Halk Cephesi seçimleri kazandı 1984’te Yukarı Volta ismini Burkina Faso olarak değiştirdi Fiziki Yapı Burkina Faso topraklarının çoğu Volta Nehrinin üç ana kolu (Beyaz Volta, Kırmızı Volta ve Kara Volta) arasında yer alan alçak bir yayla halindedir Ülke nehirlerinin çoğu güneyde Gana’daki Volta Nehrine karışır Ülkenin doğusunda ve güneybatısında alçak dağ silsileleri yükselir Burkina Faso’nun en yüksek noktası olan Tenekourou 749 metre yüksekliğinde olup, güneybatıda yer alır Ülkenin en alçak noktası deniz seviyesinden 198 metre yüksektir İklim Bütün yıl boyunca sıcak olan Burkina Faso’da, biri yağışlı, diğeri kurak olmak üzere iki mevsim vardır Takriben mayıs ayı sonundan ekime kadar bol miktarda yağmur düşer Yıllık yağış ortalamaları kuzeyden güneye doğru artmakta olup, 400 ila 800 mm arasında değişir Kurak mevsim kasımda başlar mayısta son bulur Bu mevsimde kuraklığa ek olarak Sahra’dan kavurucu rüzgarlar eser Ortalama sıcaklıklar 25°C ila 30°C derece arasındadır Tabii Kaynakları Burkina Faso toprakları kuzeyde bozkır ve fundalıklarla kaplıdır Güneyde ise yüksek otlar ve ağaç kümeleri ile kaplı çok sayıda yuvarlak tepeler bulunur Ülkede eskiden çok sayıda bulunan vahşi hayvanlar artık günümüzde azdır Ülkede mevcut olan belli başlı vahşi hayvanlar;yaban sığırı, çakal, sırtlan, aslan, leopar, yaban domuzu, ceylan, antilop, su aygırı, fil, maymun ve timsahtır Başlıca yeraltı zenginlikleri olarak Burkina Faso’da manganez, altın ve elmas vardır Nüfus ve Sosyal Hayat 9261000 nüfusu ile Burkina Faso Batı Afrika’da en fazla nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerden biri olup, km2ye 24 kişi düşer Ülkenin en büyük nüfus merkezleri 200000 nüfusu ile en sür’atli büyüyen Ouagadougau şehri ile 150000 nüfuslu Bobo Dioulasso’dur Burkina Fasolular Batı Afrika etnik gruplarının yarısının karışımıdır Fulse, Kibsi, Kipirsi, Kurumba ve Nioniosse çok öncelerden beri Burkina Faso’da yaşayan ülkenin asıl yerlileridir Bu esas yerli halklara Ninisi (toprağın çocukları) denir Mali sınırına yakın kuzeybatıda Marka, Samo, Samogho ve Diula grupları yaşar Gana ve Fildişi Kıyısı sınırları boyunca Lobi etnik grubu bulunur Kara ve Kırmızı Volta arasındaki ve güneydeki Gana halkları ile karışanlar ortak olarak Gurunsi adını alırlar Kuzeydoğuda Fulbe Peul ve Tuarep halkları bulunur Kırmızı ve Beyaz Volta arasındaki topraklara hakim olan Mossi, Burkina Faso’nun en çok tanınan halkıdır Mossi kültürünü paylaşan şahıslar ülkenin en kalabalık grubunu meydana getirir Her etnik grup kendine has dile veya lehçeye sahiptir Mossi dili olan More diğerlerinden daha fazla konuşulur More, Nijer-Kongo dili ailesinin Voltaic alt grubuna aittir Ülkenin resmi dili Fransızcadır Burkina Fasoluların yarısı (% 50) Putperest, beşte biri (% 20) Müslüman, % 8’i Katolik, kalanı diğer dinlere mensuptur Burkina Faso dünyanın en fakir ülkelerinden biri olduğundan, pek çoğu her yıl Fildişi Kıyısı ve Gana’ya çalışmaya gider Nüfus artışı % 2,5 civarında seyretmektedir Kötü beslenme, parazit taşıyıcılar, uyku hastalığı, cüzzam ve diğer tropikal hastalıklar ülkenin başlıca sağlık meseleleridir Burkina Faso’da eğitim Fransız sistemine göredir Fakat yavaş yavaş değişmektedir Her ne kadar eğitim ücretsiz ve mecburi ise de 15 yaşından küçük okul çağındaki çocukların % 10’dan azı okula devam etmekte ve nüfusun % 13’ü okuma-yazma bilmektedir Siyasi Hayat Burkina Faso cumhuriyetle idare edilen bir ülke olup, 10 idari bölgeye ayrılmıştır Cumhurbaşkanı ve Millet Meclisi üyeleri beş yılda bir seçilir Ülke 1983’ten 1992’ye kadar Ulusal Devrim Konseyince yönetildi Konseyin ve sonra kurulan Halk Cephesi Partisinin başkanı olan Yüzbaşı Compaoré 1992 seçimlerini kazanarak devlet başkanı oldu Ülke, Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği teşkilatlarına üyedir Ekonomi Burkina Faso ekonomisi, yiyecek bitkileri tarımına ve hayvancılığa dayanırToprakların % 15’inden azı ekilidir Verim düşüktür Kuraklık, bitki hastalıkları, böcekler, kemiriciler ve iptidai tarım teknikleri üretimi düşük tutmaktadır Sığır, keçi, koyun ve tavuk, yetiştirilen belli başlı hayvanlardır Akdarı, sorghum (süpürge darısı), fasulye, Hint yerelması, manyok, mısır, yerfıstığı, pamuk, susam ve Batı Afrika’ya has tohumundan yağ çıkarılan ağaçlar en önemli bitkilerdir Pamuk, yerfıstığı ve susam ihraç edilmektedir Çiftlik hayvanları ve hayvan derileri ihracat gelirlerinin önemli bir kısmını meydana getirir Sanayi tesislerinin çoğu Banfora, Bobo, Dioulasso, Boromo, Koudougou ve Ouagadougou arasındaki demiryolu boyunca bulunur Sabun, nebati yağlar, şeker, pamuk ve kösele ürünleri imalatın çoğunluğunu teşkil eder Elektrik enerjisinin çoğu termal olarak üretilir Fakat bir çok hidroelektrik projeleri Komod ve Kara Volta üzerinde tasarı halindedir Makina, ecza ürünleri, petrol, giyim eşyası ve yiyecek ithali çoğunlukla Fransa, Fildişi Kıyısı, ABD ve Almanya’dan yapılır İhracatı Fransa, Fildişi Kıyısı, Gana ve Birleşik Krallığa (İngiltere)dır Ülke sürekli olarak ticaret açığı verir Dışarıda çalışan işçilerin gönderdiği paralar önemli bir döviz kaynağıdır Ülkenin 14500 km civarındaki demiryolu ağı Fransızca konuşan Batı Afrika ülkeleri arasında en uzunudur Karayolları çoğu kasabaları ve şehirleri birbirine irtibatlar Milletlerarası Hava alanı iki büyük şehir olan Ouagadougou ve Bobo Dioulasso yakınındadır