Eksen Hareketinin Sonuçları Ve Dünya Hareketi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Eksen Hareketinin Sonuçları: ve Dünya Hareketi

Dünya’nın Hareketleri

Dünya'nın Kendi Ekseni Çevresindeki Hareketi (Dünyanın Günlük Hareketleri)

Dünya, kendi ekseni çevresindeki batıdan doğuya doğru olan hareketini 24 saatte tamamlar

Bu süreye "1 gün" denir

Eksen Hareketinin Sonuçları: ve Dünya Hareketi

Dünya geoid şeklini almıştır

Gece - gündüz oluşur ve birbirini izler

Güneş ışınlarının düşme açısı gün içinde değişir

Bu nedenle; sıcaklıklar, gölge boyları ve yönleri, ışınların atmosferde tutulması sabahtan akşama kadar değişir

Gece ve gündüz sıcaklık farkları oluşur

Bu ne-denle; mekanik çözülmeler ve Meltem rüzgârları oluşur

Yerel saat farkları oluşur

Sürekli rüzgârların hareket yönlerinde sapmalar oluşur

Okyanus akıntıları halkalar oluşturur

30° ve 60° enlemlerinde dinamik basınç kuşakları oluşur

Doğu ve batı yön kavramları oluşur

Dünya'nın Güneş Etrafındaki Hareketi (Yıllık Hareket nedir)

Dünya, elips şeklindeki yörüngede batıdan doğuya doğru döner

Bu dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar

Yörünge: Dünya'nın Güneş etrafında dönerken izlediği yoldur

Yörünge Düzlemi (Ekliptik): Yörüngenin geçtiği düzlemdir

Yer Ekseni nedir: Kutup noktalarından ve Yer'in merkezin-den geçtiği varsayılan, Ekvator'u dik kesen çizgidir

Yörüngenin Şeklinin Sonuçları:

Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı değişir ve gün-öte-günberi konumları oluşur

Dünya Güneş'e yaklaştıkça çekim gücününün etki-siyle Dünya'nın yörünge üzerindeki dönüş hızı artar

Yörünge üzerindeki dönüş hızının değişmesi, mev-sim sürelerinin farklı olmasına yol açar

Kuzey Yanmküre'de yaz, Güney Yanmküre'de kış mevsimi daha uzundur

Kutup noktalarındaki gece ve gündüz süreleri fark-lıdır

Örneğin; Kuzey Kutbu'nda en uzun gündüz süresi 186 gün iken Güney Kutbu'nda 179 gündür

Yörüngenin şekli tam bir daire olsa ve Güneş bu dairenin merkezinde yer alsaydı:

Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı değişmezdi

Dünya'nın yörünge üzerindeki hızı değişmezdi

Mevsimlerin süreleri birbirine eşit olurdu

Kutup noktalarındaki gündüz ve gece süreleri eşit olurdu

Yörüngenin şeklinin mevsimlerin oluşmasında etki-si yoktur

Türkiye'de temmuz ayının sıcak, ocak ayı-nın soğuk olması bu durumu kanıtlar

Sıcaklığın değişmesindeki temel etken güneş ışınlarının düş-me açısıdır

Eksen Eğikliği nedir

Yer ekseni yörünge düzlemine (Ekliptik) 23° 27' eğik olarak durur

Bunun sonucunda;

Ekvator'la ekliptik arasında 23° 27' lık açı oluşur

Ekliptikle eksen arasında 66° 33' lık açı oluşur

Dönencelerin ve kutup dairelerinin yerlerini belirler

Matematik iklim kuşaklarının sınırlarını belirler

Dünya, Güneş çevresindeki hareketini ekseni eğik olarak yaptığı için:

Bir noktaya güneş ışınlarının düşme açısı yıl içinde değişir böylece mevsimler oluşur ve birbirini izler

Sıcaklık ve gölge uzunlukları yıl içinde değişir

Yarımkürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır

Güneş'in ufuk düzlemi üzerindeki yüksekliği yıl için-de değişir

Gece-gündüz süreleri yıl içinde değişir

(Güneş'in doğuş ve batış saatleri yıl içinde değişir

)

Güneş ışınlarının dik düştüğü noktalar, yıl içinde 23° 27' enlemleri (dönenceler) arasında yer değiştirir

Aydınlanma çemberi yıl içinde kutup noktaları ile kutup daireleri arasında yer değiştirir

Mevsimlik rüzgârlar olan Muson rüzgârlarının olu-şumunda da Dünya'nın yıllık hareketi ve eksen eğikliğinin etkisi vardır

Aydınlanma Çemberinin Yıl içindeki Hareketi

Yerküre; hem ekseni eğik olduğu, hem de Güneş çevresinde hareket ettiği için, aydınlanma sınırı yıl içinde kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirmektedir

Aşağıdaki şekillerde, aydınlanma sınırının 21 Haziran ve 21 Aralıkta kutup dairelerine teğet, 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde kutup noktalarından, yılın diğer dönemlerinde ise kutup noktaları ve kutup daireleri arasından geçtiği görülmektedir

Yer Ekseni 30° Eğik Olsaydı;

Dönenceler 30°, kutup daireleri 60° enlemlerinden geçerdi

Matematik iklim kuşaklarının sınırları değişirdi

Tropikal Kuşak ve Kutup Kuşağı genişler, Orta Kuşak daralırdı

Gece ile gündüz arasındaki süre farkı artardı

Türkiye'de yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk geçer, yıllık sıcaklık farkı artardı

Ekvatorda yıllık sıcaklık farkı artardı

Yer Ekseni 10° Eğik Olsaydı;

Dönenceler 10°, kutup daireleri 80° enlemlerinden geçerdi

Matematik iklim kuşaklarının sınırları değişirdi

Tropikal Kuşak ve Kutup Kuşağı daralır, Orta Kuşak genişlerdi

Gece ile gündüz arasındaki süre farkı azalırdı

Türkiye'de yazlar daha serin, kışlar daha ılık geçer, yıllık sıcaklık farkı azalırdı

Ekvator'da yıllık sıcaklık farkı daha az olurdu

Eksen Yörünge Düzlemine (ekliptiğe) dik olsaydı;

Güneş ışınları yıl boyunca Ekvator'a dik gelirdi

Aydınlanma sınırı yıl boyunca kutup noktalarından geçerdi

Gece-gündüz süreleri yıl boyunca eşit olurdu

Dönenceler ve kutup daireleri oluşmazdı

Farklı mevsimler oluşmazdı

Dünya'nın Güneş'e Karşı Konumları 21 Mart (Ekinoks)

Güneş ışınları tam öğle vakti Ekvator'a dik düşer, Ekvator'da gölge oluşmaz

Kuzey Yarımküre'de ilkbahar, Güney Yarımküre'de sonbahar başlangıcıdır

Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer

Dünya'nın her tarafında gece - gündüz eşitliği ya-şanır

Her iki yarımkürede Ekvator'a eşit uzaklıktaki nok-talar güneş ışınlarını aynı açılarla alır

Aynı meridyen üzerinde Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar

21 Haziran Coğrafya (Gündönümü)

Güneş ışınları tam öğle vakti, Yengeç Dönencesi'ne dik düşer

Kuzey Yarımküre'de yaz mevsimi Güney Yarım-küre'de kış mevsimi başlar

Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer

Kuzey Yarımküre'de en uzun gündüz, en kısa gece; Güney Yarımküre'de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır

Kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar, Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır

Güneye doğru gidildikçe gece süresi uzar, Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gece yaşanır

Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyi tümüyle aydınlık, Güney Kutup Dairesi'nin güneyi tümüyle karanlık olur

Yengeç Dönencesi'nin kuzeyinde kalan yerler, güneş ışınlarını en büyük açıyla alır ve gölge boyu yıl içinde en kısa olur

Güney Yarımküre güneş ışınlarını en dar açıyla alır ve gölge boyu en uzun olur

23 Eylül (Ekinoks Tarihi)

Güneş ışınları tam öğle vakti Ekvator'a dik düşer, gölge oluşmaz

Kuzey Yarımküre'de sonbahar, Güney Yarımkü-re'de ilkbahar başlangıcıdır

Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer

Dünya'nın her tarafında gece-gündüz eşitliği ya-şanır

Yarımkürelerde Ekvator'a eşit uzaklıktaki noktalar güneş ışınlarını aynı açılarla alır

Aynı meridyen üzerinde güneş aynı anda doğar, aynı anda batar

21 Aralık (Gündönümü)

Güneş ışınları tam öğle vakti Oğlak Dönencesi'ne dik düşer, gölge oluşmaz

Güney Yanmküre'de yaz, Kuzey Yanmküre'de kış mevsimi başlar

Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer

Güney Yanmküre'de en uzun gündüz, en kısa gece; Kuzey yanmküre'de en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır

Güneye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar ve Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır

Kuzeye doğru gidildikçe gece süresi uzar ve Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gece yaşanır

Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyi tümüyle karanlık Güney Kutup Dairesi' nin güneyi tümüyle aydınlıktır

Oğlak Dönencesi'nin güneyinde kalan yerler gü-neş ışınlarını en büyük açıyla alır ve gölge boyu yıl içinde en kısa olur

Kuzey Yarımküre güneş ışınlarını en eğik açıyla alır ve gölge boyu en uzun olur

Işınların Atmosferde Tutulması

Güneş ışınlarının dik geldiği yerlerde ışınların at-mosferde katettiği yol kısa olduğundan, atmosferde tutulma en az olur

Işınların düşme açısı daraldıkça atmosferde tu-tulma artar

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Eksen Hareketinin Sonuçları Ve Dünya Hareketi Eksen Hareketinin Sonuçları: ve Dünya Hareketi Dünya’nın Hareketleri Dünya'nın Kendi Ekseni Çevresindeki Hareketi (Dünyanın Günlük Hareketleri) Dünya, kendi ekseni çevresindeki batıdan doğuya doğru olan hareketini 24 saatte tamamlar Bu süreye "1 gün" denir Eksen Hareketinin Sonuçları: ve Dünya Hareketi Dünya geoid şeklini almıştır Gece - gündüz oluşur ve birbirini izler Güneş ışınlarının düşme açısı gün içinde değişir Bu nedenle; sıcaklıklar, gölge boyları ve yönleri, ışınların atmosferde tutulması sabahtan akşama kadar değişir Gece ve gündüz sıcaklık farkları oluşur Bu ne-denle; mekanik çözülmeler ve Meltem rüzgârları oluşur Yerel saat farkları oluşur Sürekli rüzgârların hareket yönlerinde sapmalar oluşur Okyanus akıntıları halkalar oluşturur 30° ve 60° enlemlerinde dinamik basınç kuşakları oluşur Doğu ve batı yön kavramları oluşur Dünya'nın Güneş Etrafındaki Hareketi (Yıllık Hareket nedir) Dünya, elips şeklindeki yörüngede batıdan doğuya doğru döner Bu dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar Yörünge: Dünya'nın Güneş etrafında dönerken izlediği yoldur Yörünge Düzlemi (Ekliptik): Yörüngenin geçtiği düzlemdir Yer Ekseni nedir: Kutup noktalarından ve Yer'in merkezin-den geçtiği varsayılan, Ekvator'u dik kesen çizgidir Yörüngenin Şeklinin Sonuçları: Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı değişir ve gün-öte-günberi konumları oluşur Dünya Güneş'e yaklaştıkça çekim gücününün etki-siyle Dünya'nın yörünge üzerindeki dönüş hızı artar Yörünge üzerindeki dönüş hızının değişmesi, mev-sim sürelerinin farklı olmasına yol açar Kuzey Yanmküre'de yaz, Güney Yanmküre'de kış mevsimi daha uzundur Kutup noktalarındaki gece ve gündüz süreleri fark-lıdır Örneğin; Kuzey Kutbu'nda en uzun gündüz süresi 186 gün iken Güney Kutbu'nda 179 gündür Yörüngenin şekli tam bir daire olsa ve Güneş bu dairenin merkezinde yer alsaydı: Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı değişmezdi Dünya'nın yörünge üzerindeki hızı değişmezdi Mevsimlerin süreleri birbirine eşit olurdu Kutup noktalarındaki gündüz ve gece süreleri eşit olurdu Yörüngenin şeklinin mevsimlerin oluşmasında etki-si yoktur Türkiye'de temmuz ayının sıcak, ocak ayı-nın soğuk olması bu durumu kanıtlar Sıcaklığın değişmesindeki temel etken güneş ışınlarının düş-me açısıdır Eksen Eğikliği nedir Yer ekseni yörünge düzlemine (Ekliptik) 23° 27' eğik olarak durur Bunun sonucunda; Ekvator'la ekliptik arasında 23° 27' lık açı oluşur Ekliptikle eksen arasında 66° 33' lık açı oluşur Dönencelerin ve kutup dairelerinin yerlerini belirler Matematik iklim kuşaklarının sınırlarını belirler Dünya, Güneş çevresindeki hareketini ekseni eğik olarak yaptığı için: Bir noktaya güneş ışınlarının düşme açısı yıl içinde değişir böylece mevsimler oluşur ve birbirini izler Sıcaklık ve gölge uzunlukları yıl içinde değişir Yarımkürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır Güneş'in ufuk düzlemi üzerindeki yüksekliği yıl için-de değişir Gece-gündüz süreleri yıl içinde değişir (Güneş'in doğuş ve batış saatleri yıl içinde değişir) Güneş ışınlarının dik düştüğü noktalar, yıl içinde 23° 27' enlemleri (dönenceler) arasında yer değiştirir Aydınlanma çemberi yıl içinde kutup noktaları ile kutup daireleri arasında yer değiştirir Mevsimlik rüzgârlar olan Muson rüzgârlarının olu-şumunda da Dünya'nın yıllık hareketi ve eksen eğikliğinin etkisi vardır Aydınlanma Çemberinin Yıl içindeki Hareketi Yerküre; hem ekseni eğik olduğu, hem de Güneş çevresinde hareket ettiği için, aydınlanma sınırı yıl içinde kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirmektedir Aşağıdaki şekillerde, aydınlanma sınırının 21 Haziran ve 21 Aralıkta kutup dairelerine teğet, 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde kutup noktalarından, yılın diğer dönemlerinde ise kutup noktaları ve kutup daireleri arasından geçtiği görülmektedir Yer Ekseni 30° Eğik Olsaydı; Dönenceler 30°, kutup daireleri 60° enlemlerinden geçerdi Matematik iklim kuşaklarının sınırları değişirdi Tropikal Kuşak ve Kutup Kuşağı genişler, Orta Kuşak daralırdı Gece ile gündüz arasındaki süre farkı artardı Türkiye'de yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk geçer, yıllık sıcaklık farkı artardı Ekvatorda yıllık sıcaklık farkı artardı Yer Ekseni 10° Eğik Olsaydı; Dönenceler 10°, kutup daireleri 80° enlemlerinden geçerdi Matematik iklim kuşaklarının sınırları değişirdi Tropikal Kuşak ve Kutup Kuşağı daralır, Orta Kuşak genişlerdi Gece ile gündüz arasındaki süre farkı azalırdı Türkiye'de yazlar daha serin, kışlar daha ılık geçer, yıllık sıcaklık farkı azalırdı Ekvator'da yıllık sıcaklık farkı daha az olurdu Eksen Yörünge Düzlemine (ekliptiğe) dik olsaydı; Güneş ışınları yıl boyunca Ekvator'a dik gelirdi Aydınlanma sınırı yıl boyunca kutup noktalarından geçerdi Gece-gündüz süreleri yıl boyunca eşit olurdu Dönenceler ve kutup daireleri oluşmazdı Farklı mevsimler oluşmazdı Dünya'nın Güneş'e Karşı Konumları 21 Mart (Ekinoks) Güneş ışınları tam öğle vakti Ekvator'a dik düşer, Ekvator'da gölge oluşmaz Kuzey Yarımküre'de ilkbahar, Güney Yarımküre'de sonbahar başlangıcıdır Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer Dünya'nın her tarafında gece - gündüz eşitliği ya-şanır Her iki yarımkürede Ekvator'a eşit uzaklıktaki nok-talar güneş ışınlarını aynı açılarla alır Aynı meridyen üzerinde Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar 21 Haziran Coğrafya (Gündönümü) Güneş ışınları tam öğle vakti, Yengeç Dönencesi'ne dik düşer Kuzey Yarımküre'de yaz mevsimi Güney Yarım-küre'de kış mevsimi başlar Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer Kuzey Yarımküre'de en uzun gündüz, en kısa gece; Güney Yarımküre'de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır Kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar, Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır Güneye doğru gidildikçe gece süresi uzar, Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gece yaşanır Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyi tümüyle aydınlık, Güney Kutup Dairesi'nin güneyi tümüyle karanlık olur Yengeç Dönencesi'nin kuzeyinde kalan yerler, güneş ışınlarını en büyük açıyla alır ve gölge boyu yıl içinde en kısa olur Güney Yarımküre güneş ışınlarını en dar açıyla alır ve gölge boyu en uzun olur 23 Eylül (Ekinoks Tarihi) Güneş ışınları tam öğle vakti Ekvator'a dik düşer, gölge oluşmaz Kuzey Yarımküre'de sonbahar, Güney Yarımkü-re'de ilkbahar başlangıcıdır Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer Dünya'nın her tarafında gece-gündüz eşitliği ya-şanır Yarımkürelerde Ekvator'a eşit uzaklıktaki noktalar güneş ışınlarını aynı açılarla alır Aynı meridyen üzerinde güneş aynı anda doğar, aynı anda batar 21 Aralık (Gündönümü) Güneş ışınları tam öğle vakti Oğlak Dönencesi'ne dik düşer, gölge oluşmaz Güney Yanmküre'de yaz, Kuzey Yanmküre'de kış mevsimi başlar Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer Güney Yanmküre'de en uzun gündüz, en kısa gece; Kuzey yanmküre'de en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır Güneye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar ve Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır Kuzeye doğru gidildikçe gece süresi uzar ve Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gece yaşanır Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyi tümüyle karanlık Güney Kutup Dairesi' nin güneyi tümüyle aydınlıktır Oğlak Dönencesi'nin güneyinde kalan yerler gü-neş ışınlarını en büyük açıyla alır ve gölge boyu yıl içinde en kısa olur Kuzey Yarımküre güneş ışınlarını en eğik açıyla alır ve gölge boyu en uzun olur Işınların Atmosferde Tutulması Güneş ışınlarının dik geldiği yerlerde ışınların at-mosferde katettiği yol kısa olduğundan, atmosferde tutulma en az olur Işınların düşme açısı daraldıkça atmosferde tu-tulma artar